Đuro Vujović
Đuro Vujović Španac (Ljubotinj, kod Cetinja, 14. april 1911 — Tjentište, kod Foče, 9. jun 1943) bio je učesnik Španskog građanskog rata i Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije. Od 1942. bio je jedan od nekoliko ličnih pratilaca Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita.
| đuro vujović | |
|---|---|
 Đuro Vujović Španac | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 14. april 1901. |
| Mesto rođenja | Ljubotinj, kod Cetinja, Knjaževina Crna Gora |
| Datum smrti | 9. jun 1943. (32 god.) |
| Mesto smrti | Tjentište, kod Foče, ND Hrvatska |
| Profesija | rudar |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | 1929. |
| Učešće u ratovima | Španski građanski rat Narodnooslobodilačka borba |
| Služba | Internacionalne brigade NOV i PO Jugoslavije |
| Čin | poručnik |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 4. jula 1946. |
Biografija uredi
Rođen je 14. aprila 1911. u selu Ljubotinj, kod Cetinja. Poticao je iz siromašne zemljoradničke porodice Stevana Vujovića. U rodnom mestu je završio osnovnu školu, nakon čega je ostao u selu, gde se bavio zemljoradnjom i išao u nadnicu kod bogatijih seljaka. Sredinom 1920-ih napustio je rodno selo i pošao u svet.[1]
Tokom učenja bravarskog zanata, priključio se radničkom pokretu i 1929. postao član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). U nadi za boljom zaradom, početkom 1930-ih otišao je u inostranstvo, gde je jedno vreme radio kao rudar u Belgiji. Kao radnik-proleter osećao je solidarnost sa svojim drugovima rudarima, sa kojima je zajedno oktobra 1936. otišao u Španiju, gde je vođen građanski rat između snaga lojalnih Vladi Španske republike, koju je sačinjavao Narodni front (koalicija socijalista, komunista i levo orijentisanih republikanaca) i vojnih jedinica, predvođenih generalom Fransiskom Frankom, koga su podržavale fašističke Italija i Nemačka. U okviru Internacionalnih brigada, sačinjenih od antifašista iz čitavog sveta, Vujović, koga su saborci u Španiji zvali Georg, borio se skoro dve godine.[1]
Krajem 1938. pod pritiskom zapadnih zemalja, Vlada Španske raepublike je morala da raspusti Internacionalne brigade, nakon čega je zajedno sa drugim dobrovocima iz Jugoslavije prešao u Francusku. Kako je Kraljevina Jugoslavija zabranila povratak u zemlju španskim dobrovoljcima, oni su u bili smešteni u sabirnim logorima u Francuskoj. Nakon nemačke okupacije Francuske, napustio je logor i pod teškim uslovima se prebacio u Jugoslaviju.[1]
Povratkom u zemlju, došao je u rodni kraj, gde se aktivno uključio u revolucionarni pokret. Posle okupacije Jugoslavije, 1941. učestvovao je u pripremi ustanka i Trinaestojulskom ustanku u cetinjskom kraju. Kako je imao bogato ratno iskustvo radio je na obučavanju boraca u rukovanju oružjem i izvođenju diverzija. Bio je borac Ljubotinjskog partizanskog odreda, sa kojim je učestvovao u mnogim borbama protiv italijanskog okupatora. Polovinom novembra 1941. među prvima se kao dobrovoljac javio u Lovćenski partizanski bataljon, koji je uključen u sastav Crnogorski odred za operacije u Sandžaku. U sastavu ovog odreda učestvovao je 1. decembra 1941. u neuspešnom napadu na italijanski garnizon u Pljevljima.[1]
Tokom napada na Pljevlja, svojim iskustvom je značajno pomogao komandi svoje čete da se organizuje u uslovima borbe u naseljenom mestu. Nakon italijanskog odbijanja napada, tokom koga su pretrpljene velike žrtve, došlo je do demoralizacije boraca i njihovog osipanja, jer su mnogi odlučili da se vrate kućama. Vujović je tada ostao među brocima Lovćenskog bataljona, sa kojim je 21. decembra 1941. ušao u sastav tada formirana Prva proleterska udarna brigada, kao njen Prvi bataljon.[1]
Sa Prvom proleterskom brigadom Vujović je učestvovao na njenom putu po istočnoj Bosni — na Romaniji, Igmanu, kod Kalinovika i dr. Kao jedan od vojnički najsposobnijih boraca, ali i onih u koje se imalo veliko poverenja, februara 1942. zajedno sa grupom boraca je upućen u Foču, koja je tada bila centar slobodne teritorije. Ovde je uključen u sastav Pratećeg voda Vrhovnog štaba, koji je ubrzo potom prerastao u Prateću četu Vrhovnog štaba. Kako se isticao vojničkim isustvom i sposobnostima, odrđen je za ličnog pratioca Vrhovnog komandanta Josipa Broza Tita.[1]
Pored Vujovića, lični pratioci Vrhovnog komandanta NOV i POJ bili su — Boško Čolić, od septembra 1941; Rade Ristanović, od juna 1942; Zarija Strugar, od septembra 1942. i Nikola Nikica Prlja, kao vozač-pratilac, od avgusta 1942. godine.[1]
Poginuo je 9. juna 1943. na Milinkladama, kod Tjentišta, tokom bitke na Sutjesci. Istom prilikom ranjen je Josip Broz Tito, a poginuli su član britanske vojne misije kapetan Bil Stjuart, komandant Četvrte proleterske udarne brigade Vasilije Đurović Vako i još nekoliko partizana.[1]
Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije broj 332/46 od 4. jula 1946. proglašen je za narodnog heroja.[2]
Reference uredi
Literatura uredi
- Službeni list FNRJ 92/46, 15. novembar 1946. (PDF). Beograd: Službeni list FNRJ. 1946.
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982. COBISS.SR 48703239
- Prateći bataljon Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije — zbornik sećanja. Beograd: Vojnoizdavački i novinski centar. 1987. COBISS.SR 33023495
