Википедија

Etnički Muslimani u Srbiji

Etnički Muslimani u Srbiji su stanovnici Srbije koji se u etničkom smislu izjašnjavaju kao pripadnici muslimanskog naroda. Prema popisu stanovništva iz 2022. godine, na području Republike Srbije živi 13.011 etničkih Muslimana.[1] Iako po ukupnom broju premašuju pripadnike nekih drugih etničkih manjina koje imaju svoje nacionalne savete, etnički Muslimani u Srbiji još uvek nisu zvanično organizovani, za razliku od svojih sunarodnika u susednoj Crnoj Gori.[2]

Etnički Muslimani u Srbiji
Ukupna populacija
13.011 (2022)
Jezici
srpski
Religija
većinom islam (suniti)
Srodne etničke grupe
Srbi muslimani, Goranci, Pomaci, Torbeši i Bošnjaci
Ukoliko ste tražili opštu odrednicu za sledbenike islamske vere u Srbiji, pogledajte članak Muslimani u Srbiji.
Etnička karta Raške oblasti prema popisu iz 2002. godine, sa naznačenom većinom etničkih Muslimana u pojedinim mestima na području opština Prijepolje i Sjenica u Srbiji, kao i u pojedinim mestima na području opština Pljevlja, Bijelo Polje i Berane u Crnoj Gori.

Etnički Muslimani u Srbiji se smatraju delom muslimanskog naroda kao posebnog južnoslovenskog naroda koji je kao takav bio priznat u bivšoj Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, a samim tim i u Socijalističkoj Republici Srbiji.[3]

Istorija uredi

 
Etnička karta Srbije prema popisu iz 2002. godine. Etnički Muslimani su prikazani kao većina u pojedinim mestima na području opština Prijepolje i Sjenica.

Za vreme postojanja SFRJ, velika većina muslimanskog naroda bila je izrazito jugoslovenski orijentisana.[4] Međutim, u razdoblju između 1990. i 1992. godine došlo je do naglog uspona nacionalističkih snaga, čime je dat zamah separatističkim tendencijama u odnosu na Jugoslaviju kao zajedničku državu svih njenih naroda. Ova politika je bila praćena usponom etničkog bošnjaštva, koje je težilo da sve jugoslovenske Muslimane, bez obzira na njihovo poreklo, pretvori u etničke Bošnjake. Na referendumu koji je održan u početkom 1992. godine, velika većina bosansko-hercegovačkih Muslimana opredelila se za otcepljenje Bosne i Hercegovine od Jugoslavije, što je dovelo do političkog cepanja muslimanskog naroda u vidu državnog odvajanja bosansko-hercegovačkih Muslimana od preostalih jugoslovenskih Muslimana u Srbiji i Crnoj Gori (SR Jugoslavija).[5]

Dodatni korak ka razbijanju jedinstva muslimanskog naroda učinjen je 1993. godine na Prvom bošnjačkom saboru u Sarajevu, kada je odlučeno da se dotadašnji jugoslovenski Muslimani preimenuju u etničke Bošnjake, čime je tom starinskom regionalnom nazivu za stanovnike Bosne dato novo etničko značenje.[6] Ova odluka izazvala je brojne nedoumice, kako među Muslimanima u Hercegovini, koji se nikada (čak ni u regionalnom smislu) nisu smatrali Bošnjacima, tako i među Muslimanima u Srbiji i Crnoj Gori, što je tokom narednih godina dovelo do novih rasprava i trajnih podela. Prvobitni pokušaji bošnjačenja nisu naišli na opšte prihvatanje među etničkim Muslimanima u Srbiji, tako da je prvi zvanični korak ka usvajanju bošnjačkih odrednica bio učinjen tek 1998. godine, kada je putem preglasavanja doneta odluka da se dotadašnje Muslimansko nacionalno vijeće Sandžaka preimenuje u Bošnjačko nacionalno vijeće Sandžaka.[7] Uprkos tendencijama u vidu bošnjačenja, odnosno prevođenja u bošnjački etnički korpus, deo etničkih Muslimana u Srbiji zadržao je svoju narodnu posebnost i svoje tradicionalno ime.[8]

Predstavnici etničkih Muslimana sa područja Kosova i Metohije su 1990. godine osnovali sopstvenu političku partiju pod nazivom Demokratska reformska stranka Muslimana (DRSM), koja je redovno učestvovala na lokalnim, republičkim i saveznim izborima. Na prvim višestranačkim izborima za Narodnu skupštinu Republike Srbije (1990), ova stranka je osvojila jedno poslaničko mesto, a isti rezultat je ostvarila i na narednim skupštinskim izborima, koji su održani 1992. godine.[9] Nakon 1999. godine i dolaska KFOR-a i UNMIK-a na područje Kosova i Metohije, tamošnji etnički Muslimani, kao i njima bliski Goranci,[10] potpali su pod udar intenzivne bošnjakizacije, a umesto dotadašnje DRSM se na tom području pojavilo nekoliko novih stranaka, isključivo bošnjačke orijentacije.

Savremeno stanje uredi

Prema popisu stanovništva Srbije iz 2002. godine, u Srbiji je bilo 19.503 etničkih Muslimana, od čega je 11.252 živelo na području centralne Srbije, 3.634 na području AP Vojvodine, a 4.617 na području Grada Beograda. Poslednji popis iz 2022. godine pokazuje da se ukupan broj etničkih Muslimana smanjio, tako da je u Srbiji zabeleženo ukupno 13.011 (-58.34%) pripadnika muslimanskog naroda.[11]

Po ukupnom broju, etnički Muslimani u Srbiji premašuju pripadnike nekih drugih etničkih manjina, koje imaju svoje nacionalne savete, ali uprkos tome pripadnici muslimanskog naroda u Srbiji još uvek nisu zvanično organizovani, za razliku od svojih sunarodnika u susednoj Crnoj Gori.[12] U pojedinim opštinama, predstavnici etničkih Muslimana su zastupljeni u opštinskim savetima za međunacionalne odnose, koji su na osnovu zakona formirani u svim etnički mešovitim sredinama na području Republike Srbije.[13]

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Stanovništvo prema nacionalnoj pripadnosti sa Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022.
  2. ^ Večernje novosti (2014): Manjinska prava ne koristi 22.000 građana islamske veroispovesti
  3. ^ Ćerić 1968.
  4. ^ Jović 2013, str. 133-134.
  5. ^ Velikonja 2003, str. 237-238.
  6. ^ Jović 2013, str. 145-146.
  7. ^ Sandžak (Region, Serbia, Montenegro)
  8. ^ Jović 2013, str. 144.
  9. ^ Lutovac 1994, str. 524-525.
  10. ^ Milena Marković (2016): Gorancima preti asimilacija
  11. ^ Stanovništvo prema nacionalnoj pripadnosti sa Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022.
  12. ^ Politika (2014): Avdul Kurpejović, Muslimani su nacionalna manjina
  13. ^ „Odluka o osnivanju Saveta za međunacionalne odnose Opštine Priboj (2008)” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 06. 03. 2019. g. Pristupljeno 03. 03. 2019. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Етнички_Муслимани_у_Србији&oldid=27687643”