Bundesliga Njemačke u fudbalu
Bundesliga (njem. Fußball-Bundesliga) je najviša profesionalna fudbalska liga Njemačke i jedna od najkvalitetnijih fudbalskih liga sveta.
Trenutna sezona ili takmičenje: 2023/24. | |
 Logo Bundeslige Njemačke | |
| Sport | Fudbal |
|---|---|
| Osnovana | 1963. god. |
| Broj timova | 18 |
| Država |  Njemačka |
| Konfederacija | UEFA |
| Stepen | 1 |
| Niži stepen | 2. Bundesliga Njemačke |
| Domaći kup | Kup Njemačke Superkup Njemačke |
| Međunarodna takmičenja | Liga šampiona Liga Evrope Liga konferencije |
| Najviše titula | Bajern Minhen (32) |
| Trenutni prvak | Bajer Leverkuzen (2023/24) |
| Veb-sajt | www.bundesliga.de |
Na vrhu njemačkog sistema fudbalske lige, Bundesliga je glavno fudbalsko takmičenje. Bundesliga broji 18 timova i deluje po sistemu promocije i ispadanja u 2. Bundesligu. Sezona traje od avgusta do maja. Većina utakmica igra se subotom i nedeljom, a nekoliko i radnim danima. Svi klubovi iz Bundeslige kvalifikuju se za Kup Njemačke. Pobednik Bundeslige kvalifikuje se za Superkup Njemačke.
Pedeset šest klubova takmičilo se u Bundesligi od njenog osnivanja. Bajern Minhen je 32 puta osvajao titulu, najviše među klubovima Bundeslige. Međutim, Bundesliga je imala i druge šampione, među kojima su Borusija Dortmund, Hamburger, Verder Bremen, Borusija Menhengladbah i Štutgart. Bundesliga je jedna od najboljih nacionalnih liga, rangirana je na četvrtom mestu u Evropi prema rangu UEFA koeficijenta lige za sezonu 2020/21, na osnovu učinaka u evropskim takmičenjima u proteklih pet sezona. Bundesliga je prva fudbalska liga na svetu po prosečnoj posećenosti od svih sportova, prosek od 45.134 navijača po utakmici tokom sezone 2011/12. bio je drugi po visini u bilo kojoj sportskoj ligi na svetu posle američke Nacionalne fudbalske lige. Bundesliga se emituje na televiziji u preko 200 zemalja.
Bundesliga je osnovana 1962. u Dortmundu, a prva sezona započela je 1963. Struktura i organizacija Bundeslige, zajedno sa ostalim nemačkim fudbalskim ligama, pretrpele su česte promene. Bundesligu je osnovao Fudbalski savez Njemačke (njem. Deutscher Fußball-Bund), ali sada njome upravlja njemačka fudbalska liga (njem. Deutsche Fußball Liga).
Pregled uredi
Bundesliga se sastoji od dvije lige, 1. Bundeslige i 2. Bundeslige. 2. Bundesliga je za jedan rang niža liga koja postoji od 1974. godine.
Bundeslige su profesionalna takmičenja, kao i 3. Liga. Dok su sve ostale lige amaterskog karaktera, iako nije neuobičajeno da posluju i djeluju veoma profesionalno (potpisivanje ugovora sa igračima i sl.).
Fudbalska ligaška struktura Njemačke / 1903. do danas
| Njemačka | Njemačka | Zapadna Njemačka | Zapadna Njemačka | Zapadna Njemačka | Njemačka | Njemačka | Istočna Njemačka | |
| Klasa | 2008—danas | 1994—2008 | 1974—1994 | 1963—1974 | 1946—1963 | 1933—1945 | 1903—1932 | NDR 1949—1991 |
| I | Bundesliga | Bundesliga | Bundesliga | Bundesliga | Oberliga | Gauliga | Verbandsliga | NDR Oberliga |
| II | 2. Bundesliga | 2. Bundesliga | 2. Bundesliga | Regionalna liga | 2. Oberliga | Becirksliga | Becirksliga | NDR Liga |
| III | 3. Liga | Regionalna liga | Amaterska Oberliga | 1. Amaterska liga | 1. Amaterska liga | ▼ ??? | ▼ ??? | NDR Liga |
| IV | Regionalna liga | Oberliga | Verbandsliga | 2. Amaterska liga | 2. Amaterska liga | Becirksliga | ||
| V | Oberliga | Landesliga/Verbancliga1 | Landesliga | A-Klasa | A-Klasa | Opštinska klasa | ||
| VI | Landesliga | Becirksoberliga2 | ▼ ??? | B-Klasa | B-Klasa | |||
| VII | Becirksoberliga | Becirksliga | C-Klasa | C-Klasa | ||||
| VIII | Becirksliga | Opštinska liga3 | ||||||
| IX | Opštinska liga | Opštinska liga A | ||||||
| X | Opštinska liga A | Opštinska liga B | ||||||
| XI | Opštinska liga B | Opštinska liga C | ||||||
| XII | Opštinska liga C |
1 Ranije se zvala „landesliga“, negdje i „verbandsliga“.
2 Becirksoberliga nije uspostavljena u svim krajevima, npr. u Srednjem Porajnju.
3 Opštinska liga nije uspostavljena u svim krajevima, npr. u Srednjem Porajnju.
Ispod klase 2. Bundeslige, lige su uglavnom podijeljene na regionalnoj osnovi. Na primjer, Regionalliga se trenutno sastoji od sjeverne i južne (Nord division, Süd division), a oberliga se sastoji od 9 grupa, koje predstavljaju savezne države ili velike gradske ili geografske površine. Klase ispod Oberlige se regionalno razlikuju. Ligaška struktura se često mijenjala, obično reprezentujući stepen razvoja tog sporta u tim regionima. Početkom 1990e, nakon političkih uslijedile su i sportske, odnosno promjene u organizaciji takmičenja kao i ujedinjenje liga bivših odvojenih Njemačkih država.
Posjedovanje licence je za jedan klub uslov učestvovanja u takmičenjima njemačke bundeslige. Shodno tome, nedostatak iste predstavlja prinudno učešće u takmičenjima jedne od regionalnih liga.
Raspored utakmica uredi
U toku godine, svaki klub igra protiv svakog kluba po dvije utakmice. Jednu kod kuće, a jednu u gostima. Sezona traje od avgusta do maja ili juna, u godinama evropskih ili svjetskih prvenstava i do aprila. Od 1980. postoji i zimska pauza (decembar i januar). Utakmice počinju subotom u 15:30 sati (u zadnje vrijeme manji dio utakmica se igra i petkom i nedjeljom).
Klub sa najviše osvojenih poena na kraju sezone postaje prvak Njemačke. Dva posljednja kluba na tabeli, padaju direktno u 2. ligu, dok 16-ti igra relegacione utakmice sa trećeplasiranim iz druge lige. Pobjednik ostaje, odnosno prelazi u prvu ligu.
Jedan klub za pobjedu u jednoj utakmici dobija tri poena a njegov protivnik nula poena. Za neriješen rezultat oba kluba dobijaju po jedan poen. Pri izjednačenom broju poena na tabeli na kraju sezone, više se plasira onaj sa boljom gol razlikom. Pri izjednačenoj gol razlici se više plasira klub sa više postignutih golova. Pri izjednačenom broju postignutih golova, igra se odlučujuća utakmica. Njen pobjednik se pozicionira više na tabeli.
Istorija uredi
Opšti podaci uredi
Još 1932. je tadašnji predsednik fudbalskog saveza Feliks Lineman (njem. Felix Linnemann) tražio uvođenje „carske lige“, jedne lige profesionalaca u kojoj treba da se takmiče najbolji klubovi Njemačke. Taj predlog je od regionalnih fudbalskih udruženja bio odbijen. Do šezdesetih godina je prvak Njemačke određivan razigravanjem regionalnih prvaka, dok je na istoku, od sezone 1949/1950, prvak DDR-a određivan u DDR ligi.
Ponovnu inicijativu za osnivanjem savezne Njemačke fudbalske lige je 1962. pokrenuo tadašnji predsjednik fudbalskog saveza Herman Nojberger (njem. Hermann Neuberger), par sedmica posle završetka svetskog prvenstva u Čileu, gde je reprezentacija Njemačke bila izbačena u četvrtfinalnoj utakmici iz daljeg takmičenja. 28. jula 1962. je na sednici fudbalskog saveza, konačno odlučeno uspostavljanje Njemačke savezne fudbalske lige za sezonu 1963/1964.
Pre je liga imala 16 klubova, 5 iz južne, 5 iz zapadne, 3 iz severne, 2 iz jugozapadne i jedan iz berlinske regionalne lige. Za izbor predstavnika regionalnih liga su sportski i ekonomski kriterijumi bili odlučujući, s tim da je iz jednog grada samo jedan tim mogao biti izabran. Svoju kandidaturu za prijem u saveznu fudbalsku ligu, je podnijelo ukupno 46 klubova. Odlučujući kriterijum za izbor su bili rezultati zadnjih 12 godina.
Osnivački članovi prve savezne fudbalske lige uredi
- Iz regionalne lige sjever: Ajntraht Braunšvajg, Verder Bremen, Hamburger
- Iz regionalne lige zapad: Borusija Dortmund, Keln, Meidericher SV (danas: Duizburg), Projzen Minster, Šalke 04
- Iz regionalne lige jugozapad: Kajzerslautern, Sarbriken
- Iz regionalne lige jug: Ajntraht Frankfurt, Karlsrue, Nirnberg, Minhen 1860, Štutgart
- Iz regionalne lige Berlin: Herta Berlin
1960-e uredi
U sezoni 1964/65 je Herti iz Berlina oduzeta licenca zbog isplaćenih velikih suma igračima, pa je klub u sledećoj sezoni morao da igra u drugorazrednoj regionalnoj ligi. Po tabeli prve sezone ligu je trebalo da napuste i Šalke 04 i Karlsrue, ali posle žalbe tih klubova je odlučeno da se broj timova u ligi povisi na 18 i da ta dva kluba te sezone ne napuštaju ligu. Iz Berlinskog regionalnog udruženja je primljena u ligu i Tasmanija Berlin, ali se posle te sezone i zaključnog napuštanja bundeslige proslavila po negativnim rekordima svih vremena u prvoj saveznoj fudbalskoj ligi (najmanje golova: 15, najviše primljenih golova: 108, najmanje poena: 8, najmanje pobjeda: 2, najviše poraza: 28, najmanje gledalaca: 827 i najveća serija nedobijenih utakmica: 31). U istoj godini 1965, u bundesligu dolaze i dva, kasnija dominirajuća kluba lige; Borusija Moenhengladbah i Bajern Minhen.
1970-e uredi
Početkom sedamdesetih, je bundesliga, zbog tzv. „bundesliga skandala“ izgubila na ugledu - koji se posle pobjeda na evropskom prvenstvu 1972. i svjetskom prvenstvu 1974. naglo popravlja. Borusija Menhengladbah je po prvi put u istoriji bundeslige uspjela da odbrani titulu prvaka Njemačke (1970/71). Nakon toga Bajern Minhen po prvi put, osvaja tu titulu tri puta za redom (1972/1973/1974). Taj rezultat uspijevaju ponoviti samo Borusija Menhengladbah (1975/1976/1977) i ponovo Bajern Minhen (1985/1986/1987 i 1999/2000/2001). Najvišu pobjedu u istoriji bundeslige je ostvarila Borusija Menhengladbah protiv Borusije Dortmund 1978. gdje je pobijedila sa 12:0.
1980-e uredi
Osamdesetih godina je primijećeno opšte smanjenje gledalaca prvoligaških utakmica. To se objašnjava masovnim odlivom zvijezda njemačkog fudbala u inostranstvo kao i pojavom problema huligana na stadionima. Uspjeh teniskih zvijezda Njemačke tih godina, Borisa Bekera (njem. Boris Becker) i Štefi Graf (njem. Steffi Graf), je dodatno uticao da se interes gledalaca većinski okrenuo teniskim događanjima.
1990-e uredi
Godine 1991. je fudbalskom savezu Njemačke priključen Fudbalski savez DDR-a i istočnonjemački klubovi Hanza Rostok i Dinamo Drezden se u sezoni 1991/92. priključuju saveznoj fudbalskoj ligi, koja u tom prelaznom periodu broji 20 klubova.
Početkom 1990-ih, bundesliga dobija ponovo na popularnosti, što se objašnjava sportskim uspjesima njemačke fudbalske reprezentacije (treće mjesto na svjetskom 1990. i na evropskom prvenstvu 1996) kao i marketinškim akcijama fudbalskog saveza.
Danas uredi
Do 2001. za Bundesligu je bio odgovoran Njemački fudbalski savez, a od te godine, odgovornost preuzima novoosnovana Njemačka fudbalska liga, kao privatna podorganizacija fudbalskog saveza. Ona dobija nadležnosti dodjele licenci klubovima kao i za marketing lige.
Utakmicom Hamburger - Bajern Minhen, 24. avgust 2003. godine, Bundesliga je proslavila svoj 40. rođendan. Te godine se uvodi praksa označavanja broja pobeđenih šampionata, zvezdama Bundesliga na dresovima klubova.
Do sada, na svojim dresovima, 6 klubova nosi zvijezde Bundeslige:
Bajern Minhen (32 puta šampion)- Borusija Dortmund (8 puta šampion)
- Borusija Menhengladbah (5 puta šampion)
- Verder Bremen (4 puta šampion)
- Hamburger (3 puta šampion)
- Štutgart (3 puta šampion)
Umiješanost njemačkog sudije Roberta Hojcera (njem. Robert Hoyzer) u skandal manipulisanja sportskim opkladama 2005. godine, je dovela do krize u ligi ali ne i do pada broja gledalaca. U toku 306 utakmica sezone 2005/2006, utakmice je posjetilo preko 11,56 miliona navijača (prosečno 37.781 gledalaca po jednoj utamici), što je više od prosječnog broja gledalaca u ligama Španije, Italije ili Engleske.
Klubovi za sezonu 2022/23. uredi
| Klub | Mesto | Stadion | Kapacitet |
|---|---|---|---|
| Ajntraht Frankfurt | Frankfurt | Komercbank arena | 51.500 |
| Augzburg | Augzburg | VVK arena | 30.660 |
| Bajer Leverkuzen | Leverkuzen | Baj arena | 30.210 |
| Bajern Minhen | Minhen | Alijanc arena | 75.000 |
| Borusija Dortmund | Dortmund | Signal Iduna Park | 81.369 |
| Borusija Menhengladbah | Menhengladbah | Borusija park | 59.724 |
| Bohum | Bohum | Rurstadion | 26.000 |
| Verder Bremen | Bremen | Stadion Vezer | 42.100 |
| Volfsburg | Volfsburg | Folksvagen arena | 30.000 |
| Keln | Keln | Stadion Rajnenergija | 49.698 |
| RB Lajpcig | Lajpcig | Red bul arena | 47.069 |
| Majnc 05 | Majnc | Meva arena | 34.000 |
| Union Berlin | Berlin | Stadion Starog šumara | 22.012 |
| Frajburg | Frajburg | Evropa park stadion | 34.700 |
| Herta | Berlin | Olimpijski stadion | 74.649 |
| 1899 Hofenhajm | Hofenhajm | Rajn Neker arena | 30.164 |
| Šalke 04 | Gelzenkirhen | Feltins arena | 62.271 |
| Štutgart | Štutgart | Mercedes-Benc arena | 60.449 |
Najbolji strijelac uredi
| Mjesto | Vrijeme | Igrač | Golova | Prosjek |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 1965—1979 | Gerd Miler |
365 | 0.85 |
| 2 | 2010—2022 |  Robert Levandovski |
312 | 0.82 |
| 3 | 1968—1988 | Klaus Fišer |
268 | 0.50 |
| 4 | 1965—1978 | Jup Hajnkes |
220 | 0.60 |
| 5 | 1969—1990 | Manfred Burgsmiler |
213 | 0.48 |
| 6 | 1999—2020 |  Klaudio Pizaro |
197 | 0.40 |
| 7 | 1990—2003 | Ulf Kirsten |
181 | 0.52 |
| 8 | 1983—1999 | Štefan Kunc |
179 | 0.40 |
| 9 | 1973—1986 | Diter Miler |
177 | 0.58 |
| 9 | 1975—1993 | Klaus Alofs |
177 | 0.42 |
Najbolji strelac njemačke Bundeslige svih vremena je Gerd Miler[2] (njem. Gerd Müller). On je u 427 utakmica postigao 365 golova, i 5 puta dobio nagradu za najboljeg strelca Bundeslige. 1972. je dobio nagradu od UEFE za najboljeg strelca Evrope zlatnu kopačku.
Rekordi u Bundesligi uredi
Igrač sa najviše utakmica uredi
Najviše odigranih utakmica imao je Karl-Hajnc Kerbel, koji je između 1972. i 1991. za Ajntraht iz Frankfurta odigrao 605 utakmica.
Ostali rekordi uredi
- Najviše autogolova: Manfred Kalc iz Hamburgera (6)
- Najstari igrač Bundeslige: Klaus Fičel iz Verder Bremena (43 godine).
- Postignut go od najmlađeg igrača: Nuri Šahin iz Borusije iz Dortmunda (16 godina i 335 dana).
- Najviše crvenih kartona: Jens Novotni (8 puta).
- Najviše golova iz jedanaesterca: Manfred Kalc (53 sa 7 promašenih).
- Najviše titula prvaka kao trener: Udo Latek (8 puta).
- Najviše titula prvaka kao igrač: Memet Šol (8 puta).
- Najviše utakmice kao trener: Oto Rehagel (820 utakmica).
- Najbrži gol bundeslige: Đovani Elber (11 sekundi)
