1640-e
деценија
(preusmereno sa 1640е)
| Milenijum: | 2. milenijum |
| Vekovi: | |
| Decenije: | |
| Godine: |
Događaji i trendovi
uredi- 1640. — rođen Franjo Đura Kolčić, učesnik odbrane Beča za vrijeme turske opsade Beča 1683.
- 1640. — rođen Murat IV, turski sultan.
- 1640. — Portugal je počeo borbu za nezavisnost od Španije, čime će 28 godina poslije biti okončana Iberijska unija.
- 1640. — mučenje je zabranjeno u Engleskoj.
- 1641. — Šogunat Tokugava započinje s politikom izolacije Japana, svi stranci su proterani i nikom nije dozvoljeno da uđe ili da napusti zemlju. Izloacija će završiti tek 1853. godine.
- 1641. — poslije pogubljenja irskog namjesnika Tomasa Ventvorta u Londonu, u Irskoj su katolički Irci ubili hiljade engleskih i škotskih doseljenika koji su 1609. došli na ostrvo, čime je započela Irska pobuna iz 1641. godine.
- 1642. — umrla Marija Mediči.
- 1642. — umro Dmitrij Požarski, ruski knez iz dinastije Rurik i vođa ruskog ustanka protiv poljsko-litvanske okupacije tokom smutnih vremena početkom 17. vijeka.
- 1642. — umro Arman Žan di Plesi de Rišelje, francuski državnik, kardinal, koji je kao ministar kralja Luja XIII vršio stvarnu vlast u Francuskoj i podigao moć francuske krune. Godine 1635. osnovao je Francusku akademiju.
- 1642. — započeo Engleski građanski rat.
- 1642. — holandski istraživač Abel Tasman je krenuo na dvogodišnju ekspediciju, na kojoj postaje prvi Evropljanin koji je došao do obala Tasmanije i Novog Zelanda.
- 1643. — umro Luj XIII, francuski kralj.
- 1643. — na francusko prijestolje je došao Luj XIV.
- 1644. — Mandžurci pokoravaju Kinu i time okončavaju vladavinu dinastije Ming. Dinastija Ćing dolazi na vlast i vlada do 1912.
- 1645. — rođen grof Đorđe Branković, srpski vladar.
- 1645. — umro Mihajlo I, prvi ruski car iz dinastije Romanov.
- 1645. — započeo je Kandijski rat između Otomanskog carstva i Mletačke republike.
- 1648. — Vestfalskim mirom se okončavaju Tridesetogodišnji, kao i period prevlasti Španije i Svetog rimskog carstva u Evropi.
- 1648. — potpisivanjem Minsterskog mira u Minsteru okočan Osamdesetogodišnji rat Španije i Ujedinjenih Provincija Nizozemske. Španija u oktobru iste godine prinuđena da prizna nezavisnost Holandije, što je omogućilo ubrzan ekonomski i kulturni procvat nove države.
- 1648. — započeo je Fronda, građanski rat u Francuskoj.
- 1649. — u Londonu je pogubljen engleski kralj Čarls I posle poraza njegovih snaga u građanskom ratu s republikanskim snagama Olivera Kromvela. Njegovo pogubljenje izazvalo ogorčenje i bes na evropskim dvorovima, a u Holandiji i Španiji pobijeni diplomatski predstavnici Kromvelove države.
Nauka
uredi- 1641. — Rene Dekart objavio Meditacije. Sastoji se iz šest meditacija, O Stvarima u koje možda sumnjamo, O Prirodi i Čovekovom Intelektu, O Bogu: da On postoji, O Istini i Greškama, O prirodi Materije, O postojanju Materije i stvarnoj razlici između Tela i Duše Čoveka.
- 1641. — rođen baron Janez Vajkard Valvazor, slovenački plemić, geograf, istoričar, etnograf, slikar i član Kraljevskog društva.
- 1642. — Blez Paskal konstruisao mehanički kalkulator.
- 1642. — umro Galileo Galilej, italijanski astronom, fizičar, matematičar i filozof prirode, čija su istraživanja postavila temelje modernoj mehanici i fizici.
- 1643. — Evanđelista Toričeli je konstruisao prvi živin barometar.
- 1643. — rođen Isak Njutn.
- 1646. — rođen Gotfrid Vilhelm Lajbnic, nemački filozof, matematičar, pronalazač, pravnik, istoričar, diplomata i politički savetnik.
Kultura
uredi- 1642. — umro Tomas Hobs, engleski filozof.
Muzika
uredi- 1643. — umro Đirolamo Freskobaldi, italijanski čembalista, orguljaš i kompozitor.
- 1644. — rođen Antonio Stradivari, italijanski tvorac violina i drugih žičanih instrumenata, čela, gitara i harfi. Smatra se najvećim majstorom u izradi violina svih vremena.
