Hrvatski sabor

Hrvatski sabor
Hrvatski sabor
Deveti saziv Hrvatskog sabora
Vrsta
Vrsta	Jednodomni sistem
Početak novog saziva	14. oktobar 2016. godine
Predvodništvo
Predsednik Hrvatskog sabora	Gordan Jandroković, (HDZ) ; od 5. maja 2017.
Sastav
Broj poslanika	151
Političke; grupe	Spisak Vlada (60); 55 HDZ; 5 HNS; Podržavaju:; 4 HDS-HSLS-HDSSB; 3 SDSS; 3 BM 365-NS-R; 6 Nezavisni; Opozicija (75); 35 SDP; 14 MOST; 5 HSS; 5 GLAS-HSU; 4 ŽZ-SNAGA; 3 IDS; 3 PH; 3 NHR; 1 HRAST; 2 Nezavisni ;
Izbori
Poslednji izbori	Izbori za zastupnike u Hrvatski sabor 2016.
Mesto održavanja sednica
	Zgrada Hrvatskog sabora
Veb-sajt
	www.sabor.hr

Hrvatski sabor (do 1990. — Sabor Hrvatske) je predstavnički organ građana Hrvatske i nosilac zakonodavne vlasti u Republici Hrvatskoj. Hrvatski sabor je jednodomni zakonodavni organ s najmanje 100, a najviše 160 poslanika. Poslanici se biraju na temelju opšteg i jednakog biračkog prava na neposrednim izborima tajnim glasanjem, na razdoblje od četiri godine.

Prema Ustavu Republike Hrvatske, Sabor svake godine zaseda tokom dva razdoblja:

15. januar — 15. jul;
15. septembar — 15. decembar.

Izvan razdoblja redovnog zasedanja, Sabor može zasedati i vanredno na zahtev predsednika Republike, Vlade ili većine poslanika. Predsednik Hrvatskog sabora može uz prethodno pribavljeno mišljenje klubova poslanika parlamentarnih stranaka, sazvati Hrvatski sabor na vanredno zasedanje.

Istorija Hrvatskog sabora uredi

Od prvih pomena narodnih zborova, preko Sabora kao staleške ustanove, do savremenog predstavničkog tela svega naroda, sabori su znak i iskazivanja nezavisnosti hrvatskoga naroda. U dugom istorijskom toku oni su poprimali različita obeležja i bili stvarni pokazatelj političkog položaja Hrvatske već od 9. veka.

Od narodnih zborovanja do građanskog Sabora 1848. godine uredi

Prvi poznati sabor, sa sačuvanim zapisnikom i zaključcima, održan je u Zagrebu 19. aprila 1273. godine. Tada je utvrđen i naziv sabora: Opšti sabor čitave Kraljevine Slavonije, a njegove se odluke nazivaju statuta et constitutiones (odredbe sa zakonskom snagom). Odluke Sabora svojim pečatom potkrepljivao je ban. Na Saboru su donesene odredbe o sudovanju, dizanju opšteg ustanka u odbrani zemlje, porezima i ostalim javnim davanjima. Njegovi su zaključci prvi poznati i celovito sačuvani zaključci Sabora.

S državnopravnog stanovišta naročito je značajan Sabor hrvatskoga plemstva održan u Cetinu 1. januara 1527. godine. Na cetinskom saboru doneta je odluka da za hrvatskoga kralja bude izabran Ferdinand, češki kralj i nadvojvoda austrijski. Sabor hrvatskoga plemstva tim je činom na hrvatski presto slobodno izabrao Habsburšku dinastiju, nakon veka mađarskih kraljeva.

Sabor potom prerasta u institucionalizovanu skupštinu hrvatskih staleža i redova. U njemu su se rešavala temeljna državnopravna pitanja pa je on tako postao izraz državnosti tadašnje Kraljevine Hrvatske, Dalmacije i Slavonije. Pored naziva iz 1273. godine, Opšti sabor čitave kraljevine Slavonije, susreću se i drugi nazivi, dok se nakon 1558. sabor redovno naziva Sabor Kraljevine Hrvatske i Slavonije. Od 1681. godine puni je naziv, koji je zadržao u celom feudalnom periodu, Sabor Kraljevine Hrvatske, Dalmacije i Slavonije.

Sabore je sazivao ban, a u njegovom radu učestvovali su staleži i redovi, a delovao je kao svojevrsna jednodomna skupština. Sabornici su uživali nepovredivost koja im je bila zagarantovana tzv. slobodnim prolazom. Sabori su se sazivali najčešće jedanput ili dva puta na godinu, a u doba rata i češće.

Na pravo samostalnog biranja kralja, osim 1527., staleži su se pozvali i 1712. godine. Hrvatski sabor tada je doneo odluku da se nasledno pravo prenosi i na žensku lozu habsburške dinastije. To je poznato kao Pragmatička sankcija ili Ustanova o ženskom nasledstvu habsburške kuće u Kraljevini Hrvatskoj.

Hrvatskim jezikom u Saboru prvi put progovorio je njegov zastupnik 1843. godine. Znameniti govor o potrebi uvođenja narodnoga jezika u javni život održao je Ivan Kukuljević Sakcinski.

Začetak je to sve izraženijih zahteva za negovanjem narodnog jezika i kulture, uz postepeno prevladavanje svesti o punoj upravnoj samostalnosti i posebnom pravnom položaju Hrvatske. Na zasedanju 1847. godine (Poslednjem staleškom saboru) hrvatski jezik proglašen je „diplomatičkim“, tj. službenim, a do tada je zvanični jezik u Saboru bio latinski.

Hrvatski građanski sabor 1848—1918 uredi

Ukidanjem feudalizma 1848. godine, nestalo je i staleškog Sabora.

Sabor je otada bio utemeljen na novoj, socijalnog osnovi, a poslanici više nisu predstavljali staleže, nego građane. Time je započelo novo razdoblje u istoriji Sabora koje je trajalo do 1918. godine, kada je ulaskom u jugoslovensku državu, Hrvatska ostala bez svoga predstavničkog tela više od dve decenije.

Nakon "revolucionarne“ 1848. godine do gubitka sopstvenog predstavničkog tela, u Hrvatskoj su se oblikovale i prve moderne stranke. Niz blistavih poslaničkih govora svedoči o nacionalnoj i državnopravnoj svesti, ali i želji vodećih društvenih snaga u Hrvatskoj da političkim okvirom osiguraju uslove u kojima će moći same odlučivati o uključivanju Hrvatske u evropske razvojne procese. Koliko je Sabor u to vreme bio ne samo politički, nego i intelektualni reprezent, govori činjenica da je Sabor sazvan 1861. godine prozvan „velikim“ i „najintelektualniji“ Saborom.

Tom prilikom donet je i zakon prema kojem Ugarska mora priznati zemljišnu celovitost te samostalnost Hrvatske u poslovima uprave, sudstva, školstva i bogoštovlja.

List Srbski dnevnik 1869. ovaj sabor naziva srbohrvatskim saborom u Zagrebu.^[1]

Kao nosilac suvereniteta na čitavom ondašnjem teritoriji Hrvatske, Sabor donosi istorijsku odluku 29. oktobra 1918. godine o raskidu stoljetnih državnopravnih veza Hrvatske s kraljevinom Ugarskom i carevinom Austrijom. Istovremeno je odlučeno io pristupanju Hrvatske novoj Državi Slovenaca, Hrvata i Srba uz priznavanje vrhovne vlasti Narodnog vijeća.

Poslednji predsednik Sabora bio je Bogdan Medaković (na funkciji od 1906)

Narodni sabor 1944—1947. uredi

Nakon 1918. godine Sabor je po prvi put sazvan 1942. godine. Tokom ove godine Sabor se sastao tri puta, sazivao ga je Ante Pavelić, ustaški poglavnik Hrvatske (NDH), uspostavljen voljom Nemačke i Italije. Dana 10. aprila 1941. godine iako je u radu tadašnjeg sabora učestvovalo 150 od 207 pozvanih osoba (izabranih na izborima 1938, članovi Hrvatske stranke prava, ustaški čelnici i predstavnici Nemačkog Rajhstaga — parlamenta). Sabor je trebalo da bude samo pozornica za proglašavanje politike NDH, bez stvarne vlasti koju je u celosti imao Ante Pavelić. Rad Sabora u razdoblju NDH ugasio se iste godine koje je i sazvan nakon dvadesetogodišnjice stranke 1942. godine.

Za vreme Drugog svetskog rata na području Hrvatske pod kontrolom antifašističkog pokreta, antifašističko veće NOB-a (ZAVNOH) je obavljalo zakonodavnu i izvršnu vlast. Tokom 1945. godine ZAVNOH počinje izdavati zakonske akte. Potom se sastaje na svome četvrtom zasedanju u sabornici na Markovom trgu u Zagrebu. Toga dana donosi zakon o promeni svoga imena u Narodni sabor Hrvatske, da bi naglasio istorijski kontinuitet hrvatskog zakonodavnog tela kao predstavnika državnog suvereniteta Hrvatske

Sabor SR Hrvatske od 1947. do 1990. uredi

Prvi Ustav Narodne Republike Hrvatske 1947. godine definisao je Sabor kao jednodomni vrhovni organ republičke vlasti. Nakon toga, ustrojstvo i struktura Sabora često su menjani. Tako se Ustavnim zakonom iz 1953. godine Sabor sastojao od dva doma: Republičkog veća i Veća proizvođača. Ustavom Socijalističke Republike Hrvatske iz 1963. godine činilo ga je pet veća: Republičko, Privredno, Prosvetno-kulturno, Socijalno-zdravstveno i Organizaciono-političko. Ustavnim amandmanima iz 1971. godine proširen je krug prava i dužnosti Republike Hrvatske unutar federacije, pa je iste godine osnovano i Predsedništvo Sabora Socijalističke Republike Hrvatske kao novi organ vlasti koje pored ostalog predstavlja Republiku Hrvatsku u inostranstvu.

Ustav iz 1974. godine Sabor određuje kao „organ društvenog samoupravljanja i najviši organ vlasti“. Sabor je tada imao tri veća: Veće udruženog rada sa 160 poslanika, Veće opština u kome je svaka opština i zajednica opština imala po jednog delegata, te Društveno-političko veće sa 80 poslanika. Iako je u razdoblju od 1947. do 1990. godine u svim ustavnim tekovinama označavan kao najviši organ državne vlasti, Sabor to praktično nije ni bio, nego je stvarna vlast tadašnjeg jednopartijskog sistema bila koncentrisana u Centralni komitet (Komunističke partije) Saveza komunista Hrvatske i SK Jugoslavije.

Posle 1990. uredi

Prvi demokratski višestranački izbori u Republici Hrvatskoj sprovedeni su 1990. godine. Na temelju Ustava iz iste godine Sabor ima dva doma — Predstavnički i Županijski dom. Sabor je još do 1992. godine zadržao sastav od pre definisanja tri veća, a 1993. godine uspostavljen je županijski dom kao regionalno-predstavnički organ u kojem je s po tri poslanika bila predstavljena svaka županija. Izvorna verzija Ustava nalaže da predsednik može da imenuje do pet zastupnika u županijski dom, a pored toga on po isteku mandata postaje doživotni zastupnik po pravu ako se sam istog ne odrekne. Sabor do danas menja naziv još dva puta: 1997. godine Hrvatski državni sabor, a 2002. godine u Hrvatski sabor. Ustavnim promenama 2001. godine ukinut je Županijski dom, a Sabor postaje jednodoman.

Deveti saziv Hrvatskog sabora uredi

Deveti saziv Hrvatskog sabora izabran je na devetim parlamentarnim izborima održanim 11. septembra 2016. godine. Na tim izborima, izabrana su 151 poslanika, a izborne liste su dobile sledeći broj mandata:

Izborna lista	mesta	partije	mesta
HDZ i partneri	91	Hrvatska demokratska zajednica (HDZ)	59
		Most nezavisnih lista (MOST)	13
		Hrvatska seljačka stranka (HSS)	5
		Samostalna demokratska srpska stranka (SDSS)	3
Milan Bandić 365 (MB365)	2
Hrvatska socijalno-liberalna stranka (HSLS)	1
Hrvatska demokršćanska stranka (HDS)	1
Hrvatska stranka umirovljenika (HSU)	1
Demokratska zajednica Mađara Hrvatske (DZMH)	1
Savez Albanaca Hrvatske (SAH)	1
Nezavisni	4	Opozicija	60	Socijaldemokratska partija Hrvatske (SDP)	38
Hrvatska narodna stranka - liberalni demokrati (HNS)	9
Živi zid (ŽZ)	4
Istarski demokratski sabor (IDS)	3	-	3
Promijenimo Hrvatsku (PH)	2	-	2
Hrvatska stranka umirovljenika (HSU)	1	-	1
Uvijek frankeri	1	-	1
Hrvatski demokratski sabor Slavonije i Baranje (HDSSB)	1	-	1
Nezavisni	1

Rukovodstvo uredi

Gordan Jadranković, predsednik Sabora

Predsednik:
- (HDZ)Gordan Jandroković
Potpredsednici
- Milijan Brkić (HDZ)
- Željko Reiner (HDZ)
- Milanka Opačić (SDP)
- Ivan Vrdoljak (HNS)

Radna tela Sabora uredi

Radna tela Hrvatskoga sabora su odbori i komisije osnovana Poslovnikom Hrvatskoga sabora. U radnom telu Sabora raspravlja se o predlozima i podsticajima za donošenje zakona i drugih akata te o drugim pitanjima iz delokruga Sabora; prati se, u okviru delokruga radnog tela, rad Vlade i drugih tela čiji rad nadzire Sabor u skladu sa Ustavom i zakonom; raspravlja se o izveštajima organa i ustanova koja ona na osnovu zakona podnose Saboru; nakon sprovedene rasprave zauzima se stanovište, odnosno utvrđuju se predlozi akata i o tome se izveštava Sabor; raspravlja se o predstavkama i predlozima koje građani podnose Saboru. Sabor ima 29 odbora i komisija:

Odbor za Ustav, Poslovnik i politički sistem
Odbor za zakonodavstvo
Odbor za spoljnu politiku
Odbor za unutrašnju politiku i nacionalnu bezbednost
Odbor za odbranu
Odbor za finansije i državni budžet
Odbor za privredu
Odbor za turizam
Odbor za ljudska prava i prava nacionalnih manjina
Odbor za pravosuđe
Odbor za rad i socijalno partnerstvo
Odbor za zdravstvo i socijalnu zaštitu
Odbor za porodicu, omladinu i sport
Odbor za Hrvate izvan Republike Hrvatske
Odbor za ratne veterane
Odbor za prostorno uređenje i graditeljstvo
Odbor za zaštitu životne sredine
Odbor za obrazovanje, nauku i kulturu
Odbor za poljoprivredu, ribarstvo i ruralni razvoj
Odbor za regionalni razvoj, šumarstvo i vodoprivredu
Odbor za pomorstvo, saobraćaj i veze
Odbor za izbor, imenovanja i upravne poslove
Odbor za predstavke i pritužbe
Odbor za međuparlamentarnu saradnju
Odbor za evropske integracije
Odbor za informisanje, informatizaciju i medije
Odbor za ravnopravnost polova
Odbor za lokalnu i područnu (regionalnu) samoupravu
Mandatno-imunitetska komisija

Vidi još uredi

Reference uredi

^ Mikavica, Dejan (2017). Franc Vaniček i vojnokrajiška historiografija, Vojna granica u srpskoj istoriografiji i političkim časopisima. Slavonski Brod: Hrvatski institut za povijest. str. 206.

Spoljašnje veze uredi

Službena stranica Hrvatskog sabora (jezik: hrvatski)

[1] Mikavica, Dejan (2017). Franc Vaniček i vojnokrajiška historiografija, Vojna granica u srpskoj istoriografiji i političkim časopisima. Slavonski Brod: Hrvatski institut za povijest. str. 206.

[1]