Opština Rogatica
Opština Rogatica je opština koja se nalazi u istočnom dijelu Republike Srpske, BiH. Prema podacima Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine na popisu stanovništva 2013. godine, u opštini je popisano 10.723 lica.[4]
| Rogatica | |
|---|---|
| |
| Osnovni podaci | |
| Država |  Bosna i Hercegovina
|
| Entitet |  Republika Srpska
|
| Sedište | Rogatica |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo |  10.015[1] 10.302[2]10.912[3] (2017 2013 1996) |
| Geografske karakteristike | |
| Površina | 645 km2 |
|
| |
| Ostali podaci | |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Načelnik opštine | Milorad Jagodić (SNSD) [1] |
| Pozivni broj | 58 |
| Veb-sajt | Opština Rogatica |
Etimologija uredi
Ime grada dovodi se u vezu s pridjevom "rogat" od kojega poimeničen oblik glasi "rogatica"; dvor Rogatac ili Rogatica, koji su ovdje imali vlastelini Rogatići. Istaknuti pripadnik ove plemićke kuće bio je Vuk Rogatić, koji se u sačuvanim spisima javlja od početka 15. vijeka, odnosno od 1405. godine, kada je bio jedan od svjedoka u povelji kralja Tvrtka Drugog Kotromanića i 1419. u dvije povelje kralja Stefana Ostojića, odnosno 1423. kada se spominje kao čovjek vojvode Pavla Radinovića.[5]
Istorija uredi
Rogatica se prvi put pominje u ugovoru od 15. avgusta 1425. kada se kramar Hlapac Stanković obvezao da će Andriji Bobaljeviću prevesti 11 tovara tkanine i ostale robe do Rogatice ili Glasinca, do tamošnje Glasinačke crkve. Iz čega se zaključuje da je Rogatica već tada bila uveliko poznata kao trgovačko naselje u karavanskoj trgovini Dubrovčana sa zaleđem. Trgovačkim poslovima bavili su se domaći ljudi, koji su poslovno bili povezani sa Dubrovnikom. Dubrovčani su na području Rogatice kupovali stoku i vosak, a potom prodavali Mletačkoj republici. Za razliku od drugih gradova Zemlje Pavlovića, Olova i Borača, Rogatica se nije razvila u veliko naselje.[6] Bila je u posjedu vlastele Pavlovića, a na području grada očuvano je više lokaliteta iz srednjeg vijeka: Dvorska voda, Carina, Vijenac, Gradac i Gračanica.
Padom pod Turke stanovništvo je započelo seobe na jug u Hercegovinu i Crnu Goru, „poslije kosovske bitke i prvih turskih osvajanja u Bosni, od 1415, takve su seobe bile česte i u njima učestvovala vlastela i masa naroda".[7] Stanovništo koje je ostalo na imanjima prihvatilo je otomansku upravu. Tako su u Rogatici u timarskom sistemu bili i hrišćani spahije. U Rogatici je bila poznata srpska plemićko-spahijska porodica Balčaković, koji su čuvali pravoslavno stanovništvo od turske tiranije.[8]
Nakon uspostavljanja osmanske uprave 1462. godine, na području stare župe Borač formirana je nahija Borač. U nahiju je spadao trg Rogatica, varoš Višegrad i Prača; a za prvog vilajetskog namjesnika te nahije postavljen je Mehmed Čelebija, sin osnivača Sarajeva Isa-bega Ishakovića. Po Mehmedu Čelebiji Rogatica je dobila naziv Čelebi Pazar.
Nakon okupacije Bosne od strane Austrougarske 1878. godine, kada su nove okupacione vlasti preuzele Sarajevo, poslednji otpor Austrougarskoj desio se na Glasincu 21. septembra, kada su pobunjenici poraženi, te su Austrougari ušli u Rogaticu bez borbe, sutradan, odnosno 22. septembra. Otpor novim okupatorima trajao je do 1881. godine, a vodili su ga hajdučke hrambaše Jovo Tandarić iz Han Pijeska i Đuro Zekanović iz Rogatice kada su ubijeni. Nova uprava je započela izgradnju ergele arapskih konja na Borikama 1903. godine, za potrebe austrougarske vojske. Tokom 1905. godine izgrađen je gradski vodovod, te kanalizaciona mreža 1908. Dok se pruga za eksploataciju šume gradila u periodu 1902—1906.
Tokom borbe za vjersko-prosvjetnu autonomiju saradnja muslimana i pravoslavnog stanovništva u rogatičkoj sredini nije mogla doći do punog izražaja. U sijanju razdora i mržnje među stanovništvom okupatorski upravljači upotrebljavali su sva sredstva; tako su organizovali mučka ubistva uglednih Srba, Đorđa Pereulu, Tanasija Draškovića i Mila Bajčetića.[9]
Geografija uredi
Područje opštine Rogatica zauzima površinu od 645 km². Susedne opštine Rogatici su: Rudo, Višegrad, Srebrenica, Milići, Vlasenica, Novo Goražde, Goražde, Han Pijesak, Sokolac i Pale. Kroz opštinu protiču rijeke Rakitnica, Drina i Prača. Od pećina na području opštine je najpoznatija Banja Stijena.
Naseljena mjesta uredi
Područje opštine Rogatica čine naseljena mjesta: Agarovići, Babljak, Begzadići, Berkovići, Beći, Beheći, Bjelogorci, Blažujevići, Božine, Borač, Borika, Borovac, Borovsko, Brankovići, Brda, Brezje, Brčigovo, Bulozi*, Burati, Varošište, Vragolovi, Vražalice*, Vrasalići, Vratar, Vrelo, Vrlazje, Gazije, Godomilje, Golubovići, Grivci, Guždelji, Gučevo, Dobrače, Dobrašina, Dobromerovići, Dobroučići, Drobnići, Dub, Dumanjići, Đedovići, Žepa, Živaljevići, Živaljevina, Zagajevi, Zagorice, Zakomo, Ziličina, Jarovići, Jasenice, Kamen, Karačići, Kovanj, Kozarde, Kozići, Kopljevići, Kramer Selo, Krvojevići, Kujundžijevići, Kukavice, Kusuci, Lađevine, Laze, Lepenica, Lubardići, Ljubomišlje, Maravići, Mahala, Medna Luka, Mesići, Mislovo, Mrgudići, Nahota, Obrtići, Okruglo, Orahovo, Osovo, Otričevo, Pavičina Kula, Pašić Kula, Pešurići, Pijevčići, Planje, Pljesko, Plješevica, Podgaj, Pokrivenik, Potkom*, Pribošijevići, Pripečak, Prosječeno, Purtići, Radič, Rađevići, Rakitnica, Ribioc, Rogatica, Rusanovići, Seljani, Sjeversko, Sjemeć, Slap, Sočice, Stara Gora, Stari Brod, Starčići, Stjenice, Stop, Strmac, Sudići, Surovići, Trnovo, Ferizovići, Čavčići, Čadovina, Čubrići, Šatorovići, Šena Krena, Šetići, Šljedovići, Šljivno i Štavanj.[10]
Najveći dio prijeratne opštine Rogatica ostao je u sastavu Republike Srpske. U sastav Federacije BiH ušla su naseljena mjesta Vražalice i Bulozi.
Političko uređenje uredi
Opštinska administracija uredi
Načelnik opštine predstavlja i zastupa opštinu i vrši izvršnu funkciju u Rogatici. Izbor načelnika se vrši u skladu sa izbornim Zakonom Republike Srpske i izbornim Zakonom BiH. Opštinsku administraciju, pored načelnika, čini i skupština opštine. Institucionalni centar opštine Rogatica je naselje Rogatica, gdje su smješteni svi opštinski organi.
Načelnik opštine Rogatica je Milorad Jagodić ispred Saveza nezavisnih socijaldemokrata, koji je na tu funkciju stupio nakon lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini 2020. godine. Sastav skupštine Opštine Rogatica je prikazan u tabeli.[11]
Privreda uredi
Na teritoriji opštine postoji niz prerađivačkih kapaciteta iz oblasti drvne, metalne, tekstilne, prehrambene industrije, šumarstva, poljoprivredne proizvodnje, građevinarstva, grafičkih usluga, kapaciteti za proizvodnju električne energije, saobraćaj.
Nosioci razvoja opštine su:
- A. D. "Agrokombinat“ bavi se ratarskom proizvodnjom, stočarstvom, prehrambenom industrijom, trgovinom, ugostiteljstvom i turizmom.
- A. D. "Tvornica prečistača“ proizvodi pročistače za vazduh, gorivo, ulje i hladnjake za sve vrste vozila i druge proizvode i iz ove oblasti.
- A. D. "Sjemeć“ D. I. delatnost joj je proizvodnja rezane građe i građevinske stolarije i nameštaja.
- Š. G. "Stara Gora“, čija je delatnost eksploatacija šuma i izgradnja šumskih kounikacija.
- A. D. "Tehnotrans“, vrši prevoz svih vrsta tereta i putnika i servisiranje vozila.
- A. D. "Standard“ obavlja građevinske, zanatske, instalaterske radove, proizvodi građevinski materijal, gradi sve vrste objekata uz projektovanje i nadzor.
- A. D. "Roteks“, proizvodi ćebad i dekorativno platno.
- A. D. "Mićo Sokolović“ izrađuje ambalažu, štampa knjige i pruža druge vrste grafičkih usluga.
- A. D. "Jasna“ proizvodi sve vrste dečje i druge konfekcije.
- Z. D. P. "Alpo“ proizvodi aluminisko posuđe.
- JKP "Komunalije“ vrši poslove vodosnadbevanja i kanalizacije.
- ODKP "Komrad“ vrši poslove održavanja čistoće, uređenja zelenih i ostalih javnih površina.
Usled rata mnoga nabrojena preduzeća ne rade.
Sve značajnije mesto zauzima i privatno preduzetništvo što je rezultovalo osnivanjem 72 privatna preduzeća i 259 samostalnih delatnosti iz oblasti ugostiteljstva, zanatstva, trgovine i drugih usluga.
Svoje ekspoziture u Rogatici imaju Razvojna banka jugoistočne Evrope i Privredna banka Sarajevo, a agencije Nova banjalučka banka i Nova banka. Sa svojim ispostavama prisutna su osiguravajuća društva „Jahorina“, „Bobar“, „Kopaonik“, „Kosig Dunav“ i „Drina osiguranje“.
U oblasti telekomunikacija poslove obavlja Terminalni telekom „Rogatica“, kao organizaciona jedinica Telekoma Srpske. Poseduje savremenu digitalnu telefonsku centralu velikog kapaciteta, a gotovo cela opština je pokrivena signalom mobilne telefonije.
Snadbevanje potrošača el. energijom na području opštine vrši se putem osnovnog 110 kilovoltnog dalekovoda iz pravca Višegrada i 35 kilovoltnog dalekovoda iz pravca Višegrada i Sokoca koje služi kao rezervno napajanje. Na području opštine, na reci Prači se nalazi i hidroelektrana Mesići, koja radi od 1950. godine.
Raspoloživi prirodni resursi i tradicija primarne poljoprivredne proizvodnje (stočarstvo, ratarstvo, šumarstvo, voćarstvo) istakli su poljoprivredu kao stratešku provrednu orentaciju opštine. Više implementiranih kao i planiranih projekata iz poljoprivrede treba da stvore bazu intenzivne proizvodnje u stočarsvu. Ovčarnik na Borikama, sa kapacitetom od 1.000 grla priplodnih ovaca, kao i sve veći broj individualnih proizvođača opredeljenih za uzgoj stoke predstavljaju rezultat koji opravdavaju ovakvu orijentaciju.
Ergela na Borikama, osnovana 1893. godine bavi se uzgojem čistokrvne arapske i brdske rase konja i jedini je priznat uzgajivač ovih rasa na prostorima bivše Jugoslavije.
Zahvaljujući prirodnim uslovima na području opštine, Rogatica predstavlja poznatog i priznatog proizvođača semenskog krompira. Proizvedenim količinama, kvalitetom i primenom savremene tehnologije posebno se ističe A. D. "Agrokombinat“ i Udruženje poljoprivrednih proizvođača „Solanum produkt“ koji predstavljaju jedne od najznačajnijih proizvođača ne samo u Republici Srpskoj nego i šire.
Stanovništvo uredi
U opštini Rogatica danas živi oko 11.000 stanovnika, odnosno 16,56 st/km².
Odlukom o formiranju mesnih zajednica na području opštine Rogatica osnovano je 13 mesnih zajednica kojima su obuhvaćena sva naseljena mesta i koje u skladu sa zakonom i Statutima mesne zajednice obavljaju poslove od interesa za građane sa tog područja.
Zahvaljujući donacijama obnovljeni su mnogi objekti, koji su bili uništeni tokom rata od 1992—1995. Srbi (oko 8.000), koji su izbegli iz Sarajeva i Goražda, prodali su svoje predratne nekretnine, kupili druge u Rogatici i tu se nastanili, tako da je značajno promenjena nacionalna struktura u odnosu na 1991. Danas pripadnici srpskog naroda čine veliku većinu stanovništva.
Po poslednjem službenom popisu stanovništva iz 1991. godine, opština Rogatica je imala 21.978 stanovnika, raspoređenih u 119 naseljenih mesta.
| Sastav stanovništva – opština Rogatica | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[12] | 1991.[13] | 1981.[14] | 1971.[15] | 1961.[16] | |||
| Ukupno | 10 723 (100,0%) | 21 978 (100,0%) | 23 771 (100,0%) | 25 501 (100,0%) | 25 649 (100,0%) | ||
| Srbi | 9 527 (88,85%) | 8 391 (38,18%) | 8 877 (37,34%) | 10 208 (40,03%) | 12 122 (47,26%) | ||
| Bošnjaci | 1 117 (10,42%) | 13 209 (60,10%)1 | 14 020 (58,98%)1 | 15 096 (59,20%)1 | 12 545 (48,91%)1 | ||
| Hrvati | 19 (0,177%) | 19 (0,086%) | 32 (0,135%) | 45 (0,176%) | 368 (1,435%) | ||
| Muslimani | 18 (0,168%) | – | – | – | – | ||
| Neizjašnjeni | 12 (0,112%) | – | – | – | – | ||
| Ostali | 8 (0,075%) | 173 (0,787%) | 31 (0,130%) | 65 (0,255%) | 28 (0,109%) | ||
| Bosanci | 5 (0,047%) | – | – | – | – | ||
| Nepoznato | 5 (0,047%) | – | – | – | – | ||
| Crnogorci | 4 (0,037%) | – | 22 (0,093%) | 17 (0,067%) | 25 (0,097%) | ||
| Jugosloveni | 3 (0,028%) | 186 (0,846%) | 762 (3,206%) | 62 (0,243%) | 543 (2,117%) | ||
| Albanci | 3 (0,028%) | – | 20 (0,084%) | 4 (0,016%) | 4 (0,016%) | ||
| Makedonci | 1 (0,009%) | – | 2 (0,008%) | 2 (0,008%) | 5 (0,019%) | ||
| Ukrajinci | 1 (0,009%) | – | – | – | – | ||
| Slovenci | – | – | 5 (0,021%) | 1 (0,004%) | 8 (0,031%) | ||
| Mađari | – | – | – | 1 (0,004%) | 1 (0,004%) | ||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
Organizacija lokalne uprave uredi
Skupština opštine broji 23 odbornika koji su izabrani na izborima 2. oktobra 2016. godine. Strukturu Skupštine opštine čine:
- 7 odbornika SNSD,
- 5 odbornika SDS,
- 3 odbornika PDP,
- 1 odbornik DNS,
- 1 odbornik LS BiH,
- 1 odbornik PUP RS,
- 1 odbornik SRS dr Vojislav Šešelj.
Načelnik opštine je Milorad Jagodić. Opštinskom upravom rukovodi Načelnik opštine, a čine je:
- Odeljenje za opštu upravu,
- Odeljenje za privredu i društvene delatnosti,
- Odeljenje za prostorno uređenje i stambeno-komunalne poslove,
- Odeljenje za finansije,
- Odeljenje za inspekcijske poslove i poslove komunalne policije.
Poznate ličnosti uredi
- Mladen Žižović, srpski fudbaler.
- Dragan Jovičić, srpski i bosanskohercegovački filmski i pozorišni glumac.
- Vojislav Lubarda, srpski književnik.
- Mirko Šarović, srpski političar, bivši predsjednik Republike Srpske i trenutni predsjednik SDS.
Galerija uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „Procjena broja stanovnika 2017.”
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013, REZULTATI POPISA”
- ^ „Procjena broja stanovnika 1996.”
- ^ „Popis stanovništva u BiH 2013.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 30. 06. 2016. g. Pristupljeno 28. 10. 2016.
- ^ Grupa autora 2009, str. 54-55.
- ^ Grupa autora 2009, str. 55.
- ^ Filipović 2000, str. 94.
- ^ Kosanović 1889, str. 247.
- ^ Grupa autora 2009.
- ^ Opština Rogatica: [hhttp://www.opstinarogatica.com/sadrzaj/dokumenti/dokumenti/statut_opstine_rogatica.pdf „Statut opštine Rogatica“], 25.05.2005, pristupljeno 03.07.2013.
- ^ „Rogatica”. izbori.ba. Pristupljeno 24. 6. 2021.
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva Republike Bosne i Hercegovine 1991.(str. 87/8/9/90)” (PDF). fzs.ba. Pristupljeno 21. 12. 2015.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 23. 12. 2015.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 23. 12. 2015.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 15. 4. 2016.
Literatura uredi
- Grupa autora (2009). Rogatica. Sarajevo: Šahinspahić.
- Filipović, Milenko S. (2000). Glasinac : antropogeografsko-etnološka rasprava. Heres.
- Kosanović, Sava (1889). Glasnik srpskog učenog društva: Crte iz Bosne od mitropolit hadži-Save Kosanovića, O srpskim spahijama pod turskom vladom. Beograd: Štamparija Kraljevine Srbije.
