Bosanski pašaluk (ejalet) je bio najzapadnija provincija prvog nivoa Osmanskog carstva. Ustanovljen je 1580. godine i postojao je sve do administrativnih reformi sredinom 19. veka.

Bosanski pašaluk
1580.—1867.

Bosanski pašaluk oko 1600. godine
Glavni gradBanja Luka, Travnik, Sarajevo
RegijaJugoistočna Evropa
Zemlja Osmansko carstvo
Površina70.038 km2
Stanovništvo600.000 (1787)
Događaji
StatusBivša pokrajina
Vladavina
 • OblikPašaluk
Istorija 
• Uspostavljeno
1580.
• Osnivanje Bosanskog pašaluka (ejaleta)
1580.
• Osnivanje Bosanskog vilajeta
1867.
• Ukinuto
1867.
Prethodnik
Sledbenik
Bosanski sandžak (Osmansko carstvo)
Bosanski vilajet (Osmansko carstvo)

Granice

uredi

Obuhvatao je znatno prostranstvo, uključujući Bosnu i Hercegovinu, kao i znatne delove današnjih teritorija Srbije, Crne Gore i Hrvatske. Njegove granice na severu, zapadu i jugu su se od 1699. godine, nakon Velikog turskog rata, uglavnom poklapale sa sadašnjom granicom Bosne i Hercegovine sa Hrvatskom.[1]

Srednjovekovne srpske zemlje okupljene su 1580. godine u bosanskom ejaletu i odvojene od Rumelijskog ejaleta. Tokom dugog rata nastao je ejalet Silistrija (1593. godine), koji je obuhvatao i Beogradski pašaluk.

Jugoistočno od bosanskog ejaleta bila je Osmanska Albanija, a na jugu Mletačka Albanija. U svim ostalim zemljama, ejalet je bio okružen vojnom granicom. U sastavu ejaleta nalazila se i zemlja koja je postala poznata kao Turska Hrvatska.

Istorija

uredi

Pre Bosanskog pašaluka, osnovano je Bosansko krajište, a potom 1463. godine Bosanski sandžak. Izdvajanjem Bosanskog, Hercegovačkog, Kliškog, Krčko-ličkog i Pakračkog sandžaka iz Rumelijskog, a Zvorničkog i Požeškog sandžaka iz Budimskog pašaluka, 1580. godine je formiran Bosanski pašaluk.

Sredinom 17. veka, na vrhuncu svoje veličine, Bosanski pašaluk je obuhvatao skoro celu teritoriju današnje Bosne i Hercegovine, kao i delove Hrvatske (delove Like, Slavonije i Dalmacije), Srbije (današnja Raška oblast), i Crne Gore, tj. njen severni deo. Tada ga je činilo 8 sandžaka i 29 kapetanija (vojnih garnizona):

Tokom osmanskih ratova u Evropi, teritorija Bosanskog pašaluka se vremenom počela smanjivati. Posle Karlovačkog mira, pašaluk je sveden na četiri sandžaka (i tri od njih su bili umanjenih teritorija) i dvanaest kapetanija.

Godine 1833, Hercegovački sandžak je odvojen od Bosanskog pašaluka i nastao je Hercegovački pašaluk, na čijem čelu je bio vezir Ali-paša Rizvanbegović. Nakon njegove smrti 1851. godine, spojeni su Bosanski i Hercegovački pašaluk i formiran je novi prošireni Bosanski pašaluk.

Prva prestonica bilo je Sarajevo (1463—1583), zatim je to bila Banja Luka (1583—1686), pa Travnik (1686—1851), i ponovo Sarajevo (1851—1867). Godine 1867. ukinut je Bosanski ejalet, a osnovan Bosanski vilajet.

Neki od beglerbegova Bosanskog pašaluka bili su Ferhat-paša Sokolović (od 1580), Abdulah-paša Teftedarija, Hasan-paša Predojević (1591—1593) i Numan-paša Ćuprilić.

Galerija

uredi

Vidi još

uredi

Reference

uredi

Literatura

uredi

Spoljašnje veze

uredi