Vanja Kraut

Vanja Kraut (Šibenik, 30. januar 1929 — Beograd, 8. avgust 2012) bila je istoričar umetnosti i kustos Narodnog muzeja u Beogradu.

Vanja Kraut
Lični podaci
Datum rođenja	(1929-01-30)30. januar 1929.
Mesto rođenja	Šibenik, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti	8. avgust 2012.(2012-08-08) (83 god.)
Mesto smrti	Beograd, Republika Srbija
Umetnički rad
Polje	istorija umetnosti

Biografija

Rođena je u Šibeniku, gde je završila osnovnu i srednju školu. Pre maturiranja počela je da radi u Ministarstvu pomorstva, 1946. godine, ujedno učila i diplomirala 1949. godine u Višoj filmskoj školi. Zaposlila se kao glumica u Zvezda filmu (1949-1950), zatim pozorištu Beogradska komedija (1951-1955). Studije istorije umetnosti završila je na Filozofskom fakultetu u Beogradu, 15. februara 1957. godine. Bila je vrlo kratko arhivista u Vojnotehničkom institutu JNA. Kao službenik u Savezu muzejsko-konzervatorskih radnika FNRJ (1957-1960) položila je stručni ispit 1959. godine. Radila je u Narodnom muzeju od 1. februara 1960. godine.

Posle pripravničkog i asistentskog staža kod Mome Stevanovića, u Odeljenju inostrane umetnosti, Vanja Kraut je postavljena za prvog i dugo godina jedinog kustosa Kabineta grafike. Magistrirala je 1974. godine sa temom Crteži srpskih umetnika 19. veka i priredila istoimenu izložbu. Bila je autor je priručnika Rad i organizacija Kabineta grafike.

Profesionalni rad

Za dvadeset osam godina rukovođenja Kabinetom grafike obradila je 5150 radova. Izložbenu delatnost započela je pomažući Momi Stavanoviću pri postavci Izložbe crteža holandskih majstora 17. veka iz zbirke Fodor u Amsterdamu. Autor je pedeset jedne izložbe u Narodnom muzeju i drugim prostorima, među njima: Karikature Bete Vukanović, Izložba crteža Save Šumanovića, Crteži srpskih umetnika u zbirci Narodnog muzeja, Izložba crteža francuskih majstora 19. i 20. veka iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu i u Narodnom muzeju u Ljubljani, Crteži i grafike Đorđa Andrejevića Kuna u Novom Sadu, Srbobranu, Savinom Selu, Bačkom Dobrom Polju, Vrbasu i Smederevu, Ljubomir Ivanović u Galeriji SANU, Drvorezi Albrehta Direra iz zbirke Narodnog muzeja u Visokom, Brčkom i Beogradu, Crteži, akvareli i grafike francuskih majstora iz zbirke Narodnog muzeja u Vrbasu i Kruševcu, Beogradski slikari između dva rata u Helsinkiju, Crteži Steve Todorovića u Galeriji Grafički kolektiv, Grafike umetnika Pariske škole u zbirci Kabineta grafike Narodnog muzeja, Jan Torop i njegovi savremenici – Holandska grafika s kraja 19. i početka 20. veka iz zbirke Narodnog muzeja, Otvoreni grafički atelje (1984-1992), Francuski majstori i Pariska škola iz zbirke Narodnog muzeja u Osijeku, Beogradu, Mariboru, Prištini i Sarajevu, Od Dega do Pikasa iz zbirke Narodnog muzeja u Muzeju u Šartru.

Kao koautor uradila je sedamnaest izložbi: sa Momom Stevanovićem Izabrana dela majstora iz Belog dvora (1961), sa Verom Ristić Izložbe slikara revolucionara, Slike i crteži Moše Pijade, Milo Milunović iz zbirke Narodnog muzeja; sa grupom kustosa Pokloni Narodnom muzeju (1974, 1980), sa Nikolom Kusovcem Poklon zbirka Arsa i Vojke Milatović, sa Irinom Subotić Pikaso i njegovi savremenici iz zbirke Narodnog muzeja, Zbirka Eriha Šlomovića, Remek-dela francuskih majstora 19. i 20. veka u Narodnom muzeju u Beogradu, koja je priređena u četiri japanska centra.

Bila je član organizacionog odbora, komesar ili zadužena za postavku dvadeset izložbi iz inostranstva: Vinsent van Gog u kolekciji Državnog muzeja Kroler-Miler iz Oterloa, Stara nemačka grafika u kolekciji Grafičkog kabineta u Drezdenu, Stari majstori iz Ermitaža, Nemačka grafika 1910-1930. iz Državnog muzeja u Istočnom Berlinu, Alfons Muha i češka secesija iz Narodne galerije i Umetničko-istorijskog muzeja u Pargu, Direr – inspiracija umetnika iz Muzeja u Nirnbergu, Američki drvorez – preporod i inovacija, Savremena japanska grafika i dr. Objavljivala je u Zborniku Narodnog muzeja, Zborniku za likovne umetnosti Matice srpske, Vesniku Vojnog muzeja, Godišnjaku grada Beograda i drugim stručnim časopisima. Zapažene su i značajne njene monografske studije o Ljubi Ivanoviću, Stevi Todoroviću, Bogdanu Kršiću, odrednice u encikolopedijama Leksikografskog zavoda, Prosvete i drugih izdavača. Kruna njenog bavljenja kulturnim dobrima u Kabinetu grafike su Istorija srpske grafike od 15. do 20. veka i Katalog zbirke crteža 19. veka.

Vanja Kraut je pokrenula štampanje ograničenih tiraža sa originalnih ploča i organizovala kurs grafike, koji su vodili profesori Boško Karanović, Jakov Đuričić i Žarko Smiljanić.

Autor je scenarija za četiri televizijske emisije: Nastava i razvoj grafičke discipline, Razvoj srpske grafike od drvoreznih ilustracija do bakroreza 18. veka, Srpska grafika 19. veka sa osvrtom na grafiku u Evropi i Grafika u Srbiji od 1900. do 1950. godine. Održala je više predavanja i u javnim glasilima govorila o grafici i Kabinetu grafike, poslednji put u njoj posvećenoj polučasovnoj emisiji pod nazivom Autorski otisak, emitovanoj dva puta (2010. i 2012) na prvom i drugom programu RTS.

Od brojnih poslova koje je Vanja Kraut uspešno obavila izdvojili bismo Otvoreni grafički atelje (1982-1991) pod okriljem Narodnog muzeja, onda Otvorenu grafičku radionicu (1991-2000) u organizaciji ULUS-a, Radio Beograda 202 i NTV Studija B, takođe i njeno gostovanje (1997-2000) na Međunarodnom sajmu umetnosti i umetničke opreme u Beogradu.

Narodnom muzeju je poklonila svoj portret, rad Veljka Stanojevića i pet akvarela. Galeriji Matice srpske, koja joj je ukazala čast Diplomom u znak zahvalnosti za uspešnu saradnju i doprinos povodom svog stopedesetogodišnjeg jubileja (1997), poklonila je sto osamdeset radova, najviše grafika učesnika Otvorenog grafičkog ateljea.

Bila je član uprave Društva prijatelja Narodnog muzeja, ULUPUDS-a i mnogih selekcionih komisija i žirija za dodelu nagrada na prestižnim likovnim smotrama.

Nagrade i priznanja

1962. Orden zasluga za narod 1980. Orden rada sa zlatnim vencem 1986. Zlatni beočug 1988. Nagrada Mihailo Valtrović 1995. Nagrada ULUPUDS-a za životno delo

Bibliografija (posebna izdanja)

• 1966. Grafika u doba klasicizma // Klasicizam kod Srba: slikarstvo i grafika. – Beograd: Prosveta, 7-40. (Posebna izdanja / Narodni muzej; knj. 3)
• 1967. Klasicizam kod Srba: katalog crteža i grafike / materijal za Katalog sakupila i priredila Vanja Kraut. – Beograd: Prosveta, (Posebna izdanja / Narodni muzej; knj. 8)
• 1968. Karikature Bete Vukanović. – Beograd: Kulturni centar, (Galerija Kulturnog centra, sv. 118), Katalog izložbe
• 1969. Zbirka grafika i crteža jugoslovenskih i stranih autora. – Beograd: Narodni muzej
• 1969. Crteži Save Šumanovića: iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. Beograd: Narodni muzej. Katalog izložbe. – Tekst na srpskom i francuskom jeziku
• 1971. Crteži francuskih majstora 19. i 20. veka iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe. – Uvodni tekst na srpskom i francuskom jeziku
• 1972. Risbe francoskih majstorov 19. in 20. stoletja iz zbirke Narednega muzeja v Beogradu. – Ljubljana: Narodni muzej, Katalog izložbe.
• 1972. Crteži i grafike Đorđa Andrejevića Kuna. – Svetozarevo: Galerija

samoukih likovnih umetnika, Katalog izložbe

• 1972. Crteži srpskih umetnika iz zbirke Narodnog muzeja: (1830-1930). Beograd: Narodni muzej. Katalog izložbe
• 1973. Karikature Bete Vukanović: 1872-1972. – Svetozarevo: Galerija samoukih likovnih umetnika. Katalog izložbe održane u okviru festivala „Dani komedije“
• 1973. Crteži i grafike Đorđa Andrejevića Kuna. – Vrbas: Dom kulture, Katalog izložbe
• 1973. Crteži i grafike Đorđa Andrejevića Kuna. – Smederevo: Muzej u Smederevu, Katalog izložbe
• 1973. Crteži Ljubomira Ivanovića iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Svetozarevo: Galerija samoukih likovnih umetnika, Katalog izložbe.
• 1974. Izložba crteža Save Šumanovića: izložba iz zbirke Narodnog muzeja Beograd. – Zemun: [b. i.]. Katalog izložbe održane u Narodnom pozorištu u Beogradu,

Scena Zemun, u čast 30-godišnjice oslobođenja Zemuna.

• 1974. Poznati Beograđani u karikaturi Bete Vukanović. – Beograd: Turistički savez Beograda, Katalog izložbe u Galeriji „Dušan Vlajić“ u Skadarliji
• 1974. Crteži srpskih umetnika XIX veka: 1800-1900. g. Zeichnungen serbischer Kunstler des 19. Jahrhunderts: 1800-1900. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe. Izložba je priređena povodom 130-godišnjice postojanja Narodnog muzeja u Beogradu i 30-godišnjice oslobođenja Beograda
• 1975. Likovni umetnici revolucionari i borci: iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Opovo: Galerija Jovan Popović, Katalog izložbe.
• 1975. Umetnici revolucionari iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe. – Kasarna „4. juli“, Dom JNA, Topčider
• 1976. Likovni umetnici revolucionari i borci: izložba slika iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Beograd: [b. i.].
• 1976. Ljubomir Ivanović, Srpska akademija nauka i umetnosti (Galerija SANU; 27). Katalog izložbe. Tekst na srpskom i francuskom jeziku.
• 1976. Srpsko slikarstvo i grafika u doba romantizma / Milivoj Nikolajević, Miodrag Jovanović; autori kataloga Vanja Kraut ... (i dr.). – Novi Sad: Galerija Matice srpske; Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe. Tekst na srpskom i nemačkom jeziku
• 1976. Crteži i sitna plastika. – Beograd: ULUS, Katalog izložbe
• 1977. Drvorezi Albrehta Direra iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Beograd: [SIZ Skadarlija]. Katalog izložbe u Galeriji „Dušan Vlajić“ u Skadarliji
• 1977. Umetnici Pariske škole: iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Beograd: [SIZ Skadarlija,]. Katalog izložbe u Galeriji „Dušan Vlajić“ u Skadarliji
• 1978. Organizacija i rad Kabineta grafike. – Beograd: Narodni muzej, 1978. – (Muzeološke sveske Narodni muzej; 1)
• 1978. Umetnici francuske i pariske škole (crteži, akvareli, grafike i studije) iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Vrbas: Dom kulture, Katalog izložbe
• 1978. Crteži Ljube Ivanovića iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Beograd: SIZ Skadarlija, Katalog izložbe u Galeriji „Dušan Vlajić“ u Skadarliji
• 1979. Beogradilainen maalaustaide kahden maailmansodan valilla = Belgrads malarkonst i mellankrigs tiden. – Beograd: Kulturni centar, Katalog izložbe. – Tekst na finskom i norveškom jeziku.
• 1980. Zoran Ivanović likovni umetnik: motivi Skadarlije: izložba slika. – Beograd: SIZ Skadarlija, Katalog izložbe
• 1980. Pokloni Narodnom muzeju, 2: 1974-1979 / kataloški podaci Vanja Kraut ... (i dr.). – Beograd, Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1980. Steva Todorović: 1832-1925: crteži iz zbirke Narodnog muzeja. – [Beograd: Narodni muzej], Katalog izložbe u Galeriji „Dušan Vlajić“ u Skadarliji
• 1981. Saveta Mihić. – Milano: Galeria Artelite 2009, Katalog izložbe
• 1981. Stevan Todorović: 1832-1925 / autori tekstova Vera Ristić, Vanja Kraut, Nikola Kusovac. – Negotin: Mokranjčevi dani, Katalog izložbe
• 1981. Crteži Ljube Ivanovića iz zbirke Narodnog muzeja u Beogradu. – Beograd: SIZ Skadarlija : Narodni muzej, Katalog izložbe u Galeriji „Dušan Vlajić“ u Skadarliji
• 1982. Durer: inspiracija umetnika: grafička zbirka Gradskog istorijskog muzeja iz Nurnberga iz Fondacije „Albreht Durer“ = Durer A-Z: sechzig druckgraphische Durer-Variationen zeitgenossischer Kunstler von Anderle bis Zimmermann. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe. – Tekst na srpskom i nemačkom jeziku.
• 1982. Toorop i njegovi savremenici: holandska grafika s kraja 19. i početka 20. veka iz zbirke Narodnog muzeja. - Beograd: Narodni muzej, – (Katalog zbirke / Narodni muzej; 1)
• 1983. Branko Šotra: 1906-1960: crteži i grafike. – Beograd: Narodni muzej Katalog izložbe.
• 1983. Izložba slika Bratislava Stojanovića: 150 godina oslobođenja Timočke krajine od Turaka. – Knjaževac: Dom kulture, Katalog izložbe.
• 1984. Aleksandar Deroko: crteži. – Beograd: Narodni muzej, 1984. Katalog izložbe
• 1984. Boža Prodanović: grafike malog formata. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1984. Vera Božičković, Saveta Mihić: crteži. - Beograd: Galerija Az, Katalog izložbe
• 1984. „Ljudi“ Miće Popovića – Beograd
• 1984. Crteži Radenka Miševića. – Sarajevo: Galerija Energoinvesta
• 1985. Grafike Aleksandra Lukovića Lukijana: poklon zbirka – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1985. Istorija srpske grafike od XV do XX veka, History of Serbian Graphic Arts from XV to XX Century – Gornji Milanovac: Dečje novine; Beograd: Narodni muzej
• 1985. Linorezi Bratislava Stojanovića. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1985. Mihailo S. Petrov: 1902-1983: grafike: poklon izložba – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1985. Francuski umjetnici i Pariška škola: crteži i grafike XIX i XX stoljeća iz zbirke Kabineta grafike Narodnog muzeja u Beogradu. – Osijek: Galerija likovnih umjetnosti, Katalog izložbe
• 1986. Izložba polaznika I večernjeg kursa grafike. – Beograd: Narodni muzej: Galerija „Vidikovac“, Katalog izložbe
• 1986. Otvoreni grafički atelje 3 / [organizator, autor postavke izložbe i voditelj Vanja Kraut]. – Beograd. Narodni muzej
• 1986. Francuski umetnici i Pariska škola: crteži i grafike XIX i XX veka iz zbirke Kabineta grafike Narodnog muzeja u Beogradu – Beograd: Narodni muzej, Каталог изложбе. – Tekst na srpskom i francuskom jeziku
• 1987. Bogdan Kršić: grafički listovi. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1987. Grafike Aleksandra Lukovića. – Niš: Galerija savremene umetnosti, Katalog izložbe
• 1987. Otvoreni grafički atelje 4: izložba učesnika / [organizator, autor postavke izložbe i voditelj Vanja Kraut]. – Beograd. Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1987. Radomir Stević Ras: 1931-1982-1987. / Dobrilo M. Nikolić, Vanja Kraut. – Beograd: Narodni muzej : Muzej primenjenih umetnosti
• 1987. Crteži savremenih umetnika iz zbirke Kabineta grafike. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1988. Drvorezi Albrehta Direra iz zbirke Kabineta grafike Narodnog muzeja u Beogradu. – Prijepolje: RO Dom revolucije, Katalog izložbe.
• 1988. Otvoreni grafički atelje 5: izložba učesnika / organizator, autor postavke izložbe i voditelj Vanja Kraut. – Beograd: Narodni muzej.
• 1988. Poklon zbirka Arsa i Vojke Milatović,

Collection / [autori kataloga Vanja Kraut ... (i dr.)]. – Beograd: Narodni muzej, 1988. – (Katalozi poklona Narodnom muzeju; 6)

• 1989. Bratislav Stojanović, Motivi iz Afrike. – Beograd, [Predgovor za mapu linoreza]
• 1990. Otvoreni grafički atelje 7: izložba učesnika [autori tekstova Vanja Kraut ... (i dr.). – Beograd: Narodni muzej, 1990. Katalog izložbe
• 1990. Saveta Mihić: Paintings and drawings. – Nicosia, Katalog izložbe
• 1992. Otvoreni grafički atelje: deset godina = The Open Graphic Workshop: The Tenth Anniversary. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1992. Crteži 19. veka u Srbiji: katalog zbirke Kabineta grafike Narodnog muzeja u Beogradu. Nineteenth Centuru Drawings in Serbia: Catalogue of the Collection from the Graphic Arts Cabinet of the National Museum in Belgrade. – Beograd: Narodni muzej, – (Istorija umetnosti 3)
• 1993. Otkupi: 4: 1985-1993: izložba slika, skulptura, crteža i grafika savremenih umetnika, otkupljenih za zbirke Narodnog muzeja, katalog i postavka izložbeVanja Kraut ... (i dr.) – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1995. 36. oktobarski salon. Beograd: ULUS, Predgovor kataloga prateće izložbe u Galeriji Grafičkog kolektiva
• 1996. Žinou u čast. – Beograd: Narodni muzej, Katalog izložbe
• 1996. 37. oktobarski salon – Beograd: ULUS, Predgovor kataloga prateće izložbe
• 1998. Ljiljana Manzalović: mrakoni. – Beograd: ULUS, Katalog izložbe u Umetničkom paviljonu „Cvijeta Zuzorić“
• 1999. Trajko Stojanović Kosovac. – Beograd: Kulturni centar, Katalog izložbe
• 2000. Brana Makeš: mali obol Vizantiji. – Beograd: Galerija „Glas“, Katalog izložbe
• 2000. Zoran Todorović. – Beograd: Galerija „Glas“, Katalog izložbe
• 2003. Veljko Mihajlović: Hristov venac. – Beograd: Pedagoški muzej, Katalog izložbe
• 2005. Bogdan Kršić: grafike. – Starčevo: Dom kulture, Katalog izložbe
• 2008. Beograd: Institut Servantes, Povodom 5. izdanja mape „Za slobodu” Đorđa Andrejevića Kuna

Literatura

• Miljković, Ljubica (2012). „Mr Vanja Kraut (Šibenik, 1929 - Beograd, 2012)” (PDF). Zbornik Narodnog muzeja. Istorija umetnosti. Beograd: Narodni muzej. XX (2): 693—698.  COBISS.SR 195207436 COBISS.SR 5042447
• Grujić, Vera (2012). „Vanja Kraut : naučni i stručni radovi i publicistički prilozi” (PDF). Zbornik Narodnog muzeja. Istorija umetnosti. Beograd: Narodni muzej. XX (2): 699—718.  COBISS.SR 195207948 COBISS.SR 5042447

Spoljašnje veze

• Vanja Kraut na sajtu IMDb (jezik: engleski) 
• „Intervju:Ne falsifikujte istoriju”. Novosti. Pristupljeno 8. 3. 2019.