Crkva Svetog proroka Ilije u Mačkatu
Crkva Svetog proroka Ilije u Mačkatu, naseljenom mestu na teritoriji opštine Čajetina, podignuta je 1859. godine i pripada Eparhiji žičkoj Srpske pravoslavne crkve.
| Crkva Svetog proroka Ilije | |
|---|---|
 | |
| Osnovni podaci | |
| Status | hrišćanska pravoslavna bogomolja |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija žička |
| Osnivanje | 1859. |
| Osnivač | Srpska pravoslavna crkva |
| Posvećen | Svetom proroku Iliji |
| Lokacija | |
| Mesto | Mačkat, Čajetina |
| Država | Srbija |
Istorija uredi
Do podizanja današnjeg hrama u Mačkatu je postojala crkva brvnara, podignuta najverovatnije 1809. godine. Zahvaljujući tome što je Čajetina po završetku Drugog srpskog ustanka postala sedište rujanskog serdara Jovana Mićića i tadašnjim političkim događajima i dinastičkim borbama, selo je planirano, odlukom nove Vlade, da postane novi sreski administrativni centar. Bila je planirana izgradnja sreske kuće, crkve i škole. Izgradnja sreske kuće nije ni započeta, jer su sva sredstva namenjena za to, utrošena na izgradnju crkve i škole.[1]
Na mestu na kom je izgrađena, nalazila se nekropola stećaka čiji su delovi korišćeni u izgradnji ovog hrama. Danas se kod crkve nalazi samo jedan stećak, u vidu sarkofaga, bez ikakvih natpisa i predstava. Slikar Dimitrije Posniković oslikao je ikonostas i zidne slike sredinom 19. veka. Zbog neadekvatne gradnje, sleganja tla ili nečeg sličnog, 1915. godine crkveni zidovi i svod su popucali, pa je crkva zatvorena. [2]
Tek 1934. godine započeti su i iste godine završeni radovi na obnovi dotrajalog hrama i tom prilikom su uništene zidne slike Dimitrija Posnikovića. Na Ilindan 2009. godine svečano je obeležen jubilej 150 godina postojanja crkve.
Arhitektura crkve uredi
Crkva Svetog proroka Ilije u Mačkatu je jednobrodna građevina sa polukružom apsidom na istočnoj strani. Zasvedena je bačvastim svodom, a pokrivena dvovodnim krovom. Prilikom obnove 1934. godine, dograđen je zvonik na zapadnoj strani crkve, čime je izmenjen njen prvobitni izgled. Zvonik je u donjem delu zatvoren i nešto je širi, dok je u gornjem delu otvoren biforama sa sve četiri strane. Na severnoj i južnoj fasadi postavljeni su dugi i uski lučno zasvedeni prozori i bočna vrata, sa plitkim pilasterima. Od prvobitnog inventara sačuvane su carske dveri slikara Pavla Čortanovića s kraja XIX veka.
U novije vreme, 2000. godine, Danica Šišović je na zapadnoj fasadi, u lučno zasvedenim nišama, oslikala freske Presvete Bogorodice, južno od glavnog portala i Svetog proroka Ilije, severno od glavnog portala, a 2009. godine Jovana Jovanović je uradila mozaik Svetog proroka Ilije iznad glavnog portala.
Takođe, u crkvi se čuva i prestona ikona Isusa Hrista, koju je slikar Aleksije Lazović uradio za crkvu arhistratiga Gavrila u Staparima, kao i krst kujundžijske izrade iz 19. veka, dva čiraka sa potpisom majstora Pante iz 1860. godine, grčki antimins, poklon serdara Jovana Mićića, putir od srebra, prilog kraljice Natalije crkvi Svetog Ilije, ikona sa Svete Gore, koju je crkvi poklonio Ljubomir Kovačević 1898. godine i knjiga rođenih u periodu od 1837. do 1850. godine.
U vlasništvu crkve je i nekoliko posebnih ikona, prenetih iz stare crkve brvnare u Cerovu (1810-1860): Sveti Sava, Stefan Prvovenčani, Bogorodica sa Hristom, Isus Hrist, Sveti Velikomučenik Georgije (na kojoj je ktitorski zapis iz 1809. godine) i Arhanđel Mihailo.
Galerija uredi
Izvori uredi
- ^ „Crkva Svetog proroka Ilije”. Pamtim Zlatibor. Arhivirano iz originala 17. 02. 2017. g. Pristupljeno 16. februar 2017.
- ^ „Crkva Svetog proroka Ilije”. Užice net. Pristupljeno 16. februar 2017.
Spoljašnje veze uredi
- „Namesništvo Užičko”. Eparhija žička. Pristupljeno 13. februar 2017.
