Crkva svetog Arhanđela Mihaila u Aranđelovu
Crkva Svetog Arhanđela Mihaila i nekropola sa stećcima u Aranđelovu se nalaze ispod srednjovekovnog grada Klobuka. Sagrađena je verovatno u razodblju između prve polovine 16. i početkom 17. veka. Ovaj zaključak se nameće zbog činjenica koje slede. Kao celina proglašena je za nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine.[1]
| Crkva Svetog Arhanđela Mihaila i nekropola sa stećcima u Aranđelovu | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | Aranđelovo |
| Opština | Trebinje |
| Entitet |  Republika Srpska |
| Država |  Bosna i Hercegovina |
| Vrsta spomenika | nacionalni spomenik |
| Vreme nastanka | 16/17. vek |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika BiH |
| kons | |
Istorijski podaci uredi
Postojanje Aranđelova je vezano za srednjovekovnu župu Vrn i srednjovekovni grad Klobuk, koji pominjali Konstantin Porfirogenet sredinom 10. veka i Pop Dukljanin u 12. veku. Istorijski podaci govore da je od kraja 12. veka oblast Trebinja bila pod vlašću Nemanjića. Nakon krunisanja Tvrtka I Kotromanića, ovo područje 1377. godine potpada pod bosansku vlast, a grad Klobuk je bio pod vlašću velikaške porodice Pavlovića sve do 1441. godine. Od 1441. godine do 1477. godine Vrmom vladaju Kosače. Njihovu vlast nad Vrmom prekidaju Osmanlije.
Arhitektura crkve uredi
Crkva posvećena Svetom Arhanđelu Mihailu nalazi se u pravoslavnom groblju, na istoj parceli sa nekropolom i stećcima, kao i nadgrobnim spomenici novijeg datuma.
Hram je jednobrodna građevina pravougaone osnove, dimenzija oko 11,00 x 5,30 m, sa polukružnom apsidom i zvonikom na preslicu. Orentacija crkve je u pravcu istok-zapad sa ulazom na zapadnoj strani, sa masivnim kamen zidovima od krupnih pravilno klesanih kamenih blokova čija debljina iznosi oko 75 cm. Zidovi priprate na severnoj i južnoj strani leže na stećcima a i unutar Crkve su sačuvana dva stećka koji služe kao kamene klupe.
Crkva je zasvedena uzdužnim poluobličastim svodom koji je ojačan sa dva poprečna luka. Uzdužne zidove naosa i priprate nose duboki prislonjeni lukovi koje nose pilastri.
Nije poznato tačno vreme kada je crkva oslikana, kao ni njen fresko- slikar. Na zapadnom zidu, u prostoru u kojem obično stoji podatak o ktitoru, vremenu oslikavanja crkve i autoru fresaka, otpao je malter sa freske.
Nekropola sa stećcima uredi
Krajem pedesetih godina 20. veka na nekropoli uz crkvu u Aranđelovu je evidentirano osamdeset stećaka, većinom u obliku sanduka na kojima se zapaža nekoliko ukrasa u vidu polumeseca, mača, krsta.
Stećci su delomično smešteni u šest skupina. Primetno je da su stećci postavljeni u redove, okrenuti zapad- istok. Nekropola je dosta razvučena, a redovi stećaka se nižu u dva osnovna reda međusobno udaljena oko 10 m jedan od drugog, u pravcu zapad- istok. Cela nekropola je smeštena severno od crkve, osim jednog usamljenog stećka koji stoji ispred ulaza u crkvu. Spomenici su nejednako, ali pretežno slabije obrađeni i utonuli u zemlju, izrađeni od lokalnog kamena koji je podložan raslojavanju. Uglovi su im delimično obijeni, a neke tanje ploče prepolovljene. Nekoliko ploča je veoma lepo i pravilno isklesano. Od sanduka najviše su zastupljeni niski sanduci, visine do 0,40 m. Ukrasni motivi, osim na dva stećka, gotovo se ne razaznaju.
Nema raspoloživih podataka o detaljima i sanacijskim radovima, konzervatorsko- restauratoskim radovima na Crkvi.
Vidi još uredi
Izvori uredi
Literatura uredi
- Ševo, Ljiljana (2002). Pravoslavne crkve i manastiri u Bosni i Hercegovini do 1878. godine. Banjaluka.
