Ivan Kosovel
Ivan Kosovel (Selo, kod Ajdovščine, 19. jun 1912 — Vrtovin, kod Ajdovščine, 7. mart 1943) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| ivan kosovel | |
|---|---|
 Ivan Kosovel | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 19. jun 1912. |
| Mesto rođenja | Selo, kod Ajdovščine, Austrougarska |
| Datum smrti | 7. mart 1943. (30 god.) |
| Mesto smrti | Vrtovin, kod Ajdovščine, Kraljevina Italija |
| Delovanje | |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 27. novembra 1953. |
Biografija
urediRodio se 19. juna 1912. godine u Selu, kod Črniča, u blizini Ajdovščine. U vreme njegovog rođenja, ovaj kraj nalazio se u sastavu Austrougarske, a nakon Prvog svetskog rata je pripao Kraljevini Italiji. Poticao je iz siromašne seljačke porodice, a nakon završene osnovne škole učio je zidarski zanat. Godine 1929, kao sedamnaestogodišnji mladić, prebegao je u Jugoslaviju, gde se zaposlio u Ljubljani.[1][2]
Kao mladi radnik, pristupio je revolucionarnom radničkom pokretu i postao član sindikata. Zbog učešća u štrajkovima, njegova zaposlenja su obično kratko trajala, pa je od 1932. do 1936. radio kao sezonski radnik u Cetinju, Podgorici, Nikšiću i Slavonskom Brodu. Tokom sezonskog rada, stalno je održavao veze sa drugovim iz Ljubljane od kojih je dobijao raznovrsnu literaturu. Godine 1936. je u Ljubljani primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).[2]
Tokom 1936. živeo je u Slavonskom Brodu, gde se povezao sa mesnom organizacijom ilegalne Komunističke partije. U selu Oprisavci je organizovao partijski rad, vodio je sastanke i okupljao radnike, zbog čega je bio uhapšen i prognat iz Slavonskog Broda. Potom je ponovo otišao na Cetinje, gde je zbog uspešnog rada u sindikatu bio izabran za predsednika gradskih sindikata. Tada je radio na gradnji puta Morača—Kolašin, gde je organizovao veliki štrajk minera i građevinara u Morači. Pred sam početak štrajka uhapšen je i proteran iz Cetinja.[2]
Nakon proterivanja sa Cetinja, prešao je u Podgoricu, gde je živeo u ilegali. Ovde je radio za prikupljanje dobrovoljaca za Španski građanski rat. Kako je i sam hteo da ode u Španiju, da se bori protiv fašizma, otišao je u Split, ali je tamo uhapšen. Nakon izlaska iz zatvora, u drugoj polovini 1937. zaposlio se u Dubrovniku, gde se aktivno uključio u partijsku organizaciju i sindikalni pokret. Godine 1938. ponovo je uhapšen i tada je doneta odluka o njegovom proterivanju iz Kraljevine Jugoslavije. Na granici su ga uhapsili mađarski vojnici, koji su ga predali Austrijancima, a oni potom Jugoslovenima, pa se na kraju našao u ljubljanskom zatvoru.[2]
Zbog nemogućnosti da ga proteraju u Italiju, jugoslovenske vlasti su odlučile da ga proteraju u Albaniju, koja se tada nalazila pod italijanskom okupacijom. Kako bi izbegao proterivanje u Albaniju, u dogovoru sa partijskom organizacijom, vratio se 1939. u svoj rodni kraj kod Gorice. Nakon povratka, bio je pozvan na odsluženje vojnog roka u italijanskoj vojsci, koji je služio u Bolonji, Breši, Kozenci i Kalabriji. Nakon okupacije Jugoslavije, 1941. sa lažnim dokumentima se vratio u Jugoslaviju i otišao u partizane. Nakon kraćeg vremena, odlukom partijske organizacije, vratio se u Goricu sa zadatkom da radi na organizovanju Narodnooslobodilačkog pokreta (NOP) među slovenačkim stanovništvom, koje je tamo živelo.[1][2]
Do aprila 1942, aktivno je radio na organizovanju političkih kružoka i sakupljanju antifašističkih Slovenaca, koji su preko njega odlazili u partizanske odrede u Jugoslaviji. Italijanske fašističke vlasti su aprila 1942. htele da ga uhapse, ali je uspeo da im pobegne. Tada je prešao na područje Vipave i Gorice, gde se stavio na čelo terenaca (partizana). U Slovenačkom primorju je organizovao i formirao odbore Oslobodilačkog fronta, okupljao borce i saradnike, sakupljao hranu, odeću, oružje i dr. Bio je član Sreskog odbora Oslobodilačkog fronta i Sreskog komiteta KP Slovenije u Ajdovščini.[1][3]
Septembra 1942. italijanski fašisti su raspisali poternicu za njim, u kojoj je njegova glava bila ucenjena sa 30.000 lira. U njegovom rodnom selu, stalno ga je čekala zaseda od 40 italijanskih vojnika. Za to vreme on se u uniformi italijanskog vojnika, sa lažnim dokumentima kretao po Primorskoj i radio na organizovanju Narodnooslobodilačkog pokreta. Jednom prilikom je došao u karabinijersku stanicu u Črnču i iz nje odneo oružje i municiju, a ostavio pismo sa svojim potpisom. Tada je u italijanskom garnizonu nastala velika uzbuna i panika.[1][3]
Početkom 1943. nalazio se na dužnosti sekretara Pokrajinskog komiteta KPS za Slovenačko primorje. Usled izdaje, italijanski fašisti su uspeli da 7. marta 1943. opkole kuću u kojoj se nalazio u selu Vrtovin. Kako je kuća bila opkoljena sa celom četom neprijateljskih vojnika, bekstvo je bilo nemoguće izvesti. Videvši da se nalazi u bezizlaznoj situaciji, najpre je uništio partijsku arhivu, koja se nalazila kod njega, a potom je izvršio samoubistvo, kako ne bi neprijatelju pao živ u ruke.[1][3]
Ukazom predsednika FNR Jugoslavije Josipa Broza Tita, 27. novembra 1953. godine, proglašen je za narodnog heroja.[1]
Reference
urediLiteratura
uredi- Zbornik narodnih heroja Jugoslavije. Beograd: Omladina. 1957. COBISS.SR 50964999
- Narodni heroji Jugoslavije tom I. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48700167
