Krivošije
Krivošije je naziv za srpsko pleme ili za visoravan i istorijsku mikroregiju iznad Risna u Boki Kotorskoj, opština Kotor u Crnoj Gori, odnosno jedno vrijeme dio Stare Hercegovine, na istočnim obroncima Orjena.
Naziv
Krivošija je naziv za jednu vrstu sablje koja u heraldici označava prvenstveno znak hrabrosti i spremnosti da se brani svoj areal.[1] Naziv plemena i oblasti Krivošije je u vezi sa ovim oružjem.
Geografija
Krivošije u širem smislu označava teritoriju Gornjih i Donjih Krivošija i Gornjih i Donjih Ledenica, dok u užem smislu teritoriju Gornjih i Donjih Krivošija. Krivošije su rtom Pazua podijeljene na Gornje i Donje Krivošije[2], a čine ih sela:
Ova sela čine male grupe kuća koje su, prilagođavajući se konfiguraciji terena, podignute bez naročitog reda. Danas je većina sela skoro napuštena.
Prirodne odlike
Krivošije su poznati po najizrazitijim oblicima dubokog krša. Planine su pretežno pokrivene bjelogirčnom šumom (bukvom i dr.) a na Orjenu su očuvane i šume bora munike. U ledeno doba znatan dio Orjena bio je zahvaćen glacijacijom. Naslage leda bile su između ostalog oko Zvečave. Od središnjeg Orjena spuštaju se ledničke doline prema Grahovskom i Dragaljskom polju, koja su pokrivena flucioglacijalnim nanosom, debelim i do 10 m[3].
Klima
Klima je mediteranska i izmijenjeno mediteranska, karakteristična po obimnoj količini padavina zimi. Ljeta su topla i sušna.
Istorija
Oblast je dobilo ime po nekom Krivošiću čije se ime pominje u dubrovačkom izvještaju iz XV vijeka[4]. Prema nekim izvorima, prvi pomen oblasti Krivošija u pisanim izvorima je iz izvještaja mletačkog zapovjednika u Risnu, Anđela Gonema, iz 1686. godine. U izvještaju se pominje 15-20 kuća u Krivošijama[5]. Revija Istorija za avgust 2014. na 21.strani pominje sablju krivošiju, tako da je vjerovatno da je ovo ratničko srpsko pleme dobilo ima baš po toj vrsti sablje, jer su i Drobnjaci navodno dobili ime po drobu, nakon ubistva-osvete nad Čengićima. Prezime Sjekloća je po tome što su sjekli Turke, a postoji podatak da Kosovo nije po ptici kos već što su se tu vojske kosile odvajkada. Sve to ide u prilog činjenici da su naše oblasti i plemena dobijala imena po vojnim terminima. U opisu grba Budisavljevića se pominje sabllja krivošija.
Kroz Krivošije prolazi put koji je bio značajan u srednjovjekovno i antičko doba. O tome svjedoče između ostalog ostaci popločanog puta u dubodolini Lupoglava[5].
Krivošije se nalaze na teritoriji nekadašnje turske nahije Riđani i dijelom Dračevice. Riđani, srednjovjekovni Vlasi, smatraju se precima Krivošijama. Zbog učestalih suboka i miješanja sa crnogorsko-hercegovačkim plemenima, Riđani polako nestaju[5].
Istraživanja plemena Krivošija pokazauju da se od 1430. do 1500. godine znatan broj stanovnika plemena odselio u Boku kotorsku. Seobe su nastavljene i u vrijeme turske vladavine. Krivošije u tom periodu učestvuju u ustancima plemena Nikšića i podlovćenske Crne Gore. Tada se u ove krajeve naseljabaju bratstava iz Cuca, Bjelopavlića, Pješivaca,okoline Cetinja i manjim dijelom iz Hercegovine[6]. Od njih u 17. vijeku razvijaju se u Krivošijama bratstva
- Bojanići
- Samardžići
- Radojičići
- Radulovići
- Vučurovići
- Odalovići
- Žmukići
- Ristelići
- Blagojević
- Lakićević
- Ilići (slava sv. Petka)
- Vodovari
- Kovači (slava Jovandanj), daljim porijeklom iz Cuca
- Kovači (slava Đurđevdan), daljim porijeklom iz Banjana
- Kokotovići
- Deretići
- Lazovići-Ledenice
- Miletići-Ledenice
- Ilići (slava Đurđevdan)-Ledenice
- Subotići-Ledenice
Krivošijama vladaju Turci do 1684. godine, zatim pripadaju Mletačkoj republici do propasti Venecije 1797. godine, kada prelaze u sastav Austrougarske. Od 1807. pripadaju Francuskoj, od 1813. Crnoj Gori[3]. Bečkim kongresom 1814. godine, Krivošije su ponovo pod Austrougarskom kontrolom, kao dio Ilirskih pokrajina. Ovo je izazivalo pobune među lokalnim stanovništvom, od kojih je vjerovatno najpoznatiji onaj iz 1869. godine. Još danas u kraju postoje ostaci austrougarskih utvrda[7][5].
Vuk Karadžić je zabilježio da je 1834. u Krivošijama bilo oko 250 kuća i 1.200 duša, svi grčkog zakona[8].
Austrougarska vlada ovim krajem sve do 1918. godine kada je formirana Jugoslavija.
Crkve
Zanimljivosti
- Krivošije su područje s najvećom količinom padavina u Evropi – u prosjeku 480 mm dnevno[traži se izvor].
- Grčki mit kaže da se grobovi Kadmosa, osnivača Tebe, i njegove žene Harmonije nalaze na području Krivošija[traži se izvor].
Znamenite ličnosti porijeklom sa Krivošija
- Milan Radulović, srpski književnik, filosof, intelektualac, ministar vera Srbije, iz Han Pijeska.
- Aćim Radulović, vođa ustanka istočne Bosne i prvi vojvoda gorski iz Han Pijeska.
- Milorad Radulović, komandant major specijalnih jedinica policije V odreda - Doboj, Karađorđeva zvijezda, iz Han Pijeska.
- Ljubiša Samardžić[9], srpski i jugoslovenski glumac, reditelj i producent.
- Željko Samardžić[10], jugoslovenski i srpski pjevač narodne i pop muzike.
- Mirko Samardžić[10], učesnik Narodnooslobodilačke borbe, predsjednik opštine Risan.
- Gojko Samardžić[9], srpski revolucionar i komunista.
- Savo Ilić, narodni heroj sa Ledenica
Vidi još
Reference
- ^ Budisavljević, Borislav (2018). Atlas 37 grana rodoslova Budisavljevića , pp. 52. Prometej.
- ^ Pop Sava Nakićenović, Antropogeografska studija Boke, Beograd 1913, 515
- ^ a b [1][mrtva veza]
- ^ Jasmina Đorđević, Dračevica i Riđani sredinom XVI vijeka, Beograd 1997.
- ^ a b v g Crkveni spomenici na području Krivošija i Ledenica - I dio, Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ Radojičić, Lazar (1934). Krivošije i Krivošijani: Njihova buna, borba i rat za oslobođenje 1869 god. u borbi protiv Austro-mađarskog carstva. Nikšić: Slobodna Misao.
- ^ Dr Koh Nandor: Boka kotorska, Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ Vuk Karadžić: Boka kotorska, Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ a b Obrad Mićov Samardžić, „Porijeklo Samardžića i ostalih bratstava roda Orlovića“, Mostar, 1991
- ^ a b Obrad Mićov Samardžić, „Porijeklo Samardžića i ostalih bratstava roda Orlovića“ Mostar, 1991
