Episkop zagrebački Damaskin
Damaskin (svetovno Dragutin Grdanički, Leskovac, 20. jun 1892 — Beograd, 7. oktobar 1969) bio je mitropolit zagrebački Srpske pravoslavne crkve.
| Damaskin (Grdanički) | |
|---|---|
.jpg) | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 20. jun 1892. |
| Mesto rođenja | Leskovac, Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 7. oktobar 1969. (77 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, SR Srbija, SFR Jugoslavija |
| Grob | Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice, Beograd |
Mitropolit Damaskin objavljivao je svoje radove iz liturgike, pastirskog bogoslovlja, omilitike i crkvene muzike u bogoslovskim časopisima. Njegovo životno delo, Srpsko crkveno pojanje, objavljeno je posle njegove smrti.
Svetovni život uredi
Rođen je u Leskovcu 1892. godine od roditelja Jovana, trgovca, i majke Paraskeve.[1] Posle zadršene osnovne škole upisao oe u devetorazrednu Bogosloviju svetoga Save u Beogradu i završio je 1912. Istovremeno je pohađao i Muzičku školu u Beogradu. Posle završene bogoslovije predavao je muziku u Prvoj kragujevačkoj gimnaziji, a potom se upisao na Duhovnu akademiju u Petrogradu.
Monaški život uredi
Pre polaska u Rusiju zamonašio ga je u manastiru Rakovici sinđel Platon (Jovanović), potonji episkop banjalučki, a mitropolit Dimitrije (Pavlović) rukopoložio ga je u čin jerođakona. Duhovnu akademiju završio je sa stepenom kandidata bogoslovlja 1917. godine. Potom je završio Filozofski fakultet u Frajburgu u Švajcarskoj, gde je promovisan za doktora filozofije.[2]
Za vreme Prvog svetskog rata bio je u Oksfordu paroh i veroučitelj našoj izbegličkoj koloniji, a izvesno vreme i vojni sveštenik Druge dobrovoljačke divizije u Rusiji. Od 1918. godine nalazio se položaju profesora Bogoslovije svetoga Save u Engleskoj, Beogradu i Sremskim Karlovcima. Od 1922. do 1923. sinđel Damaskin je bio na položaju prvog sekretara Srpske patrijaršije i profesor na Bogosloviji u Sremskim Karlovcima, a septembra 1924. izabran je za docenta Bogoslovskog fakulteta u Beogradu.[2]
Na ovom položaju ga je zatekao izbor za episkopa mukačevsko-prešovskog novoosnovane Čehoslovačke pravoslavne crkve 1931.
Episkopsko zvanje uredi
U novoustanovljenoj Mukačevsko-prešovskoj eparhiji episkop Damaskin je vratio svu inteligenciju iz unijatstva u pravoslavlje, doneo Ustav eparhije, podigao veći broj hramova, uputio na školovanje u srpske bogoslovske škole zavidan broj svešteničkih kandidata i podigao u Mukačevu zgradu episkopije.[3]
Po svome pristanku episkop Damaskin premešten je 1938. na katedru Eparhije američko-kanadske. Najveću pažnju posvetio je crkvenoj prosveti uopšte, a posebno nedeljnim crkvenim školama. Za njegovo vreme je Crkveno-narodni sabor dopunio Eparhijski ustav, donet za vreme episkopa Mardarija. Po svome pristanku izabran je za episkopa banatskog 1939. godine[3], ustoličen je u februaru 1940.[4]
U Vršcu je episkop Damaskin pokrenuo Banatski vesnik i pokušao da preko Crkvene muzičke škole obrazuje kadar crkvenih pojaca i dirigenata, ali je Drugi svetski rat omeo sve njegove plemenite namere.[3]
20. maja 1947. godine[5] na prvom posleratnom redovnom zasedanju Svetog arhijerejskog sabora prilikom popunjavanja upražnjenih eparhija izabran je za mitropolita zagrebačkog.[3]
Umro posle kraće bolesti 7. oktobra 1969. godine u Beogradu, koji se tamo nalazio kao član Sv. Sinoda Srpske pravoslavne crkve.[1] Sahranjen u manastiru Vavedenju, gde je sahranjen i njegov prethodnik mitropolit Dositej.[3]
Reference uredi
- ^ a b Prosvjeta: mjesečnik Srpskog kulturnog društva Prosvjeta, № 26 Društvo, 1969, str. 10
- ^ a b Vuković 1996, str. 149.
- ^ a b v g d Vuković 1996, str. 150.
- ^ "Politika", 20. feb. 1940
- ^ Četrdeset godina od upokojenja Mitropolita zagrebačkog Damaskina (Grdanički) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (27. maj 2014), spc.rs, 8. oktobar 2009
Literatura uredi
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Beograd: Evro.
- Puzović, Predrag (1996). „Eparhije Srpske pravoslavne crkve u rasejanju” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 40 (1-2): 87—96. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 06. 2019. g. Pristupljeno 25. 03. 2018.
Spoljašnje veze uredi
- Istorija Mitropolije zagrebačko-ljubljanske
- "Vreme", 17. maj 1939 (intervju u Beogradu)
