Manastir Krupa

Manastir Krupa
Manastir Krupa
Osnovni podaci
Jurisdikcija	Srpska pravoslavna crkva
Eparhija	Eparhija dalmatinska
Osnivanje	1317.
Osnivač	Stefan Uroš II Milutin
Upravnik	iguman Pajsije Budimir
Lokacija
Mesto	Velebit, Bukovica,; Krupa (Obrovac)
Država	Hrvatska
Koordinate	44° 11′ 31.3″ N 15° 53′ 14.4″ E / 44.192028° S; 15.887333° I
	Manastir Krupa Manastir Krupa na karti Hrvatske

Manastir Krupa se nalazi u sjevernoj Dalmaciji, kod Obrovca u Hrvatskoj. Pripada Eparhiji dalmatinskoj Srpske pravoslavne crkve.

Položaj i prošlost

Smješten je podno Velebita, pored istoimene rijeke, nedaleko od naselja Krupa. To je jedan od tri istorijska srpska manastira u Dalmaciji, pored manastira Krke i Dragovića. Sagrađen je u vrijeme kralja Milutina, 1317. Predanje kaže da su mu temelje postavili monasi iz Manastira Krupa na Vrbasu.

Prvi put od utemeljenja obnavljan je u vrijeme cara Dušana, 1345. godine. O tome svjedoči zapis na svodu manastirske crkve. Srpski kraljevi Milutin, njegov sin Stefan Dečanski, kao i unuk Stefan Dušan, izdavali su manastiru darovnice u vidu zemljišta za izdržavanje, a kasnije su to i Turci potvrđivali fermanima iz Istanbula. Manastir je darivala i mati Angelina, srpska despotica, negde 1494. godine.^[1]

U mletačko-turskim ratovima manastir Krupa je teško stradao u više navrata, a posebno 1502. i 1620. U 20. vijeku desilo se isto u dva navrata: 1941. i 1995.

Velika i temeljna popravka manastira izvršena je 1855. godine, i to uz pomoć Rusije, Srbije i Austrije. Austrijska vlada je uslovila obnovu zahtjevom da manastirski prozori moraju biti izvedeni u gotskom stilu.

Manastirska riznica

Manastir Krupa čuva vrijedna duhovna i kulturna svjedočanstva, uprkos čestim pustošenjima u prošlosti. Šezdesetih godina 20. vijeka otkrivene su freske u manastirskoj crkvi i to one koje je 1622. godine freskopisao hilandarski monah Georgije Mitrofanović, isti onaj inok koji je oslikao Hilandarsku trpezariju. U Krupi su čuvane ikone italo-kritske škole, rad Jovana Apake. Čuva se i čestica moštiju Sv. Jeroteja. Tu je i kivot iz manastira Rmnja koji je donesen u Krupu u toku bosansko-hercegovačkog ustanka 1875. godine. Manastirska riznica čuvala je i tri antiminsa: jedan je jerusalimskog patrijarha Teodosija, drugi patrijarha Arsenija IV Šakabente iz 1743. i treći je Krupski iz 1739. godine. U manastirskom arhivu čuvana su i 22 turska fermana, od kojih je zanimljiv onaj koji se odnosi na zaštitu manastira Krke, a izdao ga turski sultan Mustafa II.

Brojne bogoslužbene knjige, utvari i druge vrednosti, za manastir je pribavio krupski arhimandrit, veliki putnik i značajni srpski pisac Gerasim Zelić. Inače, manastir Krupa je prihvaćao brojne velikane srpske književnosti. U njemu je izvjesno vrijeme boravio i Dositej Obradović. Simo Matavulj je u manastiru boravio četiri godine i, prema sopstvenom iskazu, tu naučio skrivene ljepote srpskog jezika.

Na saboru o Velikoj Gospojini, okupi se i preko šest hiljada ljudi.