Južni vetar (izdavačka kuća)

Južni vetar
Južni vetar
Delatnost	diskografija
Osnovano	1980.; Beograd, Srbija
Osnivači	Miodrag M. Ilić; Sava Bojić; Perica Zdravković
Sedište	Indire Gandi 2, Beograd, Srbija
Rukovodioci	Miodrag M. Ilić
Proizvodi	gramofonske ploče, kasete, VHS
Usluge	muzička industrija
Veb-sajt	www.studiommi.com

Južni vetar je nekadašnja jugoslovenska, danas srpska, muzička izdavačka kuća i orkestar, sa sedištem u Beogradu osnovan 1980. godine.

Pod njenim okriljem proslavili su se Dragana Mirković, Mile Kitić, Sinan Sakić, Šemsa Suljaković, Kemal Malovčić i drugi.

Tokom osamdesetih i devedesetih godina važila je za jednu od najpopularnijih i najtiražnijih muzičkih kuća na prostoru bivše Jugoslavije.

Premisa

Južni vetar je osnovao Miodrag M. Ilić, poznat kao Mile „Bas“. Miodrag je najčešće i bio kompozitor, aranžer i tekstopisac pevača ispod kojih se potpisivao Južni vetar. Najveći uspeh kuća je dostigla osamdesetih i početkom devedesetih godina, zahvaljujući grupi od pet pevača koji su promovisani i išli zajedno na turneje pod sloganom Velika petorka Južnog vetra, a koju su činili Dragana Mirković, Mile Kitić, Sinan Sakić, Šemsa Suljaković i Kemal Malovčić uz pratnju Miodraga M. Ilića za bas-gitarom, Save Bojića za gitarom i Perice Zdravkovića za harmonikom. Iz tog perioda potiču i neki od najvećih hitova produkcije: Kad bi znao kako čeznem, Sto ću čuda učiniti, Spasi me samoće, Milo moje, što te nema i Jeleni košute ljube Dragane Mirković, Ej, otkad sam se rodio, Reci sve želje, Izađi na pet minuta, Sve je postalo pepeo i dim i Zaljubljen u tebe Sinana Sakića, Pristajem na sve, Zar za mene nema sreće, Javi se oteraj tugu, Mi se volimo i Što me pitaš Šemse Suljaković, Hej živote, hej sudbino, Ja neću ljepšu, Čaša ljubavi, Mi smo bili jedan život, Mogao sam biti car i Hej, vi hitri dani Mileta Kitića, Došao sam samo da te vidim, Cvetaju lipe, Okreće se kolo sreće, Ko gubi i Lažeš da si srećna Kemala Malovčića i druge.

Istorijat Južnog vetra

Miodrag M. Ilić je rođen u Leskovcu i od ranog detinjstva je pokazivao talenat i sluh za muziku kako za narodnu, izvornu tako i za rokenrol. U Beograd dolazi 1977. godine i stiče punu afirmaciju kao muzičar svirajući pune četiri godine bas-gitaru u orkestru Ace Stepića. Pored sviranja bas-gitare, istovremeno je bio kompozitor, tekstopisac i aranžer mnogobrojnih narodnih hitova krajem 70-ih godina prošlog veka, a ta saradnja se naročito pokazala uspešnom sa pevačima Dušanom Kostićem i Merimom Njegomir.

U orkestru Ace Stepića upoznaje gitaristu Savu Bojića sa kojim 1979. godine odlučuje da osnuje studijski ansambl "Košutnjak" koji se delimično može smatrati pretečom Južnog vetra. Snimaju se singlovi sa Gordanom Runjajić i Dušanom Kostićem. Godine 1980, Miodrag M. Ilić objavljuje svoja prva dva singla na LP ploči na kojoj po prvi put stoji ime ansambla Južni vetar: "Pripala si meni" i "Ne idi ago". Nakon toga slede prvi singlovi, LP ploče poznatih pevača kao što su Dušan Kostić, Toma Zdravković, Dragan Šaulić, Ljubiša Stojanović Luis, Gordana Stojićević, Rale Ćajić i drugi. Veliki kompilacijski album Ja ostavih momu kraj Vardara iz 1981. godine širom otvara vrata uspehu novog zvuka i orkestra. Pored Miodraga M. Ilića i Save Bojića ostali instrumentalisti Južnog vetra koji su se u početnom periodu 1979-1984 duže ili kraće zadržali u orkestru bili su i Božidar Boki Milošević (klarinet), Dragan Stojković Bosanac (harmonika), Dragan Aleksandrić (harmonika), Zoran Milenković (violina), Momčilo Moša Jovanović (udaraljke, tarabuka, bubnjevi), Lazar Panajotović (harmonika), Slobodan Boda Nikolić (klavijature), Miodrag Beljaković (bubnjevi), Veriša Miloradović (klarinet), Dobrosav Vasić (violina), Dragoljub Kitić (gitara), Momčilo Savić ( solo gitara), Borislav Martić (strings- klavijature koje oponašaju violinski orkestar), Slobodan Vukašinović (solo gitara), Aleksandar Krnjevac (harmonika), Gavrilo Gaša Nikolovski (ritam gitara), Laza Ristovski (klavijatura), dok je najmlađi Perica Zdravković u početku bio druga harmonika, aranžer i povremeni član orkestra na nekim albumima i singlovima a nakon odlaska Dragana Stojkovića Bosanca iz orkestra 1982. godine, postaje prva harmonika i stalni član orkestra. Sava Bojić će takođe jedan deo 1981. i 1982. godine pauzirati u radu sa Južnim vetrom i nastaviti sa radom u inostranstvu sa orkestrom Zlatne strune i pravljenjem pesama za domaću seriju i film Vruć vetar.

Nesumnjivo su prve godine Južnog vetra obeležile pesme u duhu orijentala, dvojki, šumadinki, bosanskog sevdaha ali na mnogo drugačiji i jedinstveniji način nego što su tadašnje velike produkcijske kuće poput Diskosa i Jugodiska izdavale, što je publici bilo privlačno i zanimljivo, što je na neki način nagovestilo revoluciju i novi talas u narodnoj muzici. Početak velikih uspeha i popularnosti Južnog vetra smatra se 1982. godina kada u Južni vetar dolaze Sinan Sakić i Šemsa Suljaković. Prvi album Sinana Sakića "Još uvek te čekam" koji je kasnije imao dva velika hita ("Janičar" i "Miko, druže moj") bio je namenjen njegovom kolegi Draganu Šauliću koji je zbog bolesti morao da odustane od snimanja što je pružilo priliku Sinanu koju on nije propustio. Iako je album u početku bio prodat u samo 2.000 primeraka i već se sedam meseci nakon izdavanja albuma nazirao neuspeh, producentska kuća iz Tuzle je naručila oko 6.000 primeraka čime je situacija donekle bila popravljena. U isto vreme u Južni vetar kao stalni član muzičkog tria, koji polako počinje da se kristališe stiže i harmonikaš i klavijaturista, zemljak Miodraga M. Ilića, Leskovčanin Perica Zdravković nakon odlaska iz grupe Dragana Stojkovića Bosanca sa pozicije prvog harmonikaša. Na kratko u studijskom radu u Južnom vetru tokom 1983. gostuje i najpoznatiji klavijaturista u Jugoslaviji i član Bijelog Dugmeta i Smaka — Laza Ristovski. Do 1985. godine na skoro svim albumima sporadično, pored Miodraga M. Ilića, kao kompozitori jedne ili dve pesme na albumu ili celih albuma gde je Južni vetar delovao kao uslužni orkestar će se najčešće pojavljivati Mirsad Ibrić, Vasilije Pokrajčić, Marko Milan, Izet Durić, Ratko Rale Ćajić, Zvonko Demirović, Nazif Gljiva, Dragan Živanović Troša, Ljubo Kešelj, Milutin Popović Zahar, Dragan Aleksandrić, Radoslav Graić, Eftim Petrov, Hasan Dudić, Ilija Spasojević, Milovan Prokić, Lepa Lukić, Bora Višnjički, Aca Stepić, Miroljub Brzaković Brzi, Boban Zdravković, Goran Kurtović, Nedžad Esadović, i mnogi drugi.

Sledeća bitna godina u istoriji i razvoju zvuka Južnog vetra je 1984. kada dolazi Mile Kitić i snima prvi album "Čaša ljubavi" koji je prvobitno namenjen Sinanu Sakiću. Iste godine orkestar napušta i bubnjar Momčilo "Moša" Jovanović pošto Miodrag M. Ilić kupuje ritam-mašinu i od tada se kristališe muzička trojka Miodrag M. Ilić — Sava Bojić — Perica Zdravković. Već naredne 1985. godine u Južni vetar dolazi već dokazano ime narodne muzike, Kemal Malovčić, a naredne 1986. godine tada veoma mlada i popularna zvezda Dragana Mirković čime se završava formiranje "prve velike petorke" pevača.

Među publikom na pozitivan prijem nailaze i albumi pevača van prve petorke kao što su na primer albumi Mustafe Šabanovića čija se pesma sa tog albuma na romskom jeziku "Oto devel adava mangljan"- Od boga si to tražila, pojavljuje u filmu Emira Kusturice Dom za vešanje 1988, Šerifa Konjevića i Hanke Paldum iz 1985. godine, kao i albumi Ljubiše Stojanovića Luisa iz 1988. i 1990. godine koji su definitivno prednjačili ispred svog vremena po aranžmanu i kvalitetu zvuka što dokazuje kvalitet i muzičku širinu orkestra i njegovu sposobnost da se prilagodi svakom pevaču i njegovim glasovnim sposobnostima. Zbog manjih nesuglasica i rada van Južnog vetra gitarista Sava Bojić krajem 1985. nakratko napušta orkestar a umesto njega na albumu Sinana Sakića "Pusti me da živim" iz 1986. godine gitare svira Josip Boček, bivši gitarista Korni grupe. Iste godine Južni vetar sa petorkom odlazi na svoju veliku i ispostaviće se, svoju jedinu turneju širom Jugoslavije. Sava Bojić se ponovo vraća za turneju, a kao ispomoć standardnoj sviračkoj trojci dolaze mladi Zvonko Demirović koji će na turneji svirati klavijature, a bubnjeve, bivši bubnjar Korni grupa, Vladimir Furduj — Furda. Nezaboravni koncerti su bili na mnogobrojnim stadionima širom Jugoslavije, a naročito Bosne i Hercegovine gde je Južni vetar bio najpopularniji, a posebno se pamte onaj na stadionu Grbavici, u Tuzli, Skoplju, Vučkovcima kod Gradačca, kao i na Tašmajdanu pred više desetina hiljada ljudi.

Ono što je tada razlikovalo Južni vetar od svih orkestara i muzičkih grupa u Jugoslaviji je ubacivanje i fuzija elemenata rokenrol muzike u narodnu izvornu muziku pomešanu sa orijentalom, šumadijom i toplim grčkim, mediteranskim melosom za šta su svakako zaslužni Miodrag M. Ilić, Sava Bojić i Josip Boček koji su u Južni vetar i došli iz rok sveta, zatim horsko pevanje, stari srpski južnjački i romski melos karakterističan za gradove kao što su Leskovac i Vranje, prepoznatljiv brz ritam pesama sa jedinstvenom i izraženom bojom bubnjeva i basa, neizostavne fuš činele obogaćene gitarskim solažama i magičnim, jedinstvenim foršpilima Perice Zdravkovića na harmonici i klavijaturi kao i dominacijom vokala prve petorke, što je do tada bilo nezamislivo i za mnoge odbojno pa je Južni vetar imao dosta problema sa cenzurom sve do pred kraj 80-ih godina, do kada je smatran za kič i šund, pa su gotovo skoro sve radio i TV stanice bojkotovale i vešto izbegavale da puštaju njegov repertoar.

Velike zasluge za karakterističan zvuk i aranžmane koje su prednjačili u vremenu, pored umeća i virtuoznosti članova orkestra nose i najsavremeniji muzički instrumenti, miksete, ritam mašine i jedan od najopremljenijih i najsavremenijih muzičkih studija u to vreme. Tu se posebno ističu klavijature Roland-Juno 60 i Casio CZ-230s, ELKA, Korg M1, Korg T3, Casio CZ101, Roland JV1080, Roland JV2080, Roland JV80, Roland XV3080, Yamaha TX81Z i harmonike Dallape Organtone, Guerrini Superrior 3 i Scandalli koje su koristili Perica Zdravković i Bane Vasić, originalni ručni rad Fender Jazz Bass, bas gitara iz 1969. godine sa specijalnim ekvilajzerom koji je koristio Miodrag M. Ilić, Ibanez, Charvel, Fender Stratocaster i Telecaster električne gitare koje je koristio Sava Bojić uz klasične žičane instrumente kao što su akustična gitara, buzuki, šargija i saz. Josip Boček je koristio Gibson električnu gitaru, mikseta u studiju je bila Soundtrack CP6800, a od ritam-mašina su se najviše koristile EMU SP-12, Drumulator, Oberheim DMX, Casio RZ-1. Zvučna oprema, mikrofoni i slušalice su bili uglavnom Yamaha proizvodnje.

Nakon turneje, Sava Bojić posle odrađenog Sinanovog albuma iz 1987. godine ponovo napušta grupu, ovog puta na malo duže vreme pa ga u orkestru ponovo menja Josip Boček do sredine 1988. godine. Kemalov album iz 1988. godine rade sami Miodrag M. Ilić i Perica Zdravković nakon čega se Sava Bojić ponovo vraća za rad na Draganinom, Luisovom i Kitićevom albumu i ostaje u grupi sve do raspada 1991. godine. Južni vetar je svakako u istoriji jedna od najtiražnijih muzičkih grupa u Jugoslaviji a najviše zahvaljujući petorci koja je svake godine izdavala po pet albuma koji su imali tiraž najčešće oko pola miliona prodatih primeraka, često i više a ostaće upamćen i rekordan album Šemse Suljaković iz 1986. godine, Pristajem na sve, koji će dobaciti i preko milion prodatih ploča što je tiraž na kome će pozavideti i najpopularniji rok bendovi tog doba kao što su Bijelo dugme, Smak, Prljavo kazalište i sl. Astronomski uspeh i popularnost kod slušalaca prekinuće rat i raspad Jugoslavije kao i međusobne nesuglasice i zasićenje među članovima. Prvo 1990. godine grupu napušta Dragana Mirković zbog uticaja menadžera kao i želje za izgradnjom solo karijere, a zbog rata će to učiniti i Sinan Sakić, Šemsa Suljaković i Kemal Malovčić 1991. godine. Zbog svađe i nesuglasica grupu ponovo napušta Sava Bojić, a zauvek Perica Zdravković. Njih dvojica će formirati grupu Žar koja će nakratko pratiti Draganu Mirković početkom 90-ih godina. Umesto njih dvojice Miodrag M. Ilić u orkestar 1991. godine dovodi gitaristu iz Luisovog orkestra Dragana Adamovića — Kajgu i harmonikaša Branislava Baneta Vasića.

Dragan Adamović će se zadržati vrlo kratko, samo na Kemalovom i Kitićevom albumu 1991. godine, a nakon toga Južni vetar će sve do 1999. godine nastaviti svoj rad kao dvojac Miodrag M. Ilić i mladi Branislav Vasić koji će takođe ostaviti vrlo pozitivan trag u orkestru svojom virtuoznošću na harmonici i šumadijskim stilom sviranja i aranžiranja pesama. Pojavljuju se nove pevačke zvezde poput Anice Milenković, Marte Savić, Indire Radić, Suzane Jovanović, Snežane Babić Sneki, Svetlane Jungić i Nehrua, a to prati i dolazak u Južni vetar već afirmisanih uspešnih pevača poput Jašara Ahmedovskog, Srećka Šušića i Ivana Kukolja Kukija koji su imali puno uspešnih i nezaboravnih hitova. Oporavak i bolje dane po Južni vetar naslutiće i povratak Sinana Sakića u Južni vetar 1994. godine kao i osnivanje producentske kuće Juvekomerc za koju će albume i singlove izdavati najveći estradni umetnici tog doba.

Mile Kitić koji je jedini ostao u grupi i nakon velikog razlaza članova 1991. godine, napustiće grupu nakon svog poslednjeg albuma 1995. godine i otpočeće solo karijeru. Primetna će biti i velika razlika u aranžmanima i stilu Južnog vetra tokom 90-ih godina, zaokret od orijentala ka šumadiji, pre svega zbog napretka tehnologije, gubljenja živih instrumenata, programiranja i kompjuterizacije muzike i basa, kao i jakog uticaja turbofolka na sve sfere života. Sava Bojić se ponovo vraća u Južni vetar 1999. godine na albumu Acka Nezirovića pa tako opet imamo muzički trojac koji će ponovo kratko trajati jer Branislav Vasić napušta orkestar 2000. godine nakon pretposlednjeg Sinanovog albuma, pa Južni vetar nastavlja kao dvojac do 2009. godine kada i Sava Bojić definitivno po poslednji put napušta Južni vetar, a Miodrag M. Ilić ostaje sam uz povremena gostovanja Branislava Vasića i klavijaturiste Sejka Paškovskog i od tada se bavi isključivo programiranjem muzike u duhu modernog vremena ali ne napuštajući osnovne postulate Južnog vetra. On umesto Juvekomerca, 2011. godine osniva Studio MMI koji se pored audio bavi i video produkcijom i dizajnom. Nove zvezde Južnog vetra u ovom periodu su Neša Marković, Adela Šečić, Sveto Todorović, Osman Zulji, Jasmina, Sevaha i drugi. Popularne emisije među gledaocima koje se bave tematikom i promocijom Južnog vetra su Mahaluša i Cvrčak na sat koji se emituje svake nedelje od 1996. godine. Većinu aranžmana, kao i tekstova pesama uradio je tvorac orkestra Miodrag M. Ilić, aranžmane su takođe radili i ostali članovi orkestra Sava Bojić, Perica Zdravković, Josip Boček i Branislav Vasić. Neki od najpoznatijih i najuspešnijih tekstopisaca sa kojima je Južni vetar sarađivao su Miodrag Radomirović, Stevica Spasić, Milenko Jakšić, Nikola Grbić, Vesna Petković, Suada Demirović, Zvonko Demirović, Mila Janković, Dragan Ćosić, Bogdan Kostadinović, Tešo Mrkonjić, Mirsad Ibrić, Demir Jetula, Šekib Kalaba, Miodrag Ž. Ilić i mnogi drugi.

Članovi Južnog vetra

Veliku petorku činili su: Dragana Mirković, Mile Kitić, Sinan Sakić, Šemsa Suljaković i Kemal Malovčić.

Ostali poznati predstavnici Južnog vetra bili su: Indira Radić, Marta Savić, Jašar Ahmedovski, Ivan Kukolj Kuki i Srećko Šušić.

Saradnju sa kućom ostvarili su i Zorica Brunclik, Snežana Babić Sneki, Šaban Bajramović, Mina Kostić, Vesna Vukelić Vendi, Ljubiša Stojanović Luis, Anica Milenković, Šerif Konjević, Zvonko Demirović, Vesna Rivas, Boban Zdravković, Hanka Paldum, Suzana Jovanović, Adela Šećić i drugi.

Reference

Literatura

https://archive.today/20120402081848/http://juznivetar1.wordpress.com/
http://www.juznivetar.net/diskografija.php Arhivirano na sajtu Wayback Machine (15. maj 2021)
Rasmussen, Ljerka V. (23. 7. 2013). Newly Composed Folk Music of Yugoslavia. Routledge. str. 139—140. ISBN 978-1-13671-644-7. CS1 održavanje: Format datuma (veza).
Rasmussen, Ljerka Vidic (1996). "The Southern Wind of Change: Style and the Politics of Identity in Prewar Yugoslavia". In Slobin, Mark (ed.). Slobin, Mark (1996). Retuning Culture: Musical Changes in Central and Eastern Europe. Duke University Press. str. 99—116. ISBN 978-0-82231-847-7. .