Perna (Topusko)
Perna je naseljeno mjesto na Kordunu, u opštini Topusko, Sisačko-moslavačka županija, Republika Hrvatska.
Perna | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Država | Hrvatska |
| Županija | Sisačko-moslavačka |
| Opština | Topusko |
| Oblast | Kordun |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  176 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 17′ 10″ S; 15° 52′ 18″ I / 45.28605° S; 15.87178° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 161 m |
  Perna Perna na karti Hrvatske | |
 Perna Perna na karti Sisačko-moslavačke županije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 44415 Topusko |
| Pozivni broj | +385 44 |
| Registarska oznaka | SK |
Geografija uredi
Nalazi se 9 km južno od Vrginmosta i oko 8 km zapadno od Topuskog.
Istorija uredi
Pernik uredi
Na stijeni iznad zaseoka Suha Perna nalaze se ostaci starog utvrđenog grada Pernika, koji je kao prvi grad u Hrvatskoj (1225. godine) dobio privilegije od kralja Bele IV. Uz grad je bila i župna crkva Sv. Marije, koja se pominje 1334. godine. Turci osvajaju Pernik 1578, a 1584. godine grad je napušten i prepušten turskim vojnicima. Pernički vladari, Peranski knezovi, iz roda Šubića, izumrli su sredinom 18. vijeka.[1] Perna je po nekim sačuvanim izvorima bila primer dobro branjenog grada. Bila je četvorougaonog oblika a u predvorje se ulazilo kroz posebnu kulu i zatim stepenicama do ulaza u glavnu kulu. I predvorje i tvrđava su bili opasani zidom koji je bio ojačan okruglim četvorougaonim kulama.[1]
Nakon oslobođenja od Turaka ovo područje nije vraćeno starim vlasnicima, već je naseljeno Srbima koji su došli iz Bosne. Iz jednog izvještaja upravnika biskupskog posjeda iz godine 1699, vidi se da se to dogodilo u to vrijeme.
Iguman fruškogorskog manastira - filijale Divše, bio je 1753. godine jeromonah Vasilije Relić, rodom iz Perne, star 43 godina. Opismenio se u manastiru Lepavini kod igumana Danila a 1731. godine i postrigao u monaški čin. U Divšu je došao 1741. godine.[2]
Vojna krajina uredi
Vojna krajina obnavlja Pernu i drži u njemu straže tokom 17. i 18. vijeka, ali su Turci u dva navrata, spalili srpska naselja kao i staro utvrđenje koje je danas u ruševinama.[1]
U Perni je 1789. godine izgrađen pravoslavni hram Uspenja Presvete Bogorodice. U mestu službuju 1827. godine sveštenici, paroh pop Mihail Trkulja i pop Mateja Žutić kapelan.[3] Godine 1857. on je vrlo siromašan te pop Nikola Begović skuplja priloge i darove od pobožnih pravoslavaca. Među Petrinjcima istakao se tamošnji učitelj Pavle Paić, koji je priložio ikonu Uspenja Presvete Bogorodice, kojoj je crkva u Perni i posvećena.[4] Pop Nikola se mnogo tokom života bavio književnim radom. U mesnoj školi radio je u to vreme sa mnogo uspeha učitelj Nikola Roknić.
Paroh pop Jovan Šepa je 1889. godine bio pretplatnik šaljivog lista "Starmali". Prozivao ga je javno urednik Zmaj kao višegodišnjeg dužnika. Kasnije pop Jovan se takođe nije proslavio tokom istrage, govoreći loše o svojim parohijanima. Čak je glasao protiv srpskog kandidata na izborima.[5]
Hram je obnovljen 1886. godine, spaljen 1941. a do temelja uništen 1995. godine.[6]
Godine 1893. parohija Perna sa svojih 4.108 parohijana spadala je u red najvećih srpskih pravoslavnih parohija.[7]
Drugi svjetski rat uredi
Ovaj odeljak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. |
Prve ratne godine, u leto 1941. formacija od 200 ustaša je palila letinu i kuće u selu Perni. Tamošnji partizanski odred je bio pripravan da zaštiti narod.[8] U Drugom svjetskom ratu su se vodile borbe između ustaške vojske i Partizana u okolini Perne. 14. maja 1942. godine, u operaciji „Petrova Gora II“ ustaška vojska pobila je 650-700 partizana, spalila selo[9] i poslala više od 1.400 stanovnika Perne u koncentracioni logor Jasenovac.[10] Samo 14 gradova ili naselja je u tom logoru izgubilo više stanovnika od Perne. U Memorijalnom parku Petrova gora kod Vojnića postoji između ostalog spomenik logora u Perni.
Raspad Jugoslavije uredi
Perna se od 1991. do avgusta 1995. godine nalazila u Republici Srpskoj Krajini. U operaciji Oluja, avgusta 1995. godine, mnogi Srbi su proterani iz Perne.
Stanovništvo uredi
Na popisu stanovništva 2011. godine, Perna je imala 176 stanovnika.[11]
Prije ratova 90-ih Perna je imala 471 stanovnika, a prema popisu iz 2001. godine bilo ih je 204.
Popis 1991. uredi
Na popisu stanovništva 1991. godine, naseljeno mesto Perna je imalo 471 stanovnika, sledećeg nacionalnog sastava:
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v Građevinar — Stranica nije pronađena Arhivirano na sajtu Wayback Machine (13. децембар 2007), Приступљено 23. 4. 2013.
- ^ "Српски сион", Карловци 1903.
- ^ "Сербски летопис", Будим 1828. године
- ^ "Србски дневник", Нови Сад 1857. године
- ^ "Српско коло", Загреб 1910.
- ^ Arhijerijsko namjesništvo glinsko Архивирано на сајту Wayback Machine (14. mart 2007), Pristupljeno 23. 4. 2013.
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1893.
- ^ "Vesti - Štaba narodno-oslobodilačkog partizanskog odreda", Užice 1. oktobar 1941.
- ^ Ustanak naroda Jugoslavije 1941, zbornik, knjiga prva, Vojnoizdavački zavod JNA "Vojno delo", Beograd, 1962, str. 491
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 10. 1. 2007. g. Pristupljeno 20. 1. 2007.
- ^ „Popis stanovništva 2011.”. Državni zavod za statistiku RH. 2011. Pristupljeno 27. 2. 2014.
Literatura uredi
- Vojnoistorijski institut – Zbornik dokumenata i podataka o narodnooslobodilačkom ratu jugoslovenskih naroda, Tom V/32, str. 258-266
- Vojnoistorijski institut – Hronologija oslobodilačke borbe naroda Jugoslavije 1941-1945 (Beograd, 1964), str. 269
- Vojnoistorijski institut – Oslobodilački rat naroda Jugoslavije 1941-1945, 2 Vol. (Beograd, 1965), str. 252
Literatura uredi
- Gelo, Jakov (1998). Narodnosni i vjerski sastav stanovništva Hrvatske, 1880-1991: po naseljima. Zagreb: Državni zavod za statistiku Republike Hrvatske. ISBN 978-953-6667-07-9.
