Crkva Svetog Jovana Preteče u Samodreži
Crkva Svetog Jovana Preteče u Samodreži, šest kilometara istočno od Vučitrna, posvećena je Usekovanju glave svetog Jovana Krstitelja. Prema narodnom predanju, u njoj je pričešćena vojska kneza Lazara, pred boj na Kosovu 1389. godine i u kojoj je posle,sahranjen veliki srpski junak Miloš Obilić.
| Crkva Svetog Jovana Preteče u Samodreži | |
|---|---|
 Crkva Samodreža, 2011. | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Samodreža |
| Opština | Vučitrn |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1300-1400/1932. |
| Stepen zaštite | Spomenik kulture |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Centar za očuvanje kulturne baštine na Kosovu i Metohiji Leposavić |
Istorijat crkve uredi
Kroz svoju dugu istoriju puno puta je skrnavljena i rušena, da bi svoj današnji izgled dobila 1932. godine. Prečišćenih formi i jasnih linija, sa skoro potpunim odsustvom dekoracije, izvedena je od belih mermernih tesanika, prema zajedničkom projektu arhitekata Petra Popovića i Aleksandra Deroka. Tokom radova na obnovi crkve, kod crkve su pronađeni kosturi za koje se smatra da su pripadali stradalima u Kosovskom boju, zbog čega su one smeštene u tri kosturnice koje su podignute uz crkvu
Napadi albanskih ekstremista uredi
Prilikom izgradnje seoske škole, krajem sedme decenije 20. veka, lokalni Albanci su kosturnice koristili za gašenje kreča. Sama crkva se 1981. godine, našla na udaru albanskih ekstremista, koji su je oskrnavili i oštetili njene freske.
Razaranje crkve 1999. godine uredi
Posle okončanja NATO agresije na SRJ, povlačenja jugoslovenskih snaga bezbednosti i dolaska francuskih snaga KFORa u taj deo južne srpske pokrajine, crkva Samodreža je krajem juna 1999. godine demolirana i zapaljena iznutra, od strane albanskih ekstremista. Jedan od tada napravljenih grafita imao je iscrtano srce, unutar koga su bili natpisi: NATO, OVK i Francuska. Samodreža se i tokom Martovskog pogroma nad Srbima 2004. godine, našla na udaru albanskih ekstremista, a danas je pretvorena u javnu deponiju i nužnik[1], za ljude i stoku.[2]
Crkva danas uredi
Danas se crkva Svetog Jovana Preteče u selu Samodreži nalazi u jako teškom materijalnom stanju. Krov joj je uništen, nad oltarskom apsidom je probijena velika rupa, stakla na prozorima i vrata su polomljeni, zvonik i zid oko crkve su porušeni (samo zvono je sačuvano i nalazi se u Zvečanu), njena unutrašnjost je pretvorena u javnu deponiju i nužnik, za ljude i stoku.
Vidi još uredi
Izvori uredi
Spoljašnje veze uredi
- „Crkva Sv. Lazara — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
- Slika crkve Samodreže
- Crkvu u kojoj se pričestio knez Lazar Albanci pretvorili u toalet i deponiju
- Dan veterana /Spisak uništenih i oskrnavljenih crkava na Kosovu i Metohiji (Jun-Oktobar 1999)
- Na Veliki petak u crkvi Samodreži („Politika”, 6. april 2018)
