Википедија

Dimitrije Avramović

српски књижевник и сликар

Dimitrije Mita Avramović (Sveti Ivan Šajkaški, 15. mart 1815 — Novi Sad, 1. mart 1855) bio je slikar i pisac. Jedan je od začetnika romantizma u srpskom slikarstvu.[1]

Dimitrije Avramović
Dimitrije Avramović
(portret Anastasa Jovanovića iz 1844-46)
Lični podaci
Datum rođenja(1815-03-15)15. mart 1815.
Mesto rođenjaSveti Ivan Šajkaški, Austrijsko carstvo
Datum smrti1. mart 1855.(1855-03-01) (39 god.)
Mesto smrtiNovi Sad, Austrijsko carstvo
Potpis
Ikonostas Saborne crkve u Beogradu

Biografija uredi

Rodio se u militarskoj Bačkoj, u Šajkaškom Sv. Ivanu (danas Šajkaš) marta 1815, od oca Mihaila i majke Sare.[2] Srpsku osnovnu školu i gimnaziju završio je u Novom Sadu. Tokom obrazovanja u Novom Sadu pokazao je talenat za crtanje, uz put se izdržavao pomažući novosadske molere. Od 1836. do 1840. godine studirao je slikarstvo na bečkoj Akademiji. U Beču je pripadao krugu oko Vuka Karadžića koji ga je kao slikara preporučio knezu Mihailu. Naslikao je prvi poznati portret kneza Mihaila Obrenovića, završen 1841.[3] Od 1841. do 1852. godine živeo je u Beogradu, a od 1852. godine u Novom Sadu. Prevashodno se bavio likovnom umetnošću. Uporedo je, za potrebe istorijskog slikarstva, istraživao umetničku prošlost, za terenski rad dobio je podršku vlasti, Društva srpske slovesnosti i Jovana Sterije Popovića, i savete od Joakima Vujića. Obilazio je spomenike u Srbiji (Ravanica, Manasija), i putovao je 1846. godine na Svetu goru.[4]

Vrativši se u Beograd, Avramović je napisao i o državnom trošku štampao: Opisanije drevnosti srpskih u Svetoj (Atonskoj) Gori,[5] s XIII litografisanih tablica.U Beogradu 1847 (1849), u velikoj 8 - in strana 82;Sveta Gora sa strane vere, hudožestva i povesnice. Opisana Dimitrijem Avramovićem, živopiscem, u Beogradu, 1848, u 8 - in strana 180.Oba ova dela su vrlo zanimljiva kako za geografa, istoričara, tako i za umetnika. Osim književnih i prevodilačkih radova ostavio je tekstove iz oblasti estetike, likovne kritike, teorije i istorije umetnosti. Doprinos Avramovića u tim oblastima predstavlja mali broj priloga koji su nejednaki po kvalitetu ali pionirski.

Sa deset članaka o problemima umetnosti (Srpski narodni list, 1843 — 1845), koji su nešto izmenjeni prevodi delova prvog poglavlja Vinkelmanove Istorije umetnosti starog veka, dao je podsticaj razvoju teorije likovne umetnosti kod Srba i skromnu podršku formiranju istorije umetnosti. Autor je (1845) i prvog poznatog predloga za osnivanje slikarske škole u Srbiji koji tada nije ostvaren. U dvema knjigama Opisanije drevnosti srbski u Svetoj (Atonskoj) Gori s XIII litografnih tablica (Beograd, 1847/1849) i Sveta gora sa strane vere, hudožestva i povesnice opisana Dimitriem Avramovićem živopiscem (Beograd, 1848) dao je prvi celovit i iscrpan pregled istorije Atosa i njegovih manastira sa opisom celokupnog područja, i publikovao materijala od značaja za srpsku istoriju, opise i crteže nošnji, predmeta primenjene umetnosti, donekle fresaka, i prepise povelja (posebno vredan prepis Nemanjine hilandarske povelje). Ovim je uticao na kulturnu klimu svoga doba i inicirao kasnija istraživanja Hilandara. Poziv (u Srpskom dnevniku, 1852) da mu se šalju podaci za životopise poznatih srpskih slikara začetak je prvog srpskog umetničkog leksikona, ali i pored velikog truda ostao je nedovršen u rukopisu pod naslovom Živopisanjeslavnih živopisaca srbskih. Njegova rasprava sa Živkom Petrovićem (u Sedmici, 1854) jeste prva poznata polemika u srpskoj likovnoj kritici.[6]

Pojavom Dimitrija Avramovića posmatranje umetnosti počelo je da prelazi sa filologa i istoričara na ljude iz likovne umetnosti, i da se osim istorijske otkriva i likovna vrednost umetničkih dela.

Oslikao je ikonostase i zidove Saborne crkve u Beogradu u periodu 1841—1845. Osim toga oslikao je ikonostas i zidove Karađorđeve crkve u Topoli, ikonostas manastira Vrdnika (Ravanica), pravoslavne crkve u Futogu itd. Zbog prerane smrti nije stigao da završi oslikavanje crkve u rodnom Šajkašu. Naslikao je portrete velikog broja značajnih ličnosti svog vremena, među najpoznatijima su portreti Sime Milutinovića-Sarajlije i Vuka Karadžića. Najznačajnija njegova kompozicija je Apoteoza Lukijana Mušickog.

U Hilandaru je prepisivao stare rukopise i živopise značajne za srpsku istoriju. Objavio je i knjige o Svetoj gori i Hilandaru.

Smatraju ga osnivačem karikature kod Srba. Objavio je 1846. godine knjigu "Zlatna zrna", namenjenu mladim i starim čitaocima.[7] Sem po crkvama i manastirima, njegova dela se čuvaju u Narodnom muzeju u Beogradu i u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu.

Bio je veliki umetnik i srpski rodoljub.

Umro je u Novom Sadu 1855. godine. Njegovo ime nosi po jedna ulica u Beogradu i Novom Sadu.

Jedno od njegovih dela je ikona Svete Petke koja se zaslugom Nikole Kusovca od 2015. nalazi u Beogradu.[8][9]

Izabrani radovi uredi

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ „DIMITRIJE AVRAMOVIĆ - ROMANTIČAR IZ ŠAJKAŠA - Kulturni centar Novog Sada - Kulturni centar Novog Sada”. www.kcns.org.rs (na jeziku: srpski). 2017-02-22. Pristupljeno 2023-02-02. 
  2. ^ Andra Gavrilović: "Znameniti Srbi 19. veka", Beograd 1903.
  3. ^ Đorđević, Marija. „Knez Mihailo: Lice ranjivog ponosa”. Politika Online. Pristupljeno 2024-02-11. 
  4. ^ Zbornik radova: "Kornelije Stanković i njegovo doba", naučni skup SANU, Beograd 1985.
  5. ^ Vreme, 29. dec. 1940, str. 8 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. maj 2020). digitalna.nb.rs
  6. ^ „DIMITRIJE AVRAMOVIĆ - ROMANTIČAR IZ ŠAJKAŠA - Kulturni centar Novog Sada - Kulturni centar Novog Sada”. www.kcns.org.rs (na jeziku: srpski). 2017-02-22. Pristupljeno 2023-02-01. 
  7. ^ Dimitrije Avramović: "Zlatna zrna, za mlade i stare obojeg pola", Beograd 1846.
  8. ^ Svetu Petku spasli švercom u Srbiju! („Večernje novosti“, 19. april 2015)
  9. ^ Popović, Djordje (2015-04-22). „Najlepša ikona Svete Petke ponovo u Srbiji”. Bašta Balkana Magazin (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-11-18. 

Literatura uredi

  • M. Dimitrijević, Život Dimitrija Avramovića, slikara, Javor, 1892.
  • L. Mirković, D. Petrović, Dimitrije Avramović, Zbornik MS DN 5, 1953.
  • N. M. Simić, Pokušaj rekonstrukcije biblioteke slikara Dimitrija Avramovića, Zbornik MS DN 11, 1955.
  • P. Vasić, Dimitrije Avramović Katalog radova, SANU, Beograd, 1970.
  • S. Petković, Istorija umetnosti kod Srba u XIX veku, Zbornik FF 12, 1974.
  • D. M. Jeremić, Estetika kod Srba. Od srednjeg veka do Svetozara Markovića, Beograd, 1989.
  • Mikić, O. (2010). „AVRAMOVIĆ, Dimitrije”. Srpska enciklopedija. I. Novi Sad, Beograd: Matica srpska Novi Sad, SANU Beograd. str. 41. ISBN 978-86-7946-078-3. 
  • Paunović, Marinko (1998). Srbi: biografije znamenitih A-Š (na jeziku: (jezik: srpski)). Beograd: Emka. str. 299. 
  • Milan Đ Milićević, Pomenik, MS, Novi Sad, 1971

Spoljašnje veze uredi

 
Dimitrije Avramović na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Димитрије_Аврамовић&oldid=27379187”