Safed
Safed (hebr. צְפַת, arap. صفد) je drevni grad na severu Izraela. Smešten na nadmorskoj visini od 900 m, Safed je najviši grad u Galileji i Izraelu. Zbog svoje visine, Safed ima topla leta i hladne, često snežne zime. Od 16. veka, Safed se smatra jednim od četiri sveta grada judaizma, zajedno sa Jerusalimom, Hebronom i Tiberijasom. Od tada, grad je postao centar Kabale, takođe poznat kao jevrejski misticizam.
| Safed | |
|---|---|
 Safed 2009. | |
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Izrael |
| Okrug | Severni okrug |
| Osnovan | U doba Kenana |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — 2010. | 30.100 |
| — gustina | 1,03 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 32° 34′ 33″ S; 35° 17′ 43″ I / 32.5757° S; 35.2954° I |
| Aps. visina | 900 m |
| Površina | 29.248 km2 |
  Safed Safed na karti Izraela | |
| Veb-sajt | |
| http://www.safed.co.il/ | |
Zbog svog prelepog ambijenta, okružen borovim šumama i svoje blage klime, Safed je, takođe, postao poznato letnje odmaralište koje u velikom broju podjednako posećuju Izraelaci i strani turisti.
Klima uredi
Safed ima mediteransku klimu sa toplim, suvim letima i hladnim, kišnim i povremeno snežnim zimama. Grad ima 682 mm3 padavina godišnje. Leta su topla i bez kiše sa prosečnom najvišim temperaturom od 29°C i prosečna najnižom temperaturom od 18°C. Zime su hladne i vlažne, a ima povremeno i snega. Zime su se najvišom prosečnom temperaturom od 10°C i prosečnom najnižom temperaturom od 5°C. Proleća i jeseni su prijatni i vlažni, ali manje nego zime.
Istorija uredi
Prvo pominjanje uredi
Prema starozavetnoj Knjizi Sudija, oblast u kojoj se nalazi Safed je dodeljen plemenu Neftalimovom. Po jevrejskoj legendi Safed su osnovali Nojevi sinovi nakon Velikog potopa. Pominje se, takođe, i u Talmudu, kao jedan od pet uzvišenih mesta gde su varte objavljivale novi mesec i festivale tokom perioda Drugog Hrama.
Vreme krstaških ratova uredi
U 12. veku, Safed je utvrđeni grad tokom trajanja krstaških ratova i perioda postojanja Kraljevine Jerusalim. U to vreme templari su u Safedu izgradili svoj dvorac. 1240. godine nakon krstaških pohoda na Svetu zemlju Kraljevina Jerusalim ponovo postaje Jerusalim i pripaja mu se Vitlejem, Nazaret, a veći deo Galileje sa mnoštvom templarskih zamkova, među kojima i Safed.
Godine 1260. mamelučki sultan Bajbars proglasio je nevažećim sporazum sa hrišćanima zbog njihovog saveza sa Mongolima protiv muslimana, i pokrenula niz napada na kule u oblasti Izarela, uključujući i Safed. 1266. on je porazio krstaše i osvojio Safed.
Jevrejski centar u osmanskom periodu uredi
Safed je u 16. veku postao poznat kao centar kabale, odnosno jevrejskog misticizma. Pod Turskom vlašću, Safed je glavni grad sandžaka Safed, koji je obuhvatio najveći deo Galileje i proširen na mediteranske obale.
Posle proterivanja islamskog stanovništva iz Španije tokom pokreta Rekonkista koji se završio 1492. mnogi poznati rabini su prebegli u Safed, među njima kabalisti Isak Lurija i Moše Kordovero, Josef Karo i Šlomo Halevi Alkabec. Priliv Jevreja Sefarda je kulminirao pod vladavinom sultana Sulejmana Veličanstvenog i Selima II kada je Sefad postao centar jevrejskog učenja i regionalni centar za trgovinu tokom 15. i 16. veka.
Demografija uredi
Prema procenama iz 2008. Safed ima 32.000 stanovnika. Prema popisu iz 2001. etnički sastav grada je bio 99,2% Jevreji i ostatak arapsko stanovništva. 43,2% stanovnika bilo je mlađe od 19 godina, 13,5% između 20 i 29, 17,1% između 30 i 44, 12,5% između 45 i 59, 3,1% od 60 do 64, a 10,5% 65 godina ili stariji .
