Бајке браће Грим
Bajke braće Grim predstavljaju zbirku nemačkih narodnih bajki koje su sakupili i zapisali braća Jakob i Vilhelm Grim. Prva zbirka, “Dečje i domaće bajke” (nem. Kinder- und Hausmärchen), objavljene u tri toma (I – III, 1812 – 1822).[1] Zbirka sadrži više od 200 bajki, narodnih priča i pošalica – narodno blago zabeleženo prema usmenom predanju.[2] Tokom proteklih vekova bajke braće Grim imale su nebrojana izdanja i prevedene su sa nemačkog na veliki broj svetskih jezika. Pored Luterove verzije Biblije, "Dečje i kućne bajke" smatraju se za najpoznatije delo nemačke književnosti.[3] Bajke braće Grim su decenijama obavezna lektira u mlađim razredima osnovne škole u Srbiji.
| Bajke braće Grim | |
|---|---|
.cover.jpg) Naslovna strana 2. izdanja iz 1819. godine | |
| Nastanak i sadržaj | |
| Orig. naslov | Kinder- und Hausmärchen (Dečje i domaće bajke) |
| Autor | Jakob Grim i Vilhelm Grim |
| Zemlja | Nemačka |
| Jezik | nemački |
| Žanr / vrsta dela | bajke, narodna književnost |
| Izdavanje | |
| Datum | 1812 – 1822 |
Osim bajki ovu zbirku čine i mitovi, nordijske sage, legende, razni vidovi usmene narodne književnosti, priče o životinjama, poučne priče. Imali su izuzetan uticaj na sakupljače narodne usmene književnosti, pa i na Vuka Stefanovića Karadžića.[3]
Rad na prikupljanju bajki
uredi
Zastupajući uverenja književnih stvaralaca u periodu romantizma da se bajkama i pričama, kao oblicima narodne književnosti, oslikava narodni duh braća Grim su, u teoriji, težili da dočaraju autentični stil kojim su bajke pričane. Međutim, u praksi su često davali maha sopstvenoj pripovedačkoj mašti, pa su kasnije, u Vilhelmovoj redakciji, tekstovi prilično izmenjeni. Naivnoj naraciji narodnog pripovedača dodati su opisni elementi, živopisne pojedinosti, motivi iz drugih izvora, a jače je naglašena logička motivacija.[2] Na taj način stvorili su poseban prozni stil bajki, što spada u najznačajnija dostignuća romantike. Braća Grim vrlo su pažljivo sakupljali i odabirali bajke i upoređivali različite varijante, čime su utemeljili novu naučnu disciplinu – istraživanje bajki.[1]
Mada je njihova prva knjiga naslovljena "Dečje i kućne bajke", ona nije pisana za decu. Braća su svoj rad smatrala naučnim, a te priče su, po njihovoj prvobitnoj zamisli, trebalo da se koriste za akademske studije, pa je njihov sadržaj bio namenjen odraslima. Zato su ove prve, originalne bajke bile pune surovosti, ubistava, nasilja i zlostavljanja dece i odraslih.[4] Međutim, kada su knjige postale popularne suočili su se sa ozbiljnim kritikama. Crkveni velikodostojnici smatrali su da nisu pisane u hrišćanskom duhu. Zato je njihov treći brat, Emil Grim, koji je bajke svoje braće ilustrovao, dodao niz hrišćanskih simbola na slikama (na primer, na noćnom stočiću Crvenkapicine bake stajala je Biblija i sl).[3]
Od prvog izdanja, štampanog u 900 primeraka, pa do pred kraj života braće Grim, odnosno u periodu od 1812. do 1964. godine "Dečje i kućne bajke" su objavljene 17 puta. Braća Grim su želeli po svaku cenu da sačuvaju ono što se prenosilo kroz generacije i cenzurisali su ih usput, po potrebi. Kako su bajke postajale konzervativnije, bivale su sve popularnije.[3]
Zabranjene bajke
uredi
U vreme Trećeg rajha, bajke braće Grim korišćene su za podsticanje nacionalizma. Zato su po završetku Drugog svetskog rata bajke bile zabranjene u nemačkim školama, pod izgovorom da je u njima pronađen koren nacizma. Britanski major Ti Džej Leonard tvrdio je da su one pomogle da Nemci svoju decu nauče "raznim vrstama varvarizama" i olakšali im da se uklope u ulogu egzekutora, dok je nemački pisac Ginter Birkenfeld smatrao je da se u bajkama nalazi odgovor na pitanje kako su Nemci uspeli da podnesu zverstva koja su se događala u Aušvicu.[3]
Za vreme "progona" knjige iz nemačkih učionica i vrtića priče braće Grim našle su svoje mesto u Holivudu, u popularnim crtanim filmovima Volta Diznija. Godine 1970. u Nemačkoj su uvrštene u školsku lektiru.[3]
Svetska baština
uredi
Rukopisi braće Grim danas se čuvaju u njihovom muzeju u Kaselu, a 2005. godine uvršteni su na Uneskovu listu svetske baštine dokumenata.[3]
Oktobra 2014. godine objavljen je engleski prevod prvog, izvornog i nepročišćenog izdanja čuvenih Bajki braće Grim, sa svim scenama nasilja, koje su u kasnijim izdanjima redigovane i izbačene. Zbirku od 156 originalnih bajki objavio je Džek Zajps, profesor nemačkog jezika i uporedne književnosti na Univerzitetu u Minesoti.[4]
Bajke braće Grim
uredi- Snežana
- Pepeljuga
- Ivica i Marica
- Crvenkapa
- Hrabri mali krojač
- Palčić
- Cvilidreta
- Zlatna guska
- Zlatokosa
- Kralj žaba
- Stočiću, postavi se
- Bratac i sestrica
- Baba Hola
- Tri brata
- Trnova ružica
- Mačak u čizmama
- Vuk i sedam jarića
- Dvanaest razigranih princeza
- Snežana i Ružica
- Guščarica
- Mudra seljakova kći
- Šestorica koji su obišli svet
- Četiri brata od zanata
- Jorinda i Joringel
- Kristalna kugla
Vidi još
urediReference
uredi- ^ a b Konstantinović 1987, str. 103.
- ^ a b Žmegač, Škreb & Sekulić 1986, str. 102.
- ^ a b v g d đ e Matović, Dragana (30. 12. 2012). „Braća Grim: Besmrtnost kao iz bajke”. Večernje Novosti. Pristupljeno 2. 10. 2018.
- ^ a b „Bajke braće Grim - ovoga puta bez cenzure”. b92. 30. 11. 2014. Pristupljeno 2. 10. 2018.
Literatura
uredi- Žmegač, Viktor; Škreb, Zdenko; Sekulić, Ljerka (1986). Njemačka književnost. Zagreb: SNL. ISBN 86-329-0122-2. COBISS.SR 30845959.
- Konstantinović, Zoran (1987). Njemačka književnost 2. Sarajevo; Beograd: Svjetlost; Nolit. ISBN 86-01-00623-X. COBISS.SR 47748359.
Spoljašnje veze
uredi- Sapl, Tim; En Dafi, Kerol. „Strašne priče braće Grim”. Malo pozorište Duško Radović. Arhivirano iz originala 18. 6. 2018. g.
- „Konačno bajke braće Grim bez cenzure”. Edukacija. 3. 12. 2014. Arhivirano iz originala 15. 9. 2023. g.
