Портал:Opština Batočina/Istorija
Januar
Februar
Mart
Izabrani članak
Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Badnjevcu, nalazi se 10 kilometara od Batočine i 15 kilometara od Kragujevca i pripada Eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavne crkve. Građena je u periodu od 1896. do 1907. godine. Slavi Svetog Petra i Pavla.
Inicijativu za podizanje hrama dao je pop Jovan Božić. Ministarstvo prosvete je 17. septembra 1868. dostavilo nadležnim crkvenim vlastima gotov plan za crkvu. Crkva je ubrzo podignuta. Bila je posvećena Svetom Marku, pa je i nazvana „Markova crkva“.
Kasnije se uvidelo da Badnjevcu treba veći i lepši hram, te je doneta odluka da se u selu sagradi veća crkva. Glavnu reč je ponovo vodio sveštenik Jovan Božić. Crkva je zidana od 1896. do 1903. godine. Izvođač radova je bio Oskar Vendler, protestant iz Saksonije. Rođen je 1959. godine, Badnjevac je zavoleo i sa suprugom Herminom napravio kućicu blizu železničke stanice i tu ostao do smrti 1933. godine.
April
Istorija
Bitka kod Batočine (1804) je vođena između srpske ustaničke vojske pod komandom Karađorđa i turske vojske za oslobođenje Batočine od 4. aprila do 7. aprila (odnosno od 23. marta do 26. marta po julijanskom kalendaru) 1804. godine. Ova bitka je jedna od prvih pobeda srpskih ustanika za vreme Prvog srpskog ustanka.
Goneći Kučuk Aliju ustanici su pod Karađorđevom komandom zauzeli Kragujevac 23. marta (4. aprila po novom kalendaru) odakle je Kučuk Alija izveo dve stotine Turaka i povukao se ka Jagodini. I Karađorđe i Kučuk Alija dobro su shvatili značaj Batočine i linije do Bagrdana prema Jagodini. Aliji je Batočina bila potrebna da bi obezbedio odstupanje iz Jagodine prema Beogradu, a Karađorđu da spreči Aliju da beži prema Dunavu. Obojica su zato odlučili da ojačaju svoje snage kod Batočine.
Karađorđe je stigao oko podneva 23. marta pred Batočinu i opkolio je. Turska posada je bila sastavljena od Arbanasa u službi dahija. Srbi su napadali sve do mraka, ali Arbanasi nisu popuštali. Karađorđe je nakon što je opkolio Batočinu, otišao u Levač da diže ustanak i u taj deo Srbije. Kučuk Alija je doznao da je Karađorđe otišao, pa pošalje Tosun agu sa petsto turskih konjanika da se noću probiju do Batočine.
Maj
Istorija
Marisav Petrović (Gradac, 1896 — Minhen, 1974) je bio komandant drugog puka Srpskog dobrovoljačkog korpusa.
Marisav Petović je rođen u selu Gradac (danas opština Batočina) koje se nalazi oko 20 kilometra od Kragujevca. Završio je samo osnovnu školu. U početku je bio naklonjen levičarskim idejama, ali je ubrzo postao najveći protivnik komunizma. Pratio je Dimitrija Ljotića na svim skupovima koje je održavala stranka Zbor. Na izborima 1938. godine Marisav Petrović bio je nosilac liste Zbora u Lepeničkom srezu.
Marisav Petrović je bio poznat kao veliki protivnik komunizma, pa je stalno dolazio u sukob sa pripadnicima NOVJ–a, kao i sa jedinicama JVuO. Treća četa kragujevačkog partizanskog odreda preuzela je na sebe zadatak da likvidira Marisava Petrovića. Pokušaj atentata je izveden na železničkoj stanici u njegovom rodnom selu Gradac. Na njega je bačena bomba, ali je on ranjen i ostao je živ. Na njega je pokušan još jedan atentat, ali se i on završio bezuspešno. Nakon toga on u septembru beži u Smederevo gde je formirao V dobrovoljački odred, a on sam je izabran za komandanta tog odreda. Ubrzo napušta Smederevo i sa odredom se stacionira u Kragujevcu.
Jun
Istorija
Manastir Grnčarica je ženski manastir Srpske pravoslavne crkve, pripada Eparhiji Šumadijskoj. Posvećen je Svetom Nikoli. Nalazi se u selu Prnjavoru koje je udaljeno oko 10 kilometara od Batočine i oko 15 kilometara od Kragujevca.
Po legendi manastir je podignut za vreme kralja Dragutina krajem XIII ili početkom XIV veka. Legenda kaže da je manastir prvo bio podignut na Čukari kod izvora Mladenova voda. U najezdi Turaka crkva je srušena i od njenog materijala podignuta je nova Grnčarica na današnjem skrovitom mestu.
Ipak verovatnije je da je manastir Grnčarica sagrađen sredinom XVI veka, nakon obnove Pećke patrijaršije. Prema natpisu iznad ulaznih vrata, Grnčarica „sazda se i popisa“ za vreme turskog sultana Sulejmana Veličasntvenog trudom i nastojanjem igumana Maksima i njegovog bratstva. Međutim treba napomenuti da se reč „sazda se“ koristila i kada se crkva obnavljala posle rušenja ili zapustelosti.
Jul
Istorija
Pećina Gradac je pećina koja se nalazi u blizini Batočine. Ova pećina je iz doba Paleolita koja i nastala je oko 25.000 godina pre nove ere. Predstavlja jedan od najstarijih lokaliteta u Srbiji i jedno od prvih mesta praživota u Srbiji. Lokalitet je musterijersko nalazište(kultura Musterijer je nazvana prema pećini fr. da Moustier, na obali Vezera u Dordonji), nađeni su tougaoni šiljci, izduženi strugači, listoliki deltoidni šiljci, kao i 2 ognjišta (vatrišta).
Pećina pod Jerininim brdom, u selu Gradac i pećina Risovača (nedaleko od Aranđelovca) su sistematski istraženi lokaliteti iz paleolitskog perioda. Na osnovu arheološke građe koja je nađena može se rekonstruistati život tadašnjih zajednica ljudi na centralno balkanskom području.
Pećina Gradac (kao i Risovača) naseljavana je u nekoliko mahova. Nalazi iz starijih slojeva pokazuu da je bila naseljena u početku prvog razdoblja otopljenja virmske glacijacije (stara teorija o glacijalima) nem. interstadial Würm 1/2. U ovom periodu imamo prisustvo krupnih biljojeda poput džinovskih jelena i divljih konja.
Avgust
Izabrani članak
Dimitrije Parezan (Brzan ? — Deligrad 1813.) je bio jedan od vođa u prvom srpskom ustanku. Poginuo je u bici na Mozgovu 1813. godine.
Milan Đ. Milićević o Dimitriju Parezanu kaže:
Dimitrije Parezan rodio se u selu Brzanu u nahiji kragujevačkoj, a starina mu je u selu Komadinama u Starom Vlahu...
Dimitrije se među prvima priključio Karađorđu u borbi protiv Turaka.
Dimitrije Parezan se proslavio u bici kod Batočine 1804. godine kada je Batočina i njena okolina oslobođena od Turaka. Zauzevši Kragujevac 4. aprila (23. marta po starom kalendaru) Karađorđe je stigao oko podneva 4. aprila (23. marta) pred Batočinu i opkolio je. Turska posada je bila sastavljena od Arbanasa u službi dahija. Vožd je izdao naredbe. Dimitrije je sa svojim Lepeničanima bio sa druge strane Rogota, prema Brzanu. Tu je napravio busiju da čeka Turke, bez obzira da li beže iz Batočine, ili trče ovom mestu iz Jagodine.
Septembar
Istorija
Bitka kod Batočine (1689) je vođena između austrijske vojske pod komandom Ludviga Badenskog i seraskera osmanske vojske Redžep–paše kod Batočine u Velikom turskom ratu 29. i 30. avgusta 1689. godine.
Neuspelo osvajanje Beča 12.septembra 1683. godine, predstavlja je početak kraja osmanlijske ekspanzije ka srcu Evrope, započete još 1521. godine osvajanjem Beograda. Turska opsada Beča okončana je pojavom poljske vojske, pod vođstvom kralja Jana Sobjeskog i napadom na turski logor. Austrijanci su zajedno sa svojim saveznicima pokrenuli ofanzivu i počeli da potiskuju Turke ka jugu. Što se austrijska vojska više približavala Beogradu, sve je više Srba prilazilo carskoj vojsci. Srbi su igrali su igrali veliku ulogu u velikom turskom ratu.
Glavni pravac napada austrijske vojske bio je usmeren dolinom Velike Morave ka Nišu, Sofiji i Carigradu. Batočina je bila na glavnom pravcu turskog povlačenja.
Badenski je 28. avgusta 1689 sa jakim odredom od 2000 pešaka i 500 koljanika prešao Veliku Moravu, a sutradan i veći deo austrijske vojske i ustaničke vojske. Srpska milicija husari koju je predvodio Pavle Nestorović Deak činila je prethodnicu asutrijske vojske. Oni su se 29. avgusta sudarile su se prethodnicom turske vojske. Turci su bili poraženi i potisnuti ka svojoj glavnini. Do odlučne bitke došlo je dan kasnije u blizini mesta gde su se sukobile prethodnice. Turci su doživeli težak poraz. Na bojištu je ostalo 3000 mrtvih i ranjenih, 108 topova i kompletna komora.
Oktobar
Izabrani članak
Jeremija Mitrović (Brzan, 15. avgust 1910. — Beograd, 29. oktobar 2011.) je bio srpski istoričar, univerzitetski profesor i bibliotekar.
Jeremija Mitrović ređen je u selu Brzanu, Opština Batočina 15. avgust 1910. godine. Osnovnu školu je završio u Brzanu, a gimnaziju u Kragujevcu. Diplomirao je na beogradskom Filozofskom fakultetu na grupi za istoriju 1934. godine. Radio je kao nastavnik u Trećoj beogradskoj gimnaziji, a od 1940. kao asistent na filozofskom fakultetu. Tokom rata dva puta je odstranjen sa fakulteta, a treći put 1945. godine.
Mitrović je od 1948. godine počeo da radi Bibliografskom institutu u Beogradu, da bi od 1953. prešao u Narodnu biblioteku Srbije gde je i penzionisan 1970. godine.
Pored knjiga, objavio je oko 200 članaka po časopisima, listovima i zbornicima.
Novembar
Izabrani članak
Crkva brvnara u Brzanu, nalazi se oko 10 kilometara od Batočine i oko 30 kilometara od Kragujevca i pripada Eparhiji šumadijskoj Srpske pravoslavne crkve.
Crkva brvnara je sagrađena 1822. godine uz pomoć kneza Miloša Obrenovića i služila je sve do 1928. kada je sazidana današnja crkva. Nju je gradio majstor Jovan koji je takođe sagradio Manastir Pokajnicu.
Bogata je ikonama i freskama. Ikonostas je naslikao majstor Jovan Janja 1829-1830. godine sa velikom pozlatom. Konzervatorski radovi čišćenja i zaštite su izvršeni 1951. i 1952. godine. Stara crkva brvnara je kao istorijski spomenik kulture pod zaštitom države.
Decembar
Izabrani članak
Borisav Jović (Nikšić, opština Batočina, 19. oktobar 1928) je bivši srpski političar, predsednik Predsedništva SFRJ u periodu 1990—1991.
Studirao je na Ekonomskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, diplomirao 1952. a doktorirao 1965. godine. Tokom karijere bio je na različitim visokim državnim funkcijama, uglavnom iz oblasti društveno-ekonomskog razvoja. Bio je ambasador SFRJ u Italiji u periodu od 1975. do 1979. Godine 1983. je izabran za potpredsednika Skupštine Srbije.
Dana 28. marta 1989. godine izabran je za predstavnika Srbije u Predsedništvu SFRJ. Bio je potpredsednik Predsedništva SFRJ od 15. maja 1989. do 15. maja 1990. a potom predsednik Predsedništva SFRJ od 15. maja 1990. do 15. maja 1991. Bio je predsednik Socijalističke partije Srbije od 24. maja 1991. do 24. oktobra 1992, što je prethodno bio Slobodan Milošević koji je formalno otišao s te funkcije (ali je nezvanično zadržao presudni uticaj u njoj) jer po Ustavu nije mogao istovremeno da bude predsednik SPS-a i predsednik Srbije. Kada se Milošević zvanično vratio na čelo stranke, Borisav je postao potpredsednik SPS-a i ostao na toj funkciji do kraja novembra 1995.