Gložan

Gložan
Gložan;
	Evangelistička slovačka crkva u selu
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobački
Opština	Bački Petrovac
Stanovništvo
— 2011.	2.002
— gustina	71/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 16′ 34″ S; 19° 34′ 09″ I / 45.27615° S; 19.56908° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	83 m
Površina	27,9 km2
	Gložan Gložan na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	21412
Pozivni broj	021
Registarska oznaka	NS

Gložan (slov. Hložany) je naselje u Srbiji, u opštini Bački Petrovac, u Južnobačkom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 2002 stanovnika.

Istorija uredi

O nastanku naselja Gložan ne postoje pouzdani podaci, a pominje se još u turskim vremenima (poreskim spisima) u Bačkoj nahiji pod imenom Galožan godine 1153. A 1690. godine se pominje kao naseljena pustara. Od 1703. godine naselje je pripadalo futoškom gazdinstvu. Prema pouzdanom popisu pravoslavnih parohija iz 1733. godine vidi se da Gložan postoji - ima 95 srpskih domova i tu su dva pravoslavna sveštenika: Stefan Krestić i Petar Radivojević.^[1] Godine 1744. deputirac na srpskom crkveno-narodnom saboru bio je Josif Jovanović postmajster i provizor iz Gložana. Izgleda da je opet zapusteo je je 1745. godine Gložan je bio pustara.

Kada se govori o dolasku slovačkih naseljenika u Gložan, postoji povezanost sa naseljavanjem u Petrovac 1745. godine. U daljem razdoblju Gložan je dobijao karakter slovačkog naselja, jer vremenom srpsko stanovništvo je u sve većoj meri odlazilo, dok se slovačko stanovništvo prirodnim priraštajem i dolaskom novih naseljenika povećavalo. O situaciji u Gložanu postoji popriličan materijal, naročito o drugoj polovini 18. veka dok je manje materijala za prvu polovinu, čak do 70-ih godina 19. veka. Neke od događaja zabeležio je drugi evangelistički sveštenik Juraj Rohoni koji je radio u periodu od 1803. – 1831. godine u Gložanu. Takođe su kolera i požari na stanovnike Gložana ostavili tragove. Uslovi u kakvim su živeli podanici nisu bili laki, te mnogi Slovaci iz Gložana otišli su, u potrazi za boljim životom, u druga naselja. Tu nisu imali ni crkvu, ni hram, ni sveštenika pripadali su futoškoj katoličkoj parohiji.

Krajem 18. i početkom 19. veka, kao kmetovi svojim vrednim radom nisu besposličili, već su se zalagali za razvoj i unapređenje svoje evangelističke crkve, prosvete i kulture. Prvi učitelj je bio skroman i požrtvovan sugrađanin Jozef Svoboda (u periodu od 1770 – 1786. godine). Od 1787. godine Gložanci su imali svog evangelističkog sveštenika do 1851. godine samo jednu školu.

Popularni roman kupili su 1808. godine pravoslavni sveštenik pop Elisej Bolmanac i učitelj Filip Alimpić.^[2] Pravoslavni paroh gložanski pop Vasilije Vuković bio je 1830. godine pretplatnik "Srpskog letopisa" u Budimu.^[3] Aprila 1854. godine izbio je veliki požar u Gložanu, kada je izgorelo 109 kuća. Novosadski list" Srbski dnevnik" obraćao se javnosti za pomoć postradalim Gložancima.^[4]

Radila je početkom 1857. godine srpska narodna škola u Gložanu, za koju je tražen učitelj.^[5]

Uprkos teškom životu naseljenika i njihovih potomaka Gložan beleži postupan porast slovačkog građanstva.

Na duhovnom uzdizanju slovačkog i srpskog naroda radile su dve crkve: evangelistička i pravoslavna.

Za vreme Drugog svetskog rata koji je zahvatio i Kraljevinu Jugoslaviju, Gložanci su se uključili u antifašističku borbu. Mnogi od njih su poginuli. Rat koji je izazvan raspadom SFRJ takođe je ostavio traga i na stanovnike ovog naseljenog mesta.

Demografija uredi

U naselju Gložan živi 1842 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,1 godina (39,6 kod muškaraca i 42,5 kod žena). U naselju ima 957 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,39.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Slovacima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[6]
Godina	Stanovnika
1948.	2.776
1953.	2.754
1961.	2.839
1971.	2.682
1981.	2.569
1991.	2.491	2.422
2002.	2.283	2.357

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[7]

Slovaci	1.985	86,94%
Srbi	146	6,39%
Jugosloveni	46	2,01%
Mađari	25	1,09%
Romi	21	0,91%
Hrvati	15	0,65%
Bošnjaci	4	0,17%
Rusini	2	0,08%
Rusi	2	0,08%
Muslimani	2	0,08%
nepoznato	1	0,04%

Stanovništvo prema polu i starosti^[8]


	m	ž
?	6	5
80+	18	44
75—79	37	57
70—74	38	57
65—69	58	85
60—64	78	75
55—59	64	70
50—54	84	72
45—49	95	95
40—44	86	83
35—39	79	63
30—34	70	61
25—29	76	80
20—24	71	78
15—19	72	73
10—14	63	65
5—9	59	61
0—4	57	48
Prosek :	39,6	42,5

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	772	818	883	882	913	916	957

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	297	268	177	174	25	14	2	0	0	0	2,39

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	932	242	609	53	27	1
Ženski	998	141	617	217	23	0
UKUPNO	1.930	383	1.226	270	50	1

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	638	379	0	0	134
Ženski	436	263	0	0	73
UKUPNO	1.074	642	0	0	207
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	3	22	28	6	14
Ženski	0	0	23	5	1
UKUPNO	3	22	51	11	15
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	0	6	14	11	5
Ženski	3	3	9	22	29
UKUPNO	3	9	23	33	34
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	6	0	0	10
Ženski	2	0	0	3
UKUPNO	8	0	0	13

Galerija uredi

Slovačka evangelička crkva
Dom kulture u Gložanu
Slovački amaterski glumci, učesnici predstave "Mariša" (Gložan, 1940)
Slovački amaterski glumci, učesnici predstave "Bačova žena" (Gložan, oko 1940)

Reference uredi

^ "Serbski letopisi", Pešta 1859-1860.
^ Konstantin Marinković: "Plač Rahili ili izbavljenje mladenaca", Novi Sad 1808.
^ "Serbski letopisi", Budim 1830.
^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1854. godine
^ "Srbski dnevnik", Novi Sad 1857. godine
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze uredi

[1] "Serbski letopisi", Pešta 1859-1860.

[2] Konstantin Marinković: "Plač Rahili ili izbavljenje mladenaca", Novi Sad 1808.

[3] "Serbski letopisi", Budim 1830.

[4] "Srbski dnevnik", Novi Sad 1854. godine

[5] "Srbski dnevnik", Novi Sad 1857. godine

[6] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[7] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[8] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]