Tuapsinški rejon
Tuapsinški rejon (rus. Туапси́нский муниципальный райо́н) administrativno-teritorijalna je jedinica drugog nivoa i opštinski rejon smešten u jugozapadnom delu Krasnodarske pokrajine, odnosno na jugozapadu evropskog dela Ruske Federacije. Jedna je od 37 opština u Pokrajini.
| Tuapsinški rejon Tuapsínskiй municipalьnый raйón | |
|---|---|
 | |
 | |
| Država |  Rusija |
| Federalni okrug | Južni FO |
| Administrativni subjekt | Krasnodarski kraj |
| Admin. centar | grad Tuapse |
| Koordinate | 44° 17′ 00″ N 39° 02′ 00″ E / 44.28333° S; 39.03333° I |
| Status | opštinski rejon |
| Osnivanje | 1920. |
| Površina | 2.366 km2 |
| Stanovništvo | 2019. |
| — broj st. | 129.105 |
| — gustina st. | 54,57 st./km2 |
| Vremenska zona | UTC+3 |
| Pozivni broj | +7 86167 |
| OKATO kod | 03 255 000 000 |
| Zvanični veb-sajt | |
.svg)
.png)
Administrativni centar rejona i njegovo najveće i najvažnije naselje je grad Tuapse.
Prema podacima nacionalne statističke službe Rusije za 2019. na teritoriji okruga živelo je 129.105 stanovnika ili u proseku 54,57 st/km². Površina rejona je 2.366 km².
Geografija uredi
Tuapsinški rejon se nalazi u jugozapadnom delu Krasnodarske pokrajine i jedan je od 37 opštinskih rejona u Pokrajini i jedna od šest administrativnih jedinica sa izlazom na crnomorsku obalu. Sa površinom teritorije od 2.366 km² jedna je od većih administrativnih jedinica u pokrajini sa udelom u ukupnoj površini iste od 3,14% (na sedmom mestu po veličini). Graniči se sa teritorijama Gelendžičkog okruga na zapadu, na severu su Severski i Apšeronski rejon i Gorjačkoključki okrug, dok je na jugoistoku Sočinski gradski okrug. Na zapadu i jugozapadu rejon izlazi na obale Crnog mora.
Reljefom rejona dominiraju brdsko-planinska područja zapadnih delova Velikog Kavkaza. Nadmorske visine postepeno rastu idući od severozapada, gde dostižu oko 700 metara, ka jugoistoku gde je maksimalna visina 1.634 metra. Najvažnije saobraćajnice koje rejon povezuju sa unutrašnjosti prelaze preko planinskih prevoja koji su u priobalnim delovima na visinama oko 300 metara (kao na primer na planini Indjuk na nekih 40 km severno od Tuapsea), odnosno na preko 1.000 metara nadmorske visine u severoistočnoj unutrašnjosti.
Teritorijom rejona protiču brojne manje reke koje se odlikuju kratkim dužinama tokova, velikim padom i pravcem kretanja ka moru. Tri najveće reke na teritoriji rejona su Šapsuho (41 km), Tuapse (43 km), Nečepsuho (29 km) i Džubga (21 km). Značajniji vodotoci su još i Tu, Nebug, Agoj i Pauk. Reke na severu rejona pripadaju slivu Kubanja, a najvažnije među njima su Pšiš (Veliki i Mali Pšiš, Gunajka) i Psekups. Na istoku rejona nalazi se maleno jezero Hiži koje ima status zaštićenog spomenika prirode.
Na oko 4 kilometra severozapadno od Tuapsea, na crnomorskoj obali, nalazi se Kiseljova stena visine 46 metara koja se potpuno vertikalno spušta u more.
Klima uredi
U severnom delu crnomorske obale preovladava semiaridna mediteranska klima koja idući ka jugoistoku postepeno prelazi u vlažniju suptropsku klimu (područje oko grada Tuapse). Klima ima suptropske odlike sve do nadmorskih visina od oko 300 metara, dok je na planinama umerenokontinentalna klima sa izrazitijim marizimnim uticajima u kotlinskim područjima. Župska područja u unutrašnjosti imaju posebne mikroklimatske odlike.
Prosečna godišnja temperatura vazduha je oko +13 °C, tokom najtoplijih meseci jula i avgusta temperaturni prosek je oko +23 °C, dok su najhladniji meseci januar i februar sa prosekom od oko +4,5 °C. Temperature ispod nule su retkost, posebno u priobalnim područjima. Temperature morske vode u letnjim mesecima su oko +24 °C. Godišnja suma padavina kreće se od 1.200 do 1.500 mm, a padavine su ravnomerno raspoređene na letnji i zimski deo godine.
Istorija uredi
Tuapsinški rejon, kao administrativna jedinica tadašnje Kubanjsko-crnomorske oblasti, uspostavljen je 26. januara 1920. i sastojao se od tri volosti i grada Tuapsea. Iz njegove teritorije je u septembru 1924. izdvojeno područje Šapsuškog nacionalnog rejona. U periodu od 1935. do 1940. Tuapsinški rejon je bio rasformiran, a njegova teritorija podeljena između susednog Šapsuškog i Gelendžičkog rejona.
U sadašnjim granicama je od 1. januara 2008. kada su grad Tuapse i Tuapsinški rejon obejdinjeni u jedinstvenu administrativnu celinu.
Demografija i administrativna podela uredi
Prema podacima sa popisa stanovništva iz 2010. na teritoriji rejona živelo je ukupno 63.530 stanovnika,[1] dok je prema proceni iz 2019. tu živelo 129.105 stanovnika, ili u proseku oko 54,57 st/km².[2] Po broju stanovnika Tuapsinški rejon se nalazi na 10. mestu u Pokrajini sa udelom u ukupnoj pokrajinskoj populaciji od oko 2,29%.
| 1959. | 1970. | 1979. | 1989. | 2002. | 2010. | 2019. |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 25.859 | 38.539 | 47.625 | 59.809[3] | 61.257[4] | 63.530[1] | 129.105 |
Prema podacima sa popisa 2010. najbrojniji su Rusi sa oko 70%, dok su najbrojniji manjinski narodi Jermeni (13,7%), Adigejci (3,3%) i Ukrajinci (2,0%).
Rejon je administrativno podeljen na 10 nižestepenih opština − tri gradske i sedam seoskih. Administrativno središte i najveće naselje na teritoriji rejona je grad Tuapse u kojem živi oko 62.000 stanovnika. U gradska naselja ubrajaju se i varošice Novomihajlovski (oko 11.000 stanovnika) i Džubga (5.800 stanovnika).
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b Federalьnaя služba gosudarstvennoй statistiki (Federalni zavod za statistiku) (2011). „Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2010 goda. Tom 1 (Nacionalni popis stanovništva 2010, 1. svezak)”. Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2010 goda (Nacionalni popis stanovništva 2010) (na jeziku: ruski). Federalni zavod za statistiku. Pristupljeno 4. 9. 2012.
- ^ „Ocenka čislennostь naseleniя na 1 яnvarя 2019 goda po municipalьnыm obrazovaniяm Krasnodarskogo kraя”. Arhivirano iz originala 22. 08. 2019. g. Pristupljeno 11. 06. 2019.
- ^ „Vsesoюznaя perepisь naseleniя 1989 g. Čislennostь naličnogo naseleniя soюznыh i avtonomnыh respublik, avtonomnыh oblasteй i okrugov, kraёv, oblasteй, raйonov, gorodskih poseleniй i sёl-raйcentrov.”. Vsesoюznaя perepisь naseleniя 1989 goda (na jeziku: ruski). Demoscope Weekly. 1989. Pristupljeno 4. 9. 2012.
- ^ Federalьnaя služba gosudarstvennoй statistiki (21. 5. 2004). „Čislennostь naseleniя Rossii, subъektov Rossiйskoй Federacii v sostave federalьnыh okrugov, raйonov, gorodskih poseleniй, selьskih naselёnnыh punktov – raйonnыh centrov i selьskih naselёnnыh punktov s naseleniem 3 tыsяči i bolee čelovek”. Vserossiйskaя perepisь naseleniя 2002 goda (na jeziku: ruski). Federalni zavod za statistiku. Pristupljeno 4. 9. 2012.
