Википедија

Sveta Lucija

Sveta Lucija (po sistemu Sent Luša[a]; engl. Saint Lucia, IPA:seɪnt ˈluːʃə), ponegde nazvana i Santa Lucija, malena je ostrvska država u Karibima, u centralnoj Americi.[2] Smeštena je na samoj granici između Karipskog mora i Atlantskog okeana između Sent Vinsenta na severoistoku, Barbadosa na severozapadu i Martinika na jugu. Obuhvata teritoriju površine 617 km² sa 165.595 stanovnika, prema podacima popisa iz 2010. godine.[3]

Sveta Lucija
Saint Lucia  (engleski)
Krilatica: Земља, људи, светлост
(engl. The Land, The People, The Light)
Himna: Синови и ћерке Свете Луције
(engl. Sons and Daughters of Saint Lucia)
Боже, чувај краља!1
(engl. God, Save the King!)
Položaj Svete Lucije
Glavni gradKastri
Službeni jezikengleski
Vladavina
Oblik državeUnitarna parlamentarna ustavna monarhija
 — KraljČarls III
 — Generalni guvernerNevel Senak
 — PremijerAlen Čejstanet
Istorija
NezavisnostOd Ujedinjenog Kraljevstva
22. februara 1979.
Geografija
Površina‍
 — ukupno617 km2 (178)
 — voda (%)1,6
Stanovništvo‍
 — 2016.[1]178.015 (190)
 — gustina288,52 st./km2
Ekonomija
ValutaIstočnokaripski dolar (EC$)
 — stoti deo valute‍100 центи‍
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC -4
Internet domen‍.lc‍
Pozivni broj+1-758
1 Zvanična himna Боже, чувај краља! (engl. God, Save the King), se koristi samo prilikom monarhijskih prilika.

Francuzi su bili prvi Evropljani koji su se naselili na ostrvu. Potpisali su ugovor sa matičnim ostrvskim Karibima 1660. godine. Engleska je preuzela kontrolu nad ostrvom od 1663. do 1667. U narednim godinama ratovalo je sa Francuskom četrnaest puta, a vladavina ostrva se često menjala (vladalo se sedam puta svaki od Francuza i Britanaca). 1814. godine Britanci su preuzeli konačnu kontrolu nad ostrvom. Pošto se tako često menjala između britanske i francuske kontrole, Sveta Lucija je bila poznata i kao „Helena iz Zapadne Indije“ po grčkom mitološkom liku, Helena od Troje.

Glavni i najveći grad na ostrvu je Kastri.

Etimologija uredi

Jedno od ostrva privetrine, Sveta Lucija dobila je ime po Svetoj Luciji od Sirakuze (283. p. n. e. - 304. p. n. e.).[4] To je jedna od dve suverene države na svetu nazvane po ženi (Irska je nazvana po keltskoj boginji plodnosti Ir)[5] i jedina suverena nacija nazvana po istorijskoj ženi. Legenda navodi da su francuski mornari stradali u brodovima u Svetoj Luciji 13. decembra, na praznik Svete Lucije, dajući ostrvu ime u čast Sainte Lucie.[6]

Geografija uredi

Položaj uredi

Država se nalazi u grupi ostrva Mali Antili. Površina države iznosi 617 km². Sveta Lucija je druga po veličini među Ostrvima privetrine.

Geologija i reljef uredi

Najznačajnija geografska odlika ostrva su šumovite planine, koje se protežu u pravcu sever-jug. Najviša tačka u državi je Maunt Džimi na 950 m nadmorske visine. Na jugozapadu ostrva je oblast Kalibu, sa 18 vulkanskih uzvišenja i 7 kratera. Na zapadu su uzvišenja Pitoni (Veliki Piton, 797 m i Mali Piton, 750 m) koja su najpoznatiji simbol ostrva. Ostrva u susedstvu Svete Lucije su Martinik na severu i Sent Vinsent na jugu. Glavni i najveći grad je Kastri. Dužina obale je 158 km.

Klima uredi

Klima je tropska, prosečna temperatura tokom godine je 26 °C. Godišnja količina padavina je između 1.500 mm u nižim predelima i 3.500 mm u brdima. Kišna sezona je od maja do avgusta.

Sveta Lucija leži u zoni uragana, koji se obično javljaju između juna i novembra.

Flora i fauna uredi

Ostrvo je pokriveno bujnom i raznolikom florom: divlje orhideje, bugenvilije, hibiskusi i ruže cvetaju u kišnim šumama. Od životinja, najznačajnije su ptičije vrste.

Istorija uredi

Pretkolumbovski period uredi

Dugo pre dolaska Evropljana, ostrvo su naseljavali Aravak indijanci, i to od 200. godine n. e. Ratoborni Karipci su pokorili miroljubive Aravake oko 800. godine. Oni su ostrvo zvali Jouanalao.

Kolonijalni period uredi

Za ostrvo se ne zna tačno ni ko, ni kad su Evropljani prvi put stigli do njega. To se verovatno dogodilo oko 1500. godine. Ostrvo je dobilo ime po rimokatoličkoj svetici Svetoj Luciji od Sirakuze. Francuska je prva zavladala ostrvom i potpisala ugovor sa lokalnim plemenima 1660. Velika Britanija i Francuska su se 14 puta sukobile oko Santa Lucije. Konačno su Britanci prevladali 1814. Ropstvo na ostrvu je ukinuto 1834.

Reprezentativna vlada nastala je 1840. godine (opšte pravo glasa osnovano je 1953. godine). Od 1958. do 1962. ostrvo je bilo član Zapadnoindijske federacije. 22. februara 1979. Sveta Lucija je postala nezavisna država i članica Zajednice naroda.[7] Sveta Lucija je mešovita jurisdikcija, što znači da ima pravni sistem koji se delom zasniva i na građanskom i na engleskom običajnom pravu. Građanski zakonik Svete Lucije iz 1867. godine zasnovan je na Kvebečkom građanskom zakoniku iz 1866. godine, dopunjen engleskim zakonodavstvom uobičajenog zakona. Takođe je član Organisation internationale de la Francophonie.[8]

 
Zastava Svete Lucije 1939–1967.

20. i 21. vek uredi

Nekadašnja britanska kolonija nezavisnost je stekla 22. februara 1979. godine. Prvi premijer bio je Džon Kompton. Država je članica britanskog Komonvelta i Frankofonije.

Vrsta guštera, Anolis luciae, je endemska vrsta za Svetu Luciju.[9][10]

Stanovništvo uredi

Najvažniji grad ostrva je glavni grad Kastriz, gde živi preko trećine stanovništva. Ostali važni gradovi su Sufre (ili Sufrijer) i Vje Fort.

Etničke grupe uredi

Na Svetoj Luciji uglavnom žive potomci afričkih robova, koji čine 90,5% populacije. Posle njih slede mešane rase (5,5%), Indijci (3,2%) i Evropljani (0,8%). Pripadnici drugih ili neodređenih etničkih grupa čine oko 2% stanovništva. Ostrvo ima 165.000 stanovnika, što daje 266 stanovnika po km². Prosečni životni vek žitelja je 72,8 godine. Procenat pismenosti je 67%.

Jezici uredi

Zvanični jezik ostrva je engleski, ali je u upotrebi i lokalni patoa jezik (kvejol), koji je blizak francuskom. Ovaj antilski kreolski jezik koristi se u književnosti i muzici i stiče zvanično priznanje.[11] Kako se razvijao tokom ranog perioda francuske kolonizacije, kreolski je uglavnom izveden iz francuskog i zapadnoafričkih jezika, sa nekim rečnikom iz jezika ostrvske karibe i drugih izvora. Antilski kreolski jezik govori se i na Dominiki, Martiniku, Gvadalupi i (u manjoj meri) Sent Vinsentu i Grenadini; takođe podseća na kreolski koje se govori u Francuskoj Gvajani, Haitiju, Mauricijusu i Sejšelima. Sveta Lucija je članica Frankofonije.[12]

Religija uredi

Hrišćanstvo je glavna religija u Svetoj Luciji. Oko 61,5% stanovništva je rimokatoličke vere. Još 25,5% pripada protestantskim denominacijama, (uključuje adventiste sedmog dana 10,4%, pentekostalce 8,9%, baptiste 2,2%, anglikance 1,6%, Crkvu Božju 1,5%, ostale protestante 0,9%). Evangelisti čine 2,3% stanovništva, a 1,1% su Jehovini svedoci. Pored toga, oko 1,9% stanovništva se pridržava pokreta Rastafarijanci. Druge religije uključuju islam, bahajsku veru, judaizam i budizam.

Kriminal uredi

2017. godine Sveta Lucija je zabeležila 60 ubistava, što je najviše u istoriji zemlje.[13] Pljačka je problem u Svetoj Luciji.[14] 2014. godine, Sveta Lucija je svrstana među 10 najopasnijih destinacija za krstarenje na svetu, izveštavajući o slučajevima pljačkanja šezdeset i devet putnika na krstarenju u samo dva izleta.

Ljudska prava uredi

LGBT ljudi koji žive u Svetoj Luciji suočavaju se sa pravnim izazovima koje nisu iskusili pripadnici ne-LGBT populacije.[15] Sveta Lucija zabranjuje seksualne aktivnosti muškarca i muškarca, kažnjavajući one koji su proglašeni krivima sa 10 godina zatvora; zakon se, međutim, ne sprovodi. Sveta Lucija je takođe bila jedina članica UN-a u Americi koja se formalno protivila deklaraciji UN-a o seksualnoj orijentaciji i rodnom identitetu.[16]

Administrativna podela uredi

Država je podeljena na 10 provincija.

  • Anse la Raye, 31.0 km²
  • Canaries
  • Castries, 79.5 km²
  • Choiseul, 31.3 km²
  • Dennery, 69.7 km²
  • Gros Islet
  • Laborie, 37.8 km²
  • Micoud, 77.7 km²
  • Soufrière, 50.5 km²
  • Vieux Fort, 43.8 km

Dodatno područje je i Forest Reserve Area Quarter (78,3 km²).

Politički sistem uredi

 
Mapa Svete Lucije

Šef države je kralj Čarls III, dok je njegov predstavnik na ostrvu guverner Perlet Luizi. Sadašnji predsednik vlade je Stivenson King. Sveta Lucija ima dvodomnu skupštinu (Skupština i Senat), zasnovanu na britanskom modelu.

Sveta Lucija je član sledećih međunarodnih organizacija: Ujedinjene nacije, Svetska zdravstvena organizacija, MMF, Komonvelt nacija, Organizacija američkih država, Karipska organizacija država (KARIKOM), Pokret nezavisnosti i druge.

Sveta Lucija nema vojsku, ali kao deo policije postoji specijalna jedinica obalske straže.

Privreda uredi

Glavne izvozni proizvodi Svete Lucije su banane, pirinač, kokosovi orasi, kakao i odeća. Velika konkurencija na tržištu banana je negativno uticala na prihod od ovog glavnog izvoznog proizvoda. Međutim, prihodi od turizma i bankarstva, su postali nova osnova privrede na ostrvu.

Bruto nacionalni proizvod 2002. godine iznosio je: 1.109,09 miliona EC$ (ili 342,11 miliona evra).

Vojska uredi

Sveta Lucija ima paravojne snage. Jedinica za specijalne usluge (SSU) i Obalska straža su pod komandom policije Kraljevine Svete Lucije. Iako je SSU pod RSLPF-om (Policijske snage Kraljevine Svete Lucije), oni su pozvani kao poslednja linija odbrane ili za teže slučajeve.[17][18]

2018. godine Sveta Lucija je potpisala ugovor UN-a o zabrani nuklearnog oružja.[19]

Spoljni poslovi uredi

Sveta Lucija održava prijateljske odnose sa glavnim silama aktivnim na Karibima, uključujući Sjedinjene Države, Ujedinjeno Kraljevstvo, Kanadu i Francusku. Sveta Lucija nema trenutnih međunarodnih sporova.

Sveta Lucija je punopravni član Karipske zajednice, Organizacije istočno-karipskih država i Frankofonije. Sveta Lucija pripada Komonveltu.

Sveta Lucija je postala 152. članica Ujedinjenih nacija 9. decembra 1979.[20] Od januara 2018. godine, Kosmos Ričardson, koji je predao svoje akreditive 22. februara 2017. godine, bio je predstavnik Svete Lucije pri Ujedinjenim nacijama.[21]

Novine uredi

  • The Voice (tiraž: 5.000)
  • The Star (tiraž: 2.500)

Kultura uredi

 
Izlazak Sunca na Svetoj Luciji.

Na kulturu Svete Lucije uticalo je afričko, istočnoindijsko, francusko i englesko nasleđe. Jedan od sekundarnih jezika je francuski kreolski ili kvejski, kojim govori gotovo celo stanovništvo.[22][23]

Sveta Lucija se može pohvaliti drugim najvećim odnosom proizvedenih nobelovaca u odnosu na ukupno stanovništvo bilo koje suverene države na svetu. Dva dobitnika su došla iz Svete Lucije: Artur Luis dobio je Nobelovu nagradu za ekonomiju 1979. godine, a pesnik Derek Volkot dobio je Nobelovu nagradu za književnost 1992. godine.

Festivali uredi

Najveći festival godine je Saint Lucia Jazz Festival. Održan početkom maja na više mesta širom ostrva, privlači posetioce i muzičare iz celog sveta. Veliko finale ili glavna scena održava se na ostrvu Pigeon Island[24] koje se nalazi severno od ostrva.

Tradicionalno zajedničko sa drugim zemljama Kariba, Sveta Lucija je održala karneval pre Velikog posta. 1999. vlada je preselila Karneval na sredinu jula kako bi izbegla nadmetanje sa mnogo većim karnevalom u Trinidadu i Tobagu i privukla više inostranih posetilaca.

U maju 2009. godine, Sveti Lucijani su na ostrvu obeležili 150. godišnjicu zapadno-indijskog nasleđa.

Zanimljivosti uredi

Galerija uredi

  •  
    Ostrvo Benjamin Arnulf Saint Lucia Paradise Island na Svetoj Luciji.
  •  
    Ribari ostrva Sveta Lucija.
  •  
    Crkva Svetog Tome Akvinskog na Svetoj Luciji.
  •  
    Sveta Lucija.
  •  
    Pogled na Castries, Sveta Lucija.

Napomene uredi

  1. ^ U važećem Pravopisu srpskoga jezika, na pp. 186, u podbelešci 1 stoji: „Ovaj model transkripcije vlastitih imena iz engleskog jezika primenjen je u priručnicima Novi transkripcioni rečnik engleskih ličnih imena (T. Prćić: Prometej, Novi Sad, 1998) i Englesko-srpski rečnik geografskih imena (T. Prćić: Zmaj, Novi Sad, 2004).“ Geografski rečnik beleži „St Lucia /sent lUša/ Sent Luša“ (pp. 124), u skladu s jezikom endonima. Na stranici Ministarstva spoljnih poslova zove se Santa Lucija.

Reference uredi

  1. ^ „World Population Prospects: The 2017 Revision”. ESA.UN.org (custom data acquired via website). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Pristupljeno 10. 9. 2017. 
  2. ^ „United Nations Statistics Division - Standard Country and Area Codes Classifications”. Arhivirano iz originala 13. 07. 2011. g. Pristupljeno 11. 04. 2014. 
  3. ^ „Nacionalna agencija za statistiku” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 30. 8. 2011. g. Pristupljeno 30. 5. 2014. 
  4. ^ „Saint Lucia - The World Factbook”. www.cia.gov. Pristupljeno 2021-03-06. 
  5. ^ Hartston, William (2016-02-21). „Top 10 facts about St Lucia”. Express.co.uk (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-03-06. 
  6. ^ Saint Lucia (na jeziku: engleski), 2021-03-04, Pristupljeno 2021-03-06 
  7. ^ "The Saint Lucia Constitution" (1978-December-20 effective 1979-February-22), Government of St. Lucia, December 2008,
  8. ^ „Wayback Machine” (PDF). web.archive.org. 2012-01-12. Arhivirano iz originala 12. 01. 2012. g. Pristupljeno 2021-03-06. 
  9. ^ Beolens, Bo; Watkins, Michael; Grayson, Michael (2011). The Eponym Dictionary of Reptiles. Baltimore: Johns Hopkins University Press. xiii + 296 pp. ISBN 978-1-4214-0135-5. ("Lucia", str. 162).
  10. ^ „Anolis luciae”. The Reptile Database. Pristupljeno 2021-03-10. 
  11. ^ „Kweyolphone Countries Take Stock of the Language's Growth”. web.archive.org. 2012-04-02. Arhivirano iz originala 02. 04. 2012. g. Pristupljeno 2021-03-09. 
  12. ^ Organisation internationale de la Francophonie (na jeziku: engleski), 2021-02-20, Pristupljeno 2021-03-09 
  13. ^ „Updated: 60 homicides in St Lucia during 2017”. Pristupljeno 2021-03-09. 
  14. ^ Mawer, Fred (2016-02-05). „St Lucia: is it safe to visit?”. The Telegraph (na jeziku: engleski). ISSN 0307-1235. Pristupljeno 2021-03-09. 
  15. ^ „71 countries where it's illegal to be gay”. Newsweek (na jeziku: engleski). 2019-04-04. Pristupljeno 2021-03-09. 
  16. ^ „UN Webcast Archives-General Assembly”. www.un.org. Pristupljeno 2021-03-09. 
  17. ^ ww1.rslpf.com http://ww1.rslpf.com/. Pristupljeno 2021-03-09.  Nedostaje ili je prazan parametar |title= (pomoć)
  18. ^ „Saint Lucia Military Facts & Stats”. www.nationmaster.com. Pristupljeno 2021-03-09. 
  19. ^ „United Nations Treaty Collection”. treaties.un.org (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-03-09. 
  20. ^ „Permanent Mission of Saint Lucia To The United Nations” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-03-10. 
  21. ^ „Permanent Mission of Saint Lucia To The United Nations » Press Release – Saint Lucia’s Ambassador Extraordinary Plenipotentiary/Permanent Representative” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-03-10. 
  22. ^ „www.stlucia.org is the official portal for Saint Lucia Tourist Board. Find out about traveling to and enjoying the unique pleasures that the exotic Caribbean Island of St. Lucia.”. web.archive.org. 2013-06-05. Arhivirano iz originala 05. 06. 2013. g. Pristupljeno 2021-03-09. 
  23. ^ „Saint Lucia”. U.S. Department of State. Pristupljeno 2021-03-09. 
  24. ^ „St Lucia Jazz Festival, Luxury Holiday Blog - Tropical Sky”. web.archive.org. 2013-10-14. Arhivirano iz originala 14. 10. 2013. g. Pristupljeno 2021-03-09. 

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Света_Луција&oldid=27521500”