Википедија

Mičigen

савезна држава САД
Za druge upotrebe pogledajte stranicu Mičigen (višeznačna odrednica).

Mičigen (engl. Michigan), država je na srednjem zapadu SAD. Mičigen je država regiona Velikih jezera. Ime potiče od naziva Mičigen jezera, čije ime je francuska adaptacija čipeva reči mišigama, što znači „velika voda“ ili „veliko jezero“.[1][2]

Mičigen
Položaj Mičigena
Država SAD
Glavni gradLensing
Najveći gradDetroit
Proglašenje za
 državu		 — datum: 26. januar 1837.
 — poredak: 26.
GuvernerGrečen Vitmer
Površina253.793 km2
Stanovništvo2010.
 — broj st.9.883.640
 — gustina st.38,94 st./km2
 — ISO 3166-2US-MI
Zvanični veb-sajt Izmenite ovo na Vikipodacima

Deveta je najmnogoljudnija država SAD (9.883.360, popis iz 2012) i jedanaesta (250,493 km²) od pedeset najvećih. Glavni grad je Lansing (114.297, popis iz 2010), a najveći Detroit (713.777, po popisu iz 2010).

Sastoji se od dva poluostrva (Gornje i Donje), koja razdvaja kanal Makinak, dugačak 8 km. Poluostrva su povezana Makinak mostom. Četiri od pet Velikih jezera nalaze se u Mičigenu. Takođe ima čak 64.980 jezera i bara.[3]

Mičigen ima najdužu slatkovodnu obalu od bilo koje političke jedinice u svetu, graniči se sa četiri od ukupno pet Velikih jezera, plus sa jezerom Sent Kler.[4] 2005. godine, Mičigen je bio rangiran treći po broju rekreativnih čamaca, iza Kalifornije i Floride.[5] Mičigen ima ukupno 64.980 unutrašnjih jezera.[6]

Mičigen je jedina država koja se u potpunosti sastoji od dva poluostrva, od donjeg i gornjeg poluostrva.

Poreklo imena uredi

 
Velika jezera
 
Karta Mičigena

Ime je dobila po francuskoj verziji čipevjanske reči mishigamaa, što znači „Velika voda“ ili „Ogromno jezero“.[7]

Geografske odlike uredi

Mičigen se sastoji od dva poluostrva koja leže između 82°30' i 90°30' zapadne geografske dužine i odvojene su kanalom Makinak. Sa izuzetkom dva mala dela koji se prazne rekom Misisipi putem do reke Viskonsin na gornjem poluostrvu i do Kanaki-Ilionis reke na donjem poluostrvu, Mičigen se prazni vododelnicom Velikog jezera St. Lorens i jedina je država koja se tako prazni.

Gornje poluostrvo je prekirveno šumama i i na zapadu se odlikuje planinskim reljefom. Porkupinske planine su deo jednog od najstarijih planinskih venaca na planeti i visoke 610 metara. Najveći vrh države nalazi se na Hjuronu severozapadno od Marketa i to je Maunt Arvon visok 603 m. Ovo poluostrvo je veliko kao Konektikat, Delaver, Masačusets i Roud Ajland zajedno, ali ima manje od 330.000 stanovnika.

Donje poluostrvo u obliku je rukavca. Udaljeno je 446 km od severa pa do juga i 314 km od istoka do zapada. Najviša tačka je na Brajan Hilu i visoka je 520 m, a najniža je u niziji jezera Iri (174 m).

Položaj uredi

Mičigen se sastoji od dva poluostrva koja se leže između 82°30' i 90°30' zapadne geografske dužine i odvojene su kanalom Makinak. Nalazi se u severoistočnom delu SAD na granici sa Kanadom.

Reljef i klima uredi

Mičigen ima kontinentalnu klimu, iako postoje dva različita regiona. U južnim i centralnim delovima Donjeg poluostrva je toplija klima, sa toplim letima i hladnim zimama. Severni deo Donjeg poluostrva i celo Gornje poluostrvo ima oštriju klimu sa toplim, ali kratkim letima i dugačkim hladnim do veoma oštrim zimama. U nekim delovima države prosečna temperatura od decembra do februara je ispod nule, a u severnijim delovima i do početka marta. U Misisipiju u proseku pada 75 do 100 cm snega godišnje, ali u nekim delovima padne i do 400 cm.[8] Najveća temperatura bila 44 °C u Majou 13. jula 1936. godine, a najniža je zabeležena 9. februara 1934. godine kada je u Vanderbiltu bilo -46 °C.

U celoj državi godišnje bude oko trideset snažnih oluja. Mogu biti oštre, pogotovo u južnim delovima države. U proseku godišnje bude oko 17 tornada, do kojih dođe najčešće u južnim delovima države, dok su u na Gornjem poluostrvu tornadi retkost.[9]

Hidrografija uredi

 
Basen Mičigena

U državi imali veliki broj jezera i ostrva uz njih. Čuvena Velika jezera su Iri, Hjuron, Mičigen i Gornje jezero, a ostrva su Severni i Južni Manitou, Biver i Foks na jezeru Mičigen; Rojal i Grande na Superioru, zatim Market, Bojs Blank i Makinak na jezeru Huron.

Reke u državi su male, kratke i plitke i retko pogodne za plovidbu. Najpoznatije su Detroit, Sent Meri i Sent Kler koje spajaju grupu velikih ostrva i veliki broj reka koje utiču u sama Velika jezera.

Mičigen ima drugu najdužu obalu u SAD, ukupno dužine 5.292 km.[10]

U državi postoji 11.037 kopnenih voda i još Velika jezera koja zauzimaju ukupno 99.910 km². U bilo kom delu Mičigena da se nerka osoba nalazi, u najgorem slučaju udaljena je svega 10 km od izvora vode ili 137 km od nekog od Velikih jezera.[11]

Istorija uredi

Kada su prvi Evropljani došli, najmnogobrojniji narod bili su Algonkvinci, među koje spada narod Odžibva (na francuskom Čipeva), Otava i Potavotomi. Ova tri naroda živela su u miru u savezu, zvanom Savez tri vatre. Najbrojniji su bili pripadnici Odžibva, kojih je bilo između 25,000 i 35,000.

Narod Odžibva naseljavao je gornje poluostrvo, severni i centralni Mičigen, Ontario, severni Viskonsin, južnu Manitobu i severne i centralne delove Minesote. Narod Otava živeo je južno od kanala Makinak u severnim, zapadnim i južnim delovima Mičigena, takođe i u južnom Ontariju, severnom Ohaju i istočnom Viskonsinu. Potavatomi su živeli u južnom i zapadnom Mičigenu, severnoj i centralnoj Indijani, severnom Ilinoisu, južnom Viskonsinu i južnom Ontariju.

Tokom Američkog revolucionarnog rata (1775–1783), Detroit je bio centar za dobavljanje namirnica Britanske vojske. Većina stanovnika bili su Francuski Kanađani i Indijanci i bili su u savezu sa Francuskom. Po dogovoru iz 1794. godine, Britanci su potpuno napustili Detroit i Mičigen 1796. godine. Gornje poluostrvo i Dramondska ostrva tek su 1818. i 1847. došli pod punu kontrolu SAD.

Demografija uredi

Demografija
1900.1910.1920.1930.1940.1950.1960.1970.1980.1990.2000.2010.
2.420.9822.810.1733.668.4124.842.3255.256.1066.371.7667.823.1948.875.0839.262.0789.295.2979.938.4449.883.640
 
Rasprostranjenost stanovništva u Mičigenu

Prema popisnom zavodu SAD, Mičigen je imao 9.938.444 stanovnika u aprilu 2000. godine, dok je po popisu iz 2010, u državi živelo 9.883.635 stanovnika, što je znači da je Mičigen jedina država u kojoj se broj stanovnika smanjio u pomenutoj deceniji.[12] Godine 2010. u Mičigenu je živelo 592,212 stanovnika rođenih u inostranstvu ili 6% od ukupnog broja.

Prema popisu u Mičigenu živi:

Deset najmnogoljudnijih manjina u Mičigenu su:

Najveći gradovi uredi

 

Izvor: ?
№ Grad Populacija
 
Detroit
 
Grand Rapids 		1. Detroit 713.777  
Voren
 
Sterling Hajts
2. Grand Rapids 188.040
3. Voren 134.056
4. Sterling Hajts 129.699
5. Lansing 114.297
6. En Arbor 113.934
7. Flint 102.434
8. Dirborn 98.153
9. Livonija 96.942
10. Vestland 84.094

Privreda uredi

Biro za ekonomsku analizu procenio je 2010. godine bruto državni proizvod Mičigena na 384,1 B.[13] U aprilu 2013. godine, stopa nezaposlenosti bila je 8,4%.[14]

GM i Ford, dve najveće kompanije u Mičigenu, u top 10 su firmi po prihodu u celom SAD.[15] GM i Ford su od 2009. godine započeli strukturnu reorganizaciju nakon pada berzi početkom 2000-ih godina. Postigli su dogovor sa unijom ujedinjenih autoradnika i tim dogovorom porasla je prerađivačka industrija u državi na 6,6% od 2001. do 2006.[16], ali je problem bila visoka cena nafte nakon ekonomske krize 2008. godine.

Od 2002. godine Mičigen je četvrti u SAD po broju radnika u visokoj tehnologiji. Ukupno ih je 568.000, od čega 70.000 radi u automobilskoj industriji.[17] Treći su po ukupnoj potrošnji na istraživanju i razvoju u SAD, a taj razvoj i istraživanja se uglavnom vrše za automobile, na kojima su zaradili više od svake države u SAD.

Mičigen je bio treći u državi po novim radnim mestima i povećavanju broja istih[18], međutim kriza krajem 2000.ih godina usporila je ekonomiju u državi. Automobilska industrija u Detroitu, dobila je 1.36 B iz američkog ministarstva za energetiku, za proizvodnju elektronskih vozila, od koje se očekuje da odmah otvori 6.800 novih radnih mesta, a do 2020. godine očekuje se čak 40.000.

Aerodrom Metropolit u Detroitu jedan je od najnovijih proširenih aerodroma u SAD, a uz to jedan je od najmodernijih i najvećih. Država vodi u SAD po kreativnosti posla od 2010. godine.[19]

Politika i administracija uredi

 
Slika Mičigenskog senata od 2013. do 2015. godine

Vlada države podeljena je na tri nivoa - saveznu, okružnu i opštinsku vlast. Okruzi su administrativne jedinice države, a opštine su administrativne jedinice okruga. Okrug i opština vrše jurisdikcije, kao što je predviđeno zakonom. U Mičigenu postoji 83 okruga.

Glasači biraju između dve glavne stranke, ko će biti na vlasti. Republikanski guverner Džon Engler tri puta je bio izabran u periodu od 1991. do 2003. godine, a posle njega 3 puta izabrana je Dženifer Granholm, guvernerka demokrata od 2003. do 2011. godine. Republikanska partija trenutno drži većinu u domu i senatu 'Mičigena. Stanovništvo je podržalo izbor republikanaca Ronalda Regana i Džordža Buša za predsednika. Trenutni guverner je republikanac Rik Snajder i na vlasti je od 2011.

Reference uredi

  1. ^ „Mičigen ukratko: Informacije o državi Mičigen” (PDF). Michigan.gov. Pristupljeno 28. 11. 2006. 
  2. ^ „Freelang Ojibwe Dictionary”. Freelang.net. 
  3. ^ „Compilation of Databases on Michigan Lakes” (PDF). Michigan Department of Natural Resources. Pristupljeno 18. 4. 2009. 
  4. ^ NOAA Office of Ocean and Coastal Resource Management: My State: Michigan
  5. ^ Press Release: The States of Boating: Report Shows Where Americans Take to the Water Most
  6. ^ „Compilation of Databases on Michigan Lakes” (PDF). MichiganDNR.com. Pristupljeno 18. 4. 2009. 
  7. ^ „Michigan in Brief: Information About the State of Michigan” (PDF). Department of History, Arts and Libraries. Pristupljeno 28. 11. 2006. 
  8. ^ NWS Gaylord Region (31. 8. 2010). „Mean Annual Snowfall”. National Weather Service. 
  9. ^ „Thunderstorm hazards”. srh.noaa.gov. Arhivirano iz originala 5. 4. 2016. g. Pristupljeno 1. 11. 2006. 
  10. ^ „Does Michigan have the longest coast line in the United States?”. State of Michigan. 28. 7. 2011. Arhivirano iz originala 14. 8. 2006. g. Pristupljeno 5. 11. 2011. 
  11. ^ „Shorelines of the Great Lakes”. Michigan Department of Natural Resources and Environment. Arhivirano iz originala 20. 7. 2010. g. Pristupljeno 8. 7. 2010. 
  12. ^ „Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2010 to July 1, 2012”. 2012 Population Estimates. United States Census Bureau, Population Division. decembar 2012. Arhivirano iz originala 24. 12. 2012. g. Pristupljeno 20. 12. 2012. 
  13. ^ „GDP by State”. Greyhill Advisors. Pristupljeno 7. 9. 2011. 
  14. ^ „Local Area Unemployment Statistics”. Bls.gov. 
  15. ^ Sloan, Allan (10. 4. 2007). „GM's High-Performance Pension Machine”. Washington Post. str. D02. 
  16. ^ Staff (februar 2008). „Facts about Michigan Manufacturing”. National Association of Manufacturers. Arhivirano iz originala 23. 10. 2008. g. Pristupljeno 17. 6. 2009. 
  17. ^ Jennifer Kopp-Owens (16. 11. 2002). „Michigan: The High-Technology Automotive State”. Michigan Economic Development Corporation. Pristupljeno 21. 2. 2013. 
  18. ^ Staff (2005). „Michigan#2 in the Nation for New Corporate Facilities and Expansions in 2004” (Saopštenje). Michigan Economic Development Corporation. 
  19. ^ Headapohl, Jackie (28. 2. 2011). „Michigan led the nation in job creation improvement in 2010”. MLive. Booth Newspapers. Pristupljeno 8. 3. 2011. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 

Ovaj članak vezan za gradove u SAD je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti.

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Мичиген&oldid=27548109”