22. srpska divizija NOVJ
Dvadeset druga srpska divizija NOVJ formirana je 22. maja 1944. godine. Pri osnivanju u njen sastav su ušle Osma, Deseta i Dvanaesta srpska brigada NOVJ. Prvobitno je nosila naziv Druga srpska divizija. Komandant divizije bio je Živojin Nikolić Brka, a politički komesar Vasilije Smajević.[1]
| Dvadesetdruga srpska divizija | |
|---|---|
.svg) Jugoslovenska partizanska zastava | |
| Postojanje | 22. maj 1944. |
| Formacija | 8. srpska brigada 10. srpska brigada 12. srpska brigada |
| Jačina |
|
| Deo | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | Živojin Nikolić Brka |
| Politički komesar | Vasilije Smajević |
U njenom sastavu bila je privremeno i Prva vlasotinačka brigada (12. septembar–14. oktobar 1944). Kasnije je unutar divizije formirana i Artiljerijska brigada (17. mart 1945). Divizija je na dan formiranja imala 2000, decembra 1944. 5925, a marta 1945. 7810 boraca. Naziv udarna dobila je 17. januara 1945. godine.
Do 6. septembra bila je pod komandom Glavnog štaba NOV i PO Srbije, potom u sastavu Trinaestog srpskog korpusa, a od 7. decembra do kraja rata ponovno pod komandom GŠ Srbije, izuzev period od 7. do 16. aprila kad je bila pod komandom Prve armije JA.
Borbeni put divizije uredi
Značajnije borbe divizija je vodila od 23. do 28. maja 1944. u sadejstvu sa 21. srpskom divizijom u Gornjoj Jablanici, kada su razbile Jablanički, Južnomoravski i Vardarski korpus JVuO.[2]
Noću 14/15. juna sa 13. brigadom, 24. divizijom i bugarskim partizanskim bataljonom „Georgi Dimitrov“ izvršile napad na Leskovac koji su branile bugarske jedinice jačine do puka, bataljon Nemaca i delovi Srpskog dobrovoljačkog korpusa. Divizija je zauzela železničku stanicu, porušila miniranjem električnu centralu i u zoru se povukla.[3]
Od 9. do 11. jula, divizija je očistila Babičku goru i Zaplanje od četnika, zatim izvršila diverzije na železničkoj pruzi Leskovac–Vranje, ušla 8. septembra u Vranje i Bujanovac, a 11. septembra u Pirot, Babušnicu, Caribrod i Bosiljgrad. Dana 30. septembra zauzela je Vlasotince, u sastavu 13. korpusa učestvovala u Niškoj operaciji, a 14. oktobra dejstvujući sa Seličevice proterala delove 7. SS divizije „Princ Eugen“ sa Bubnja i Turskog šanca i prva prodrla u južni deo Niša oko 13 časova i do 16 časova vodila borbe za oslobođenje grada.[2]
U Kosovskoj operaciji, njena Osma brigada sa delovima bugarske Četvrte divizije oslobodila je Vučitrn 20. novembra, a 12. brigada sa delovima bugarske Tenkovske brigade Kosovsku Mitrovicu 22. novembra.[4] Posle toga je oslobodila Rašku i Novi Pazar 29. i 30. novembra.
Februara 1945, divizija je bila na desnoj obali Drine kod Koviljače do Culina za vreme borbi jedinica Druge armije na levoj obali Drine, azatim u sastavu Prve armije gde je na odseku Batrovci–Sveti Luka učestvovala u proboju Sremskog fronta i 11. aprila forsirala reku Bosut, a sutradan oslobodila Lipovac, prešla reku Spačvu i zauzela Apševce.
Reference uredi
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija (knjiga druga). Beograd 1971. godina.
- Živojin Nikolić Brka: 22. DIVIZIJA