Čačanski partizanski odred

Čačanski narodnooslobodilački partizanski (NOP) odred „dr Dragiša Mišović“ je bio partizanska jedinica u sastavu Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije tokom Drugog svetskog rata u Srbiji. Komandant odreda bio je Momčilo Radosavljević, a politički komesar Ratko Mitrović, narodni heroj.

Čačanski partizanski odred
Borci Trnavskog bataljona Čačanskog odreda polaze u bitku za Kraljevo 1941. godine
Postojanje	12. jul 1941.
Formacija	4 čete
Deo	Narodnooslobodilački partizanskih odreda Jugoslavije
Angažovanje	Bitka za Čačak
Komandanti
Komandant	Momčilo Radosavljević
Politički komesar	Ratko Mitrović

Istorijat

Formiran je, po odluci Okružnog komiteta KPJ za Čačak, 12. jula 1941. godine na planini Jelici, na mestu zvanom Stjenik. Odred se sastojao od četiri čete: Takovske, Ljubićke, Trnavske i Dragačevske i imao je oko 60 boraca. Sredinom jula Odred je narastao na 7 četa sa oko 500 boraca, a krajem septembra formirana su 4 bataljona (Ljubićki, Trnavski, Takovski i Dragačevski), sa oko 2400 boraca. Oktobra 1941. pored bataljona u sastavu Čačanskog odreda formirana je artiljerijska baterija, tenkovski i biciklistički vod. Do stvaranja slobodne teritorije u zapadnoj Srbiji (septembra 1941), Čačanski odred je rušio i zaprečavao komunikacije Čačak—Beograd, Čačak—Kraljevo, Čačak—Kragujevac, Čačak—Guča i Čačak—Požega, i napadao okupatorske kolone koje su se njima kretale. Paljenjem opštinskih arhiva i uništavanjem žandarmerijskih stanica, uspešno je razbijao kvislinšku administrativnu upravu. Među prvim akcijama koje je izvršio Čačanski odred bio je sukob sa Nemcima 19. jula 1941. godine u Gornjoj Gorevnici, a 20. jula u Leušićima. Zatim dolaze značajne akcije: rušenje mosta na Zapadnoj Moravi u Ovčarsko-kablarskoj klisuri (27. jula); paljenje velikog vojnog senjaka u krugu nemačke kasarne u Čačku; borba sa Nemcima na Stjeniku (4. avgusta); paljenje vojnog senjaka u Gornjem Milanovcu (7. avgusta); napad na žandarmerijsku posadu u Guči (16. avgusta); napad na železničku stanicu i ložionicu u Ljubiću (26. avgusta); rušenje železničkog mosta na reci Čemernici kod Preljine (30. avgusta) , rušenje propusta u Prislonoci, kojom prilikom je uništena čitava nemačka kompozicija, dizanje u vazduh magacina sa eksplozivom u kazanici i drugo. U prvoj polovini avgusta 1941. godine izvršeni su napadi na nemačku stražu i železničku stanicu u Brđanima. Izvršeno je rušenje mostova pomoću avionskih bombi na Čemernici, Ovčaru i Kablaru, Škipića potoku, na Gruži i Moravi. Dana 29. septembra 1941. godine, posle zajedničkih herojskih borbi sa četnicima, oslobođen je Gornji Milanovac, gde je zarobljeno 80 Nemaca, a 1. oktobra osobođen je Čačak. U oktobru je zatvorio prolaze na oslobođenu teritoriju od Kragujevca, Aranđelovca, Valjeva, Kraljeva, odbijao česte napade delova nemačke 714. divizije sa pravca Kragujevac—Gornji Milanovac, a u borbama 6. i 15. oktobra zaplenio i dva tenka, i zajedno sa Kraljevačkim NOP odredom vršio četiri napada na Kraljevo, koji su branili delovi nemačke 717. divizije. Novembra 1941. u ogorčenim borbama odbranio je Čačak i Gornji Milanovac od četnika, i vodio teške borbe na Rudniku protiv nadmoćnijih delova nemačke 714. divizije i Kolubarske grupe nedićevsko-četničkih odreda. Delom snaga branio je Užice od 2. do 8. novembra, i učestvovao u protivnapadu protiv četnika kod Požege i Ravne gore od 8. do 20. novembra. Posle oštrih borbi u prvoj neprijateljskoj ofanzivi, glavnina Odreda se povukla u Sandžak, vodila manje borbe na Uvcu, kod Nove Varoši i na Limu, a 1. marta 1942. ušla u sastav 2. proleterske brigade kao njen 2. bataljon. Na teritoriji Čačanskog odreda su ostale manje partizanske grupe koje je neprijatelj uspeo da razbije i dobrim delom uništi. Od preostalih partizana, sredinom 1942, ponovno je formiran odred, koji je, posle nekoliko manjih akcija, rasformiran oktobra 1942. i ponovno okupljen 18. februara 1943. na planini Jelici. Ali, već 5. marta u selu Ostri, kod Čačka, okružen je i razbijen od nadmoćnijih žandarmerijskih i četničkih snaga, i pretrpeo je osetne gubitke. Od preostalih i novodošlih boraca Čačanski odred je ponovno formiran maja 1943, i zatim izveo više akcija na železničkoj pruzi Beograd—Čačak i ostalim komunikacijama, kao i akciju protiv neprijateljevih jedinica u okolini Čačka i Gornjeg Milanovca. Krajem novembra 1943. ušao je u sastav 1. šumadijske brigade, a jedna grupa boraca zadržala se na terenu i oko nje se u leto 1944. formirao novi Čačanski odred, koji je u periodu septembar—novembar učestvovao u borbama za odbranu oslobođenog Gornjeg Milanovca i u akcijama oko Čačka, a 4. decembra 1944, s ostalim jedinicama 2. armijske grupe, za oslobođenje Čačka i Guče protiv delova nemačkog 34. armijskog korpusa. Posle oslobođenja Čačanskog okruga (decembra 1944), ušao je u sastav jedinica KNOJ i Narodne milicije.

Narodni heroji Čačanskog NOP odreda

Obuka čačanskih partizana.

Borci odreda sa zaplenjenim nemačkim mitraljezom.

• Tadija Andrić
• Milica Vučetić
• Radovan Grković
• Dragomir Dražević
• Radomir Đurakić
• Radisav Janićijević
• Predrag Jevtić
• Dušan Ječmenić
• Radovan Jovanović
• Bogdan Kapelan
• Milutin Luković
• Radenko Mandić
• Tihomir Matijević
• Miloš Minić
• Ratko Mitrović
• Dragoslav Mutapović
• Branislav Obradović Džambo
• Dimitrije Pisković Trnavac
• Božo Tomić
• Vlado Tomanović
• Jelena Ćetković
• Sredoje Urošević

Literatura

• Moma Marković Pregled Narodnooslobodilačke borbe u Srbiji. Beograd 1947. godina.
• Milojica Pantelić, Radovan M. Marinković i Vladimir Nikšić „Čačanski odred dr Dragiša Mišović“. Čačak 1982. godina.