Laćarak
Laćarak je naseljeno mesto u gradu Sremskoj Mitrovici, u Sremskom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2022. bilo je 9.278 stanovnika. Danas je Laćarak jedno od najvećih sela u Vojvodini i Srbiji.
Laćarak | |
|---|---|
 Pravoslavna crkva svetog arhanđela Gavrila | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Sremski |
| Grad | Sremska Mitrovica |
| Stanovništvo | |
| — 2022. |  9.278 |
| — gustina | 165,9/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 59′ 44″ S; 19° 34′ 03″ I / 44.99562° S; 19.56748° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 78 m |
| Površina | 55,9 km2 |
.svg)  Laćarak Laćarak na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 22221 |
| Pozivni broj | 022 |
| Registarska oznaka | SM |
Poreklo naziva uredi
Postoji podatak da je Laćarak u turskim spisima zabeležen kao Lak-Jarak. Lak je reč mađarskog porekla i u prevodu znači „kuća“, a „jarak“ – Grčka i znači „poklopac“ ili zajedno – „kućni poklopac". Ime Laćarak nastalo je od staro Slovenske reči Lođ ili lodka ili na Srpskom Lađa što znači čamac. Ime je nastalo u šestom ili sedmom veku, kada su Sloveni naseljavali ove krajeve. U to vreme, na Savi su postojali čamci, lađe za prevoz preko nje. Jedan od tih čamaca zvao se Rak. To su bili veliki čamci za prevoz putnika. U okolini tog Savskog pristaništa vremenom je nastala naseobina, koja je upravo nazvana po toj Lađi Rak ili današnje Laćarak.[traži se izvor]
O poreklu naziva sela postoje i dve legende. Prva kaže da je selo dobilo ime po prvom lađaru koji je pristao uz obalu Save i tu se nastanio. Druga legenda kaže da je u prošlosti ovde postojalo malo pristanište u koje su dolazile lađe, pa je po lađama nastalo ime Lađarak, tj. Laćarak.
Geografija uredi
Laćarak se nalazi neposredno do grada Sremske Mitrovice, na važnim saobraćajnicama – auto-putu i železničkoj pruzi Beograd - Šid, a na levoj obali reke Save.
Selo se nalazi na 82 metra nadmorske visine, a površina seoskog atara iznosi oko 5452 hektara. Od toga je 364 hektara izgrađeno. Ukupni zemljišni posedi iznose oko 5564 hektara, od čega je najveći deo pod njivama – 4544 hektara. Većina spada je u privatnom vlasništvu, dok je u državnom 1038 hektara. 717 hektara je neplodno. Šume zauzimaju oko 41 hektar, 7 hektara je u privatnom posedu, pašnjaci 85 hektara, a livade oko 5 hektara.
Istorija uredi
Selo je nastalo još u srednjem veku. Postoje dokazi da su na prostoru današnjeg Laćarka živeli ljudi iz doba neolita, prema arheološkim iskopavanjima obavljenim 1965. godine.[1]
Prvi sigurni podaci o Laćarku potiču iz vremena kada se Srem nalazio pod vlašću Osmanskog carstva. Selo je verovatno ostalo pusto u vreme osvajanja Srema, te Osmanlije po uspostavljanju svoje vlasti naseljavaju u Laćarak stanovništvo iz Smederevskog sandžaka, koje je sa sobom donelo filurdžijski status. Tako se javljaju i prvi knezovi u drugoj polovini 16. veka, Pavel Lukač i Ilija Pavel, najverovatnije otac i sin.
Srpski omladinski kalendar beleži 1871. godine da su se, nezadovoljni odlukom Marije Terezije kojom je ukinuta Vojna krajina 1745. u Sremu i Bačkoj, neki Somborci preselili u Laćarak.[2]
L. Klajn,[3] opisujući ustaški teror u Sremu tokom Drugog svetskog rata, navodi da su ustaše, pre napuštanja Laćarka 1945, išle od kuće do kuće i ubile svakog kog su zatekle živog u ovom selu.
Demografija uredi
Naselje Laćarak kao najbliže selo gradu Sremske Mitrovice imalo je buran demografski razvoj proteklih decenija. Pre pedesetak godina broj stanovnika je bio ispod 5000.
U naselju Laćarak živi 8495 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 38,2 godina (36,9 kod muškaraca i 39,5 kod žena). U naselju ima 3526 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,09.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).
 |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 38 | 33 | ||
| 80+ | 44 | 103 | ||
| 75—79 | 84 | 163 | ||
| 70—74 | 186 | 286 | ||
| 65—69 | 295 | 322 | ||
| 60—64 | 299 | 329 | ||
| 55—59 | 270 | 262 | ||
| 50—54 | 366 | 351 | ||
| 45—49 | 465 | 412 | ||
| 40—44 | 439 | 448 | ||
| 35—39 | 412 | 396 | ||
| 30—34 | 372 | 361 | ||
| 25—29 | 367 | 378 | ||
| 20—24 | 388 | 329 | ||
| 15—19 | 375 | 386 | ||
| 10—14 | 381 | 328 | ||
| 5—9 | 326 | 309 | ||
| 0—4 | 318 | 272 | ||
| Prosek : | 36,9 | 39,5 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 4.400 | 1.224 | 2.857 | 187 | 111 | 21 |
| Ženski | 4.559 | 806 | 2.877 | 713 | 149 | 14 |
| UKUPNO | 8.959 | 2.030 | 5.734 | 900 | 260 | 35 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 2.215 | 366 | 0 | 0 | 864 |
| Ženski | 1.287 | 191 | 0 | 0 | 416 |
| UKUPNO | 3.502 | 557 | 0 | 0 | 1.280 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 42 | 122 | 185 | 28 | 154 |
| Ženski | 12 | 14 | 177 | 25 | 35 |
| UKUPNO | 54 | 136 | 362 | 53 | 189 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 11 | 13 | 130 | 30 | 26 |
| Ženski | 17 | 20 | 58 | 84 | 140 |
| UKUPNO | 28 | 33 | 188 | 114 | 166 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 33 | 0 | 0 | 211 | |
| Ženski | 28 | 0 | 0 | 70 | |
| UKUPNO | 61 | 0 | 0 | 281 | |
Znamenitosti uredi
- Pravoslavna Crkva svetog Arhanđela Gavrila u Laćarku, veliki značaj;
- Stari ambar („čardak“), veliki značaj.
- Rimokatolička crkva u Laćarku
- Spomen obeležje Krilo u Laćarku
Sport uredi
- FK LSK Laćarak, fudbalski klub osnovan 1928. godine.
Reference uredi
- ^ Dragoslav Srejović: Neolithic of Serbia: archaeological research : 1948-1988, University of Belgrade, Faculty of Philosophy, Centre for Archaelogical Research, 1988. p. 61
- ^ Srpski omladinski kalendar, Platonova štamparija, 1871.
- ^ Lajčo Klajn: The Past in Present Times: The Yugoslav Saga, University Press of America, 2007, str. 103
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura uredi
- Miroslava Vuletić: Laćarak, Matica srpska, Odeljenje za društvene nauke, 2002
