Википедија

Roberto Burl Marks

Roberto Burl Marks (Roberto Burle Marx, 1909–1994) je bio brazilski pejzažni arhitekta (slikar, štampar, ekolog, prirodnjak, umetnik, dizajner nakita i tekstila, scenograf i muzičar) čiji projekti parkova i vrtova su ga učinili svetski poznatim. On je uveo modernu pejzažnu arhitekturu u Brazil. Bio je poznat kao savremeni umetnik prirode i dizajner javnog gradskog prostora.

Roberto Burl Marks
Datum rođenja(1909-08-04)4. avgust 1909.
Mesto rođenjaSao Paulo,  Brazil
Datum smrti4. jun 1994.(1994-06-04) (84 god.)
Mesto smrtiRio de Žaneiro,  Brazil
Istočni park u Karakasu.
Ibirapuera Park, São Paulo, 1954.
Mozaički pločnik Kopakabane i grupacija palmi.
Park u gradskom centru Kuala Lumpur, Malejzija.
Heliconia burleana Abalo & G.Morales biljka koja nosi naziv po Burl Marksu.

Biografija uredi

Roberto Burl Marks je bio četvrti sin Cecilije Burl (Cecilia Burle) Brazilke iz više klase, čiji su preci došli iz Brazilske države Pernambuko (Pernambuco) i Francuske, i Vilhelma Marksa (Wilhelm Marx), nemačkog Jevrejina rođenog u Štutgartu, i odraslog u Triru, rodnom mestu Karla Marksa, rođaka njegovog dede. Prva Burl Marksova inspiracija za uređenje predela došla je dok je studirao slikarstvo u Nemačkoj, i često odlazio u Botaničku baštu u Berlinu (Botanischer Garten und Botanisches Museum Berlin-Dahlem), gde je prvi put saznao nešto o flori svoga zavičaja - Brazila. Po povratku u Brazil 1930, počeo je sa prikupljanjem i sadnjom biljaka oko svoje kuće, pretvorivši je u tropski biljni centar na 80 ha sa hiljadama retkih biljaka. Posebno je voleo brazilskih orhideje, Palme, lokvanje i [[Bromeliaceae|bromelije]]. Od iste godine pohađa Nacionalnu školi likovnih umetnosti u Riu (Escola de Belas Artes da Universidade Federal do Rio de Janeiro), gde uči vizuelne umetnosti kod Lea Putza (Leo Putz) i Kandida Portinarija (Candido Portinari). U školi je bio povezan sa nekoliko budućih brazilskih lidera u arhitekturi i botaničara koji su nastavili da značajno utiču na njegov lični i profesionalni život. Jedan od njih je bio njegov profesor, modernista Lusio Kosta (Lucio Costa), arhitekta i urbanista koji je stanovao u istoj ulici sa Burlom. Godine 1932, Burl Marks je dizajnirao svoj prvi prostor za privatnu rezidenciju arhitekte Lusija Koste i Gregorija Varšavčika. Ovaj projekat, kuća Švarc, je početak saradnje sa Kostom koju je kasnije obogatio Oskar Nimajer (Oscar Ribeiro de Almeida Niemeyer Soares Filho), koji je dizajnirao brazilsku štand na Svetskoj izložbi u Njujorku 1939. Nimajer je takođe dizajnirao kompleks Pampulha 1942. godine u Belo Horizonte za koji je Marks dizajnirao vrtove oko veštačkog jezera[1].

Godine 1949. dobio je 36.5 ha imanja Bara de Guaratiba (Barra de Guaratiba) u neposrednoj blizini Rio de Žaneira. Istovremeno je počeo da preduzima ekspedicije u brazilske kišne šume sa botaničarima, i drugim istraživačima kako bi prikupio retke biljke. Uz botaničara de Melo Bareta (Henrique Lahmeyer de Mello Barreto) naučio je mnogo o biljkama in situ, a kao rezultat osniva svoj vrt, rasadnik i kolekciju tropskih biljaka na Guaratibi. Svoju imovinu poklonio je brazilskoj vladi 1985. i ona postaje nacionalni spomenik „Sítio Roberto Burle Marx“ kojim upravlja Ministarstvo kulture (IPHAN-Instituto do Patrimônio Histórico e Artístico Nacional / Ministério da Cultura). Kolekcija broji preko 3.500 vrsta biljaka. U dolini je obnovljena kuća na mestu vrtne kuće koja je pripadala originalnom imanju plantaže[1].

Roberto Burl Marks osnovao je pejzažni studio 1955. godine, a iste godine i pejzažnu kompaniju „Burle Marx & Cia. Ltda“.

Veći deo njegovog rada ima smisao bezvremenosti i savršenstva. Njegova estetika često je zasnovana na prirodi, na primer, nikada nije kombinovao različite boje cveća, pravio je velike grupacije iste vrste, koristio autohtone biljke pretvarajući stenovito polje u relaksirajući vrt. Bio je veoma zainteresovan za karakteristike svake biljke i kakav efekat ta osobina ima na ceo vrt. Otvorio je kancelariju i u Karakasu, Venecuela 1956. godine i počeo da radi sa arhitektama Hose Tabakovim (Jose Tabacow) i Haruioši Onom (Haruyoshi Ono) 1968. godine. Marks je radio značajne porudžbine u Brazilu, Argentini, u Čileu i drugim južnoameričkim zemljama, zatim Francuskoj, Južnoj Africi, Vašingtonu i Los Anđelesu. Osim toga njegova dela mogu se naći širom Rio de Žaneira „to je muzej na otvorenom radova koji prikazuju njegov besprekorni stil, u potpunosti njegov" [2]. Šezdesetdvogodišnja karijere Roberta Burl Marksa završena je 4. juna 1994, njegovom smrću dva meseca pre 85. rođendana.

Rad Burl Marksa uredi

On je proveo neko vreme u brazilskim šumama, gde je istraživao i učio. To mu je omogućilo da da značajan doprinos botaničkim i geološkim naukama, otkrićem novih biljaka i stena. Za više od 30 biljaka on je autor (Heliconia aemygdiana Burle-Marx), a neke su po njemu dobile epitet vrste (Heliconia burleana Abalo & G.Morales). Pri navođenju botaničkog naziva ovih biljaka koristi se standardna autorska skraćenica Burle-Marx[3]. Marks je takođe bio uključen u napore da se zaštite i sačuvaju kišne šume od destruktivnih komercijalnih aktivnosti golih seča zbog građe i krčenja za podizanje plantaža banana i drugih useva.

Marksov rad "se može sažeti u četiri opšta koncepta dizajna, upotreba autohtone tropske vegetacije kao strukturnog elementa dizajna, razbijanje simetričnog obrazaca u koncepciji otvorenih prostora, živopisni tretman trotoara, kao i korišćenje slobodnih formi u vodenim aranžmanima" [4]. Ovaj pristup se vidi na šetalištu plaže Kopakabana, gde je nativno drveće (pretežno palme) otporno na morske vetrove posađeno u grupacijama duž Atlanske avenije (Avenida Atlantica). Ove grupacije spajaju mozaici od portugalskog kamena, koji čine ogromnu apstraktnu sliku na kojoj nema segmenata duž šetališta koji su isti. Ova "slika" se vidi sa balkona hotela, a onima koji se voze duž plaže nudi stalno nove prizore. Mozaici se protežu na čitava 4 km duž plaže. Voda je u ovom slučaju, naravno okean i plaža, koja se graniči sa 10 m širokim kontinuiranim mozaikom šetalištem sa vijugavim motivima[2][5]. Plaža Kopakabana je "najpoznatija u Brazilu"[1][5].

Za svoje tvorevine on sam je govorio: „Čini mi se da su principi na kojima zasnivam izgradnju i uređenje mojih vrtova u mnogim tačkama isti sa principima koji su u osnovi ma kog drugog načina umetničkog izražavanja“. On zaista nije mislio na vrtove samo kao botaničar ili vrlar – izvođač, već i kao slikar. Zato i tvrdi: „Problemi kontrasta i usklađivanja boja, građe i oblika u trodimenzionalnom i četvorodimenzionalnom vrtu su za mene isto toliko važni kao i u dvodimenzionalnom slikarstvu... Velika razlika između dvodimenzionalnonog slikarstva i trodimenzionalnog vrtnog projektovanja je u tome što biljka kao izvorni materijal nije statična.“ Slobodne forme i tečne krivudave linije stvaraju u njegovim vrtovima razigrane horizontalne ritmove. Gledani iz ptičije perspektive, ti vrtovi izgledaju podjednako vezani za apstraktno slikarstvo kao i za određenu prostornu stvarnost. Svi oblici u njima podsećaju na brazilske reke, posmatrane iz aviona. Čak i klupe su tu meandrirajućih formi[6].

Nagrade uredi

Roberto Burl Marks je dobio sledeće nagrade, diplome zasluga i počasna članstva udruženja:

  • nagradu za pejzažnu arhitekturu na 2. međunarodnoj izložbi arhitekture (1953), Sao Paulo;
  • naziv viteza Reda Krune u Belgiji (1959);
  • diplomu časti u Parizu (1959);
  • medalju Svetog Dumonta (Santos Dumont Medal) od brazilske vlade (1963);
  • medalju lepih umetnosti Američkog instituta arhitekata u Vašingtonu (1965);
  • zvanje doktora Kraljevskog koledža umetnosti (Royal College of Art) u Londonu (1982);
  • počasni doktorat Kraljice Holandije;
  • Botanička bašta Misuri mu je dodelila nagradu Grinsfelder (Greensfelder Award);
  • Botanička bašta Kentaki proglasila je 1985. dan 14. oktobar njegovim danom[5].

Radovi uredi

  • Pejzažni dizajn nekih vrtova u javnim zgradama Brazilije.
  • Vojno ministarstvo – vodeni vrt i izuzetno korišćenje formi od betona.
  • Zgrada Mihistarstva inostranih poslova.
  • Ministarstvo obrazovanja – krovni vrt završen 1937. za koji je Marks stekao međunarodni ugled i divljenje za kombinaciju apstraktnog dizajna i brazilske flore.
  • Šetalište Kopakabana, Rio de Žaneiro – mozaik pločnik (pod uticajem portugalskih pločnika) završen 1970.
  • Ibirapuera Park, Sao Paulo, 1954.
  • Brazilski paviljon na Međunarodnoj izložbi u Briselu 1958.
  • Istočni park u Karakasu (Parque del Este, Caracas), Venecuela 1959.
  • Flamengo Park - javni park od 122 ha u Rio de Žaneiru izgrađen na deponiji 1962.
  • Lendskejping za UNESKO zgradu u Parizu 1963.
  • Ambasada SAD, Brazilija 1967. i 1972.
  • Iranska ambasada, Brazilija 1971.
  • Međunarodni aerodrom, Rio de Žaneiro 1978.
  • Kaskadni vrt (Cascade Garden), Longwood Gardens, Pensilvanija.
  • Bulevar Biskejn (Biscayne Boulevard), Mijami, Florida (završen posthumno).
  • Skver Peru (Peru Square), Buenos Aires, Argentina (uništen).
  • Park u gradskom centru Kuala Lumpur (Kuala Lumpur City Centre (KLCC)), Kuala Lumpur, Malezija.
  • Skver kuće Forte (Praça de Casa Forte), Resife, Pernambuko, Brazil.

Reference uredi

  1. ^ a b v Grbić, M. : Istorija vrtne umetnosti. Univerzitet u Beogradu. . Београд. 2015. ISBN 978-86-7299-227-4. 
  2. ^ a b Schwartz, M. Montero, M. I. & Burle Marx R.: Roberto Burle Marx. . University of California Press. 2001. ISBN 978-0-520-23290-7. 
  3. ^ IPNI: Author search
  4. ^ Vaccarino, R , Roberto Burle Marx: Landscapes Reflected, Princeton Architectural Press with the Harvard University Graduate School of Design
  5. ^ a b v Eliovson, S. & Burle Marx, R. (1991): The Gardens of Roberto Burle Marx. . Timber Press. 2000. ISBN 978-0-88192-160-1. 
  6. ^ Krstić, A. (1964): Vrtna umetnost, istorijski pregled. Umetnička akademija u Beogradu, Beograd

Šira literatura uredi

  • Berrizbeitia, A. (2005): Roberto Burle Marx in Caracas: Parque del Este, 1956–1961. Penn Studies in Landscape Architecture, University of Pennsylvania Press.
  • Burle Marx, R. : A Garden is Like a Poem. World Microfilms. 1982. ISBN 978-1-85035-075-0.*Howard Adams, W. : Roberto Burle Marx: The Unnatural Art of the Garden. Museum of Modern Art. . New York. 1991. ISBN 978-0-8109-6096-1. 
  • Eliovson, S. & Burle Marx, R.: The Gardens of Roberto Burle Marx. . Timber Press. 1991. ISBN 978-0-88192-160-1. 
  • Rizzo, G. G. (1992): Roberto Burle Marx. Il giardino del Novecento. Florence: Cantini editore.
  • Rizzo, G. G. : Il giardino privato di Roberto Burle Marx: Il Sìtio. Sessant'anni dalla fondazione. Cent'anni dalla nascita di Roberto Burle Marx. Roma: Gangemi Editore. 2009. ISBN 978-88-492-1987-6.

Spoljašnje veze uredi

 
Roberto Burl Marks na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Роберто_Бурл_Маркс&oldid=27502515”