Milutin Stanojević
Milutin (Mihailo) Stanojević Šarkamenac (Negotin, 27. februara 1882 – Beograd, 12. jul 1961) bio je pešadijski brigadni general, učesnik Balkanskih i Prvog svetskog rata, načelnik Ađutanskog odeljenja Ministarstva Vojske i Mornarice, sudija Velikog vojnog suda.
| Milutin Stanojević | |
|---|---|
 Milutin Stanojević | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 27. februar 1882. |
| Mesto rođenja | Negotin, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 12. jul 1961. (79 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, FNR Jugoslavija |
| Vojna karijera | |
| Čin |   Pešadijski brigadni general |
| Učešće u ratovima | Prvi balkanski rat, Drugi balkanski rat, Prvi svetski rat |
Biografija
urediRođen je 27. februara 1882. godine u Negotinu.[1] Školovao se u Negotinu, a šesti razred gimnazije završio je u Zaječaru. Završio je nižu Vojnu akademiju u 31. klasi od 5. septembra 1898. do 23. jula 1900. prošavši sa nižim činovima kao kaplar, podnarednik i narednik. Po završetku niže Vojne akademije 23. jula 1900. proizveden je u čin pešadijskog potporučnika[2] i postao vodni oficir XIII pešadijskog puka Timočke divizije.[3] Unapređen je u čin poručnika 26. juna 1904. godine. Na godišnjem skupu oficira negotinskog garnizona izabran je za člana Upravnog odbora oficirske čitaonice za 1905. godinu.[4] Početkom novembra 1907. godine položio je ispit za čin aktivnog pešadijskog kapetana, a odmah nakon toga 13. novembra 1907. godine postavnjen je za komandira 4. čete 2. bataljona XIII pešadijskog puka „Hajduk Veljka”.[5]
Pred Austrougarsku aneksiju Bosne i Hercegovine 27. avgusta 1908. godine Stanojević je postavljen za kapetana II klase XIII pešadijskog puka Timočke divizije prvog poziva.[6] Specijalizovao se 1909. godine na mitraljeskom kursu u Beogradu, a 3. aprila 1910. godine postaje komandir mitraljeskog odeljenja XIII pešadijskog puka.[7] Unapređen je 5. maja 1911. za kapetan prve klase i sa tim činom je ušao u Balkanske ratove.[8]
Balkanski ratovi
uredi.jpg)
Za vreme Prvog balkanskog rata 1912-1913. godine bio je komandir mitraljeskog odeljenja XIII pešadijskog puka Timočke divizije pod komandom generala Vladimira Kondića. Posle uspešnih borbi i bitaka kod Kumanova i Bitolja[9], u sklopu Druge armije, kapetan Stanojević je upućen sa svojom divizijom kao pomoć Bugarima pri opsadi Jedrena. Unapređen je 6. aprila 1913, po samom završetku ratnih dejstava u Prvom balkanskom ratu, u čin majora.[10]
Za vreme izbijanja Drugog balkanskog rata 1913. godine bio je komandant 4. bataljona prvog poziva Timočke divizije i učestvovao je teškim borbama u odbrani granice i posebno kod Pirota.
Prvi svetski rat
urediU Prvom svetskom ratu kao major predvodio je 2. bataljon X pešadijskog „Takovskog” puka Šumadijske divizije prvog poziva kojom je tada komandovao general Stevan Hadžić. Po započinjanju neprijateljstva njegova jedinica je upućena ka obroncima Cera sadestvujući sa udarnom grupom Druge armije generala Stepe Stepanovića.
Sa puno uspeha Stanojević je učestvovao u teškim borbama na Drini i na Kolubari 1914. godine, zbog čega je 1. oktobra 1915. unapređen u čin potpukovnika.[10] U toku nemačke ofanzive, pri povlačenju ka jugu, njegova jedinica je bila je sve vreme u borbama. Učestvovao je borbama na Vučjaku 1915. godine i bio je sa svojom jedinicom u stalnim borbama protiv Nemaca, Austrijanaca i Bugara tokom povlačenja do reke Sitnice. Po povlačenju preko Crne Gore i Albanije u zimu 1915/1916, odlazi na ostrvo Krf i tokom leta 1916. formiranje Solunskog fronta. Milutin Stanojević sa svojom jedinicom 2. bataljonom X pešadijskog puka Šumadijske divizije nastupa prema Veterniku gde je već u prvim borbama sa Bugarima ranjen 9. avgusta 1916. na „Kovilovu”.[10] Zbog ratnih dejstava tokom čitavog dana ležao je ranjen na frontu. Zbog posledica ranjavanja i moguće pojave gangrene u poljskoj bolnici kod samog fronta odsečena mu je noga ispod kolena. Prebačen je zatim u bolnicu u Solunu gde je izvršena nova operacija na nozi i nameštena proteza. Kako je ostao bez noge nije mogao da se vrati na front, upućen je u Francusku na oporavak.
Napredovanje u službi
urediIako je ostao invalid kao dobar oficir zadržan je u vojsci i posle Prvog svetskog rata. Završetak rata Stanojević je dočekao u istom činu, ali 14. oktobra 1920. godine unapređen u čin pukovnika.[11] Radio je u opštem odeljenju Ministarstva vojske i mornarice. Za člana Upravnog odbora Oficirske zadruge izabran je 26. aprila 1922. godine.[12]
Kralj Aleksandar I Karađorđević, a na predlog Ministra Vojske i Mornarice Dušana P. Trifunovića, unapredio je u čin brigadnog generala Milutina M. Stanojevića 28. novembra 1925. godine.[13]
Ostao je u aktivnoj vojnoj službi kao načelnik Ađutantskog odeljenja Ministarstva Vojske i Mornarice sve do 16. juna 1936. godine, kada je imenovan za privremenog sudiju Velikog vojnog suda.[1] Mesec dana pred njegovo penzionisanje postavljen je za člana disciplinskog suda. Penzionisan je 12. oktobra 1937. godine i preveden u rezervu.
Preminuo je iznenada u krugu porodice na dan slave Petrovdan, 12. jula 1961. godine. Sahranjen je na Novom groblju.
U oceni njegovog rada postoje zabeleške da je „spadao u red naših predratnih elitnih pešadijskih oficira, bio je vrlo dobar komandant i čitavo vreme ratova u prvom borbenom redu, dok nije teško ranjen, posledica amputacija noge...” službu vršio savesno, iz sopstvenih pobuda (sopstvenom inicijativom kada zatreba) sa uspehom, da je bio odlične spreme, za rad u najvišim štabovima i da je zaslužio sa radom i vladanjem više zvanje, no da to nije mogao zbog vojnih propisa neispunjavajući neke tačke iz Zakona o ustrojstvu vojske.[10]
Porodica
urediOženio se Vidosavom, kćerkom Slave Metrišlića trgovca iz Negotina[14], sa kojom je dobio 9. septembra 1907. godine ćerku Olgu i 16. februara 1909. godine sina Vladimira.
Sin Vladimir Stanojević bio je školovan u Nižoj vojnoj školi u 54 klasi i završio kao prvi u rangu sa dodeljenom sabljom na kojoj je ugravirano „Prvom u rangu konjički potporučnik Vladimir M. Stanojević za odlično svršenu 54 klasu nižeg kursa Vojne Akademije 1929” i potom se dalje školovao na višoj vojnoj akademiji.
Posle Aprilskog rata sin Vladimir i zet Ljubomir Petrović odvedeni su u zarobljeništvo, a Milutin je preuzeo brigu o unicima Miomiru i Dušanu.
U toku rata Milutin Stanojević izgubio je suprugu Vidosavu, a ubrzo posle Drugog svetskog rata 1949. preminula je njegova ćerka Olga.
Odlikovanja
urediZa svoju dugu i savesnu službu odlikovan je brojnim visokim domaćim i stranim odlikovanjima.
Domaća odlikovanja
uredi- Medalja za uspomenu na izbor Petra I za kralja Srbije i povratak dinastije Karađorđevića 1903,
- Spomenica na rat 1912. godine,
- Spomenica na rat 1913. godine,
- Zlatna medalja za hrabrost 1913,
- Srebrna medalja za hrabrost 1914,
- Zlatna medalja za revnosnu službu,
- Kraljevski orden Karađorđeve zvezde IV reda 1915,
- Kraljevski orden Karađorđeve zvezde sa mačevima III reda 1915,
- Kraljevski orden Belog orla sa mačevima IV reda 1918,
- Zlatna medalja za hrabrost 1918,
- Albanskom spomenicom 1920,
- Kraljevski orden Karađorđeve zvezde 1920,
- Kraljevski orden Belog orla IV reda 1920,
- Kraljevski orden Karađorđeve zvezde IV reda 1922,
- Kraljevski orden Svetog Save II reda 1928,
- Orden Jugoslovenske krune III reda 1930,
- Orden Jugoslovenske krune II reda 1933,
- Orden Jugoslovenske krune I reda 1933.
Strana odlikovanja
uredi- Orden Svetog Stanislava 3. reda, Rusija 1916,
- Srebrnu medalju za hrabrost, Italija 1919,
- Ratni krst, Čehoslovačka 1920,
- Poloniju restitutu, Poljska 1921,
- Orden Belgijske krune 3. reda 1923,
- Poloniju restitutu 3. reda, Poljska 1925,
- Poloniju restitutu 2. reda, Poljska 1929,
- Orden belog lava 2. reda, Čehoslovačka 1931,
- Orden belog lava 3. reda, Čehoslovačka 1932,
- Orden Svetog Spasitelja 3. reda, Grčka 1932,
- Feniks 2. reda 1933,
- Legiju časti 3. reda 1933.
Reference
uredi- ^ a b Bjelajac, Mile. Generali i admirali Kraljevine Jugoslavije 1918-1941. : studija o vojnoj eliti i biografski leksikon. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije 2004. str. 277. ISBN 978-86-7005-039-6.
- ^ Službeni vojni list, godina 20, broj 32, od 12.08. (1900). str. 695-696.
- ^ Službeni vojni list, godina 20, broj 33, od 19.08. (1900). str. 743-744.
- ^ Službeni vojni list, godina 25, broj 7, od 19.02. (1905). str. 135-136.
- ^ Službeni vojni list, godina 27, broj 36, od 16.11. (1907). str. 709-710.
- ^ Službeni vojni list, godina 28, broj 23, od 28.08. (1908). str. 435-436.
- ^ Službeni vojni list, godina 30, broj 12, od 04.04. (1910). str. 259-260.
- ^ Službeni vojni list, godina 31, broj 11, od 07.05. (1911). str. 273-274.
- ^ Ratković, Borislav. Srbija i Crna Gora u Balkanskim ratovima 1912-1913. Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod 1972. str. 79.
- ^ a b v g Vojnoistorijski institut i arhiv, K-1662/637, Dosije Milutina Stanojevića.
- ^ Službeni vojni list, godina 39, broj 41, od 23.10. (1920). str. 2043-2044.
- ^ Službeni vojni list, godina 41, broj 22, od 31.05. (1922). str. 1027-1028.
- ^ Službeni vojni list, godina 44, broj 54, od 1.12. (1925). str. 1945-1946.
- ^ Službeni vojni list, godina 26, broj 8, od 23.03. (1906). str. 163-164.
Literatura
uredi- Ratković, Borislav. Srbija i Crna Gora u Balkanskim ratovima 1912-1913. Beograd: Beogradski izdavačko-grafički zavod 1972. str. 79.
- Bjelajac, Mile. Generali i admirali Kraljevine Jugoslavije 1918-1941. : studija o vojnoj eliti i biografski leksikon. Beograd: Institut za noviju istoriju Srbije 2004. str. 277. ISBN 978-86-7005-039-6.
- Skoko S., Vojvoda radomir Putnik, Beograd 1985.
- Cvijić J., Balkanski rat i Srbija - 2. izd. - Beograd : Nova štamparija "Davidović", 1912—16 str. ; 24 cm
- Lazarević M., Drugi balkanski rat - Beograd : Vojno delo, 1955 (Beograd : Vojno štamparsko preduzeće). - 413 str. : ilustr. ; 21 cm + skice ratnih operacija ([3] presavijena lista). - (Iz ratne prošlosti naših naroda ; knj. 10)
- Tomac P., Prvi svetski rat : 1914-1918 - Beograd : Vojnoizdavački zavod, 1973 (Beograd : Kultura). - 733 str., [1] presavijen list ; 20 cm