Ilija Radaković
Ilija Radaković (Jošan, kod Udbine, 6. april 1923 — Kranj, 19. april 2015), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, general-pukovnik JNA i narodni heroj Jugoslavije.
| ilija radaković | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ilija Radaković | ||||||||||
| Lični podaci | ||||||||||
| Datum rođenja | 6. april 1923. | |||||||||
| Mesto rođenja | Jošan, kod Udbine, Kraljevina SHS | |||||||||
| Datum smrti | 19. april 2015. (92 god.) | |||||||||
| Mesto smrti | Kranj, Slovenija | |||||||||
| Profesija | vojno lice | |||||||||
| Delovanje | ||||||||||
| Član KPJ od | 25. decembra 1941. | |||||||||
| Učešće u ratovima | Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba | |||||||||
| Služba | NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija 1941 — 1985. | |||||||||
| Čin | general-pukovnik | |||||||||
| Predsednik FK Partizan | ||||||||||
| Period | 1963 — 1965. | |||||||||
| Prethodnik | Dimitrije Pisković | |||||||||
| Naslednik | Vladimir Dujić | |||||||||
| Heroj | ||||||||||
| Narodni heroj od | 20. decembra 1951. | |||||||||
| Odlikovanja |
| |||||||||
Biografija uredi
Rođen je 6. aprila 1923. godine u Jošanu, kod Udbine, kao drugo od petoro dece. Otac, po zanimanju lugar, često je bio premeštan, pa je Ilija detinjstvo proveo u više mesta. Osnovnu školu počeo je u Bruvnu, a završio u Otriću. Četiri razreda gimnazije i dva Učiteljske škole završio je u Gospiću. U školi je početkom 1938. godine bio primljen u Savez komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ).
U proleće 1938. godine učestvovao je kao svedok na sudskom procesu profesorima veronauke zbog klevetanja komunista Jakova Blaževića, Nedeljka Žakule i drugih. Zbog toga je bio kažnjen zabranom upisa u treći razred u Gospiću, pa je školovanje nastavio u Petrinji, gde je diplomirao 1941. godine.
Narodnooslobodilačka borba uredi
U Aprilskom ratu, po odluci organizacije SKOJ-a, javio se kao dobrovoljac u 25. artiljerijski puk u Petrinji. Posle rasula toga puka, 10. aprila otišao je u Otrić, gde se krio od ustaša. Oca su mu uhapsili 15. juna i kasnije ubili, a on se, dva puta izbegavši hapšenje, sklonio 21. juna na planinu Poštak. Tu je s Glišom Ćukom učestvovao u organizovanju oružane grupe od petnaestak Zavlačana i Otrićana. Kasnije se izdvojila Otrićka grupa, od koje je 27. jula formiran Deveti gerilski odred, čiji je Ilija bio politički komesar, a Ćuk komandir.
Noću 27/28. jula Odred je učestvovao u zauzimanju železničke stanice Zrmanja, srušio prugu Zrmanja–Pribudić i sadejstvovao u oslobođenju mesta Zrmanje. Ilija je bio lakše ranjen u zauzimanju železničke stanice Malovan 29. jula, ali je ostao u odredu. U avgustu je učestvovao u borbama protiv ustaša i domobrana oko Gračaca, a početkom septembra protiv italijanskih vojnika na Resanovcima.
Nakon jenjavanja ustanka, Ilija je 23. novembra sa grupom boraca pristupio u Drugu četu bataljona „Marko Orešković“. Član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) postao je 25. decembra 1941. godine. Postao je politički delegat voda u bataljonu, nešto kasnije politički komesar čete i od 24. aprila 1942. godine politkomesar bataljona.
Tokom rata, od 1943. do 1945. godine, Ilija je promenio više jedinica i dužnosti:
- obaveštajni oficir Prve ličke brigade i Zrmanjskog operativnog sektora,
- politkomesar Severnodalmatinskog odreda,
- politkomesar Grupe bataljona severne Dalmacije,
- komandant Komande mesta Otočac,
- politkomesar Pete dalmatinske brigade,
- politkomesar artiljerijske grupe Osmog korpusa,
- politkomesar Devete dalmatinske divizije.
Ratni put završio je u Trstu maja 1945. godine. Tokom rata, više je puta bio pohvaljen od više štabova i Vrhovnog komandanta NOVJ, Josipa Broza Tita. Bio je ranjavan ukupno tri puta.
Posleratni period uredi
Posle rata, vršio je niz dužnosti u Jugoslovenskoj narodnoj armiji (JNA). Najpre kao politički komesar Druge, a zatim Prve tenkovske divizije, od 1945. do 1948. godine, politički komesar Četvrtog mehanizovanog korpusa, u činu pukovnika, od 1948. do 1950. godine. Potom se nalazio na službi kao glavni inspektor u Političkoj upravi JNA, tokom 1950. i 1951. godine, da bi ubrzo bio upućen na dalje školovanje. Nakon završene Više vojne akademije JNA, bio je vojni izaslanik u Burmi, od 1954. do 1957. godine, pomoćnik načelnika Druge (vojno-obaveštajne) uprave Generalštaba JNA, od 1957. do 1961. i komandant Gardijske divizije, od 1961. do 1965. godine, u činu general-majora. Završio je i Kurs operatike JNA.
Potom je obavljao funkcije zamenika načelnika Nastavne uprave Generalštaba JNA, od 1965. do 1968. godine, zamenika komandanta za pozadinu Devete armije u Ljubljani, od 1968. do 1970, u činu general-potpukovnika, a potom načelnika, u nekoliko uprava, u Generalštabu JNA, od 1970. do 1978, kao i zamenika Načelnika Generalštaba JNA, od 1973. do 1978. U periodu od 1978. do 1984. bio je pomoćnik, a od 1984. do juna 1985. godine zamenik Saveznog sekretara za narodnu odbranu SFRJ, nakon čega je redovno penzionisan u činu general-pukovnika JNA. Na Dvanaestom kongresu SKJ, 1982. godine, bio je izabran za člana Centralnog komiteta SKJ.
U periodu od 1963. do 1965. godine je bio predsednik Fudbalskog kluba, a od 1983. do 1989. i Jugoslovenskog sportskog društva „Partizan“.[1] Do 1998. godine živeo je u Beogradu, a od tada u Kranju. U vreme raspada SFRJ, 1990-ih godina je bio jedan od osnivača i najaktivnijih članova Društva za istinu o antifašističkoj Narodnooslobodilačkoj borbi u Jugoslaviji 1941—1945, kao i Saveza antifašista Srbije.[2]
Preminuo je 19. aprila 2015. godine u Kranju.
Literarni rad i odlikovanja uredi
Objavio je više radova, od kojih su zapaženiji „Titova misao u strategiji oružane borbe” („Vojno delo”, 1978), „Kninska operacija — velika pobjeda NOV i POJ” („Kninska operacija”), „Iskustva iz dejstava IV armije u završnim operacijama 1945” („Završne operacije”), „Arapsko-izraelski rat 1973” (I uprava, 1974), „Operativno-strategijska iskustva ratova poslije II svjetskog rata”. Iz oblasti pozadinskog obezbeđenja i planiranja razvoja oružanih snaga, objavio je više radova u časopisima „Pozadina” i „Vojno delo”.[2]
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i više drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su i — Orden ratne zastave, Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem, Orden za vojne zasluge sa velikom zvezdom, Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem, Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima i dva Ordena za hrabrost. Nosilac je i više inostranih odlikovanja, među kojima su (poljsko, burmansko, egipatsko, sovjetsko, bugarsko i italijansko). Ordenom narodnog heroja odlikovan je 20. decembra 1951. godine.
Reference uredi
Literatura uredi
- Jugoslovenski savremenici: ko je ko u Jugoslaviji. „Sedma sila“, Beograd 1957. godina.
- Vojna enciklopedija (knjiga sedma). Beograd, 1974. godina.
- Narodni heroji Jugoslavije. Ljubljana — Beograd — Titograd: Partizanska knjiga — Narodna knjiga — Pobjeda. 1982.
