Википедија

Američka Samoa

територија у склопу САД у јужном Пацифику југоисточно од независне државе Самоа

Američka Samoa (samoanski: Amerika Samoa, engleski : American Samoa), teritorija je u sklopu SAD u južnom Pacifiku jugoistočno od nezavisne države Samoa.[3][4] Zove se još i Istočna Samoa, za razliku od Zapadne (Samoa). Ova teritorija je u samom središtu Polinezije. Njena lokacija je centrirana na 14,2710° J, 170,1322° Z. Ona je na istočnoj granici Međunarodne datumske granice, dok je nezavisna Samoa zapadno od nje.

Američka Samoa
Amerika Samoa
Zastava
Zastava
Krilatica: Samoa, Muamua Le Atua (Samoa, neka je Bog prvi)
Položaj Američke Samoe
Glavni gradFagatogo*
Službeni jeziksamoanski, engleski
Vladavina
Oblik državePridružene države Sjedinjenih Američkih Država
 — PredsednikDžo Bajden
 — GuvernerTogiola Tulafono
Istorija
‍
Geografija
Površina‍
 — ukupno199 km2 (212)
Stanovništvo‍
 — 2010.[1][2]55.519 (210)
 — gustina278,99 st./km2
Ekonomija
ValutaAmerički dolar (USD)
Ostale informacije
Vremenska zonaUTC 11
Internet domen‍.as‍
Pozivni broj+1-684
*Po ustavu sedište vlade a de fakto je Pago Pago dok je guverner u Utulei.
Stena Fatu (desno) i Stena Futi (levo), ostrvca na grebenu Tutuila na ulazu u luku Pago Pago.

Američka Samoa se sastoji od pet glavnih ostrva i dva koralna atola. Najveće i najnaseljenije ostrvo Tutuila, sa Manua ostrvima, Rouz atolom, i Svejns ostrvom su obuhvaćeni ovom teritorijom. Sva ostrva izuzev Svejns ostrva su deo Samoanski ostrva, lociranih zapadno od Kukovih ostrva, severno od Tonga, i oko 300 milja (500 km) južno od Tokelaua. Na zapadu su ostrva Valis i Futuna grupe.

Aprila 2019. godine populacija Američke Samoe je bila približno 55.689 ljudi.[5][6][7] Većina njih su „nacionalni pripadnici ali ne i državljani Sjedinjenih Država po rođenju”.[8][7][6] Većina stanovnika Američke Samoe je dvojezično i može tečno da govori engleski i samoanski. Samoanski je isti jezik koji se govori u susednoj nezavisnoj Samoi.

Ukupna kopnena površina je 199 km2 (76,8 sq mi), što je nešto više od grada Vašingtona. Američka Samoa je najjužnija teritorija Sjedinjenih Država i jedna od dve teritorije SAD južno od ekvatora, zajedno sa nenaseljenim ostrvom Džarvis. Proizvodi od tune su glavni izvozni proizvod, a glavni trgovački partner su Sjedinjene Države. Američka Samoa je član Pacifičke zajednice od 1983. godine.

Tokom pandemije gripa iz 1918. godine, guverner Džon Martin Pojer je pretvorio teritoriju u karantin, i zbog njegovih akcija, Američka Samoa je jedno od malobrojnih mesta na svetu gde nije bilo smrtnih slučajeva uzrokovanih španskom groznicom.

Američka Samoa je poznata po tome što ima najveću stopu vojnog upisa od bilo koje američke države ili teritorije. Od 9. septembra 2014. godine, lokalna stanica za regrutaciju američke vojske u Pago Pagu bila je rangirana kao prva po broju regruta među 885 armijskih regrutnih stanica i centara pod Regrutnom komandom armije SAD, koja obuhvata 50 država, Kolumbijski okrug, Portoriko, Gvam, Američka Devičanska Ostrva, Komonvelt Severnih Marijanskih ostrva, Savezne Države Mikronezije, Palau, Maršalska ostrva, Južnu Koreju, Japan i Evropu.[9]

Istorija uredi

Samoa je bila naseljena već 1.000 godina p. n. e. Evropski istraživači su do Samoe stigli tek u 18. veku.

Ugovorom iz Berlina 1899. Nemačka i SAD podelile su arhipelag Samoa. Naredne godine SAD su okupirale manji, istočni deo arhipelaga.

Ostrva su imala i imaju velik značaj za američku vojsku mornaricu. Na poslovima vezanim za nju radi većina ostrvljana.

Postojao je plan posle Drugog svetskog rata da se Američka Samoa uključi u sastav SAD, ali je usled protivljenja lokalnih poglavica ovaj predlog odbačen. Po ustavu iz 1967, Američka Samoa ima autonomnu upravu.

Saobraćaj uredi

 
Sadašnja teritorijalna registarska tablica, dizajn uveden 2011. godine
 
Oznaka glavnog puta na Američkoj Samoi

Američka Samoa ima 241 km autoputeva (prema proceni iz 2008. godine).[4] Maksimalna dozvoljena brzine je 30 milja na sat.[10] Luke uključuju Aunuu, Auasi, Faleasao, Ofu i Pago Pago.[4] Američka Samoa nema železnicu.[4] Na ovoj teritoriji su tri aerodroma, od kojih svi imaju asfaltirane piste. Glavni aerodrom je Međunarodni aerodrom Pago Pago,[4] na ostrvu Tutuila. Grupa Manua ima dva aerodroma: Ofu aerodrom na ostrvu Ofu i Fitiuta aerodrom na ostrvu Tau. Prema proceni iz 1999. godine, na teritoriji nema trgovačke mornarice.[4]

Prva autobuska linija na Tutuili počela je sa radom dana 8. juna 1922.[11] Na Američkoj Samoi trenutno postoji autobuski sistem zvan aiga autobuski sistem, koj se sastoji od autobusa koji putuju preko ostrva Tutuila.[12][13]

Demografija uredi

Glavni članak: Demografija Američke Samoe

Sadašnja populacija Američke Samoe broji oko 55.689 ljudi,[5][6][7][2] 98% kojih živi na najvećem ostrvu, Tutuili.[14][15] Većina njih ima „nacionalnost, ali ne i državljanstvo Sjedinjenih Država po rođenju”,[8][7][6] dok su 7–15% američkih državljana, a oko 35% su stranci.[16] Od stanovništva rođenog u inostranstvu, 81% je iz Samoe.[16]

Američka Samoa je dovoljno mala da ima samo jedan poštanski broj, 96799, i koristi Američku poštansku službu (državni kod „AS”) za dostavu pošte.[17][18]

Zanimljivosti uredi

  • Čak 30 Samoanaca igra u američkoj profesionalnoj ligi u Američkom fudbalu.
  • Fudbalski tim Američke Samoe drži jedan svetski rekord u fudbalu. Poražen je u međunarodnom meču protiv Australije sa 31:0, 11. aprila 2001.
  • U literaturi se obično navodi Pago Pago kao prestonica Američke Samoe. Glavni grad je, u stvari, Fagatogo, a Pago Pago je ime luke.
  • Marta 1889, nemačka mornarica granatirala je selo na Samoi gde je oštećena američka imovina. Tri američka bojna broda uplovila su u luku na Samoi i pripremala se da se sukobe s tri nemačka broda koja su se tamo zatekla. Pre nego što je borba počela, uragan je potopio sve brodove obe zaraćene strane. Ovo je dovelo do „prinudnog“ primirja.

Reference uredi

  1. ^ Nacionalna agencija za statistiku
  2. ^ a b „Archived copy”. 2010 United States Census. census.gov. Arhivirano iz originala 23. 7. 2012. g. Pristupljeno 1. 10. 2018. 
  3. ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 41—42. ISBN 86-331-2075-5. 
  4. ^ a b v g d đ „American Samoa”. The World Factbook. CIA. Arhivirano iz originala 26. 12. 2018. g. Pristupljeno 23. 2. 2007. 
  5. ^ a b „American Samoa Population (live) - Worldometers”. www.worldometers.info. 
  6. ^ a b v g Mendoza, Moises (11. 10. 2014). „How a weird law gives one group American nationality but not citizenship”. Public Radio International (PRI). Pristupljeno 1. 10. 2018. „Those nationals — born on the 55,000-person US island territory in the South Pacific — receive US passports, can serve in the military and work and live on the mainland United States.” 
  7. ^ a b v g „U.S. nationals born in American Samoa sue for citizenship”. Associated Press. NBC News. 28. 3. 2018. Pristupljeno 1. 10. 2018. 
  8. ^ a b 8 U.S.C. § 1408; Tuaua v. United States, 788 F.3d 300 (D.C. Cir. 2015); Mohammadi v. Islamic Republic of Iran, 782 F.3d 9, 15 (D.C. Cir. 2015) ("The sole such statutory provision that presently confers United States nationality upon non-citizens is 8 U.S.C. § 1408."); Matter of Navas-Acosta, 23 I&N Dec. 586 (BIA 2003) (same); see also 8 U.S.C. § 1483 ("Restrictions on loss of nationality"); 8 U.S.C. §§ 1501–1503; 8 U.S.C. § 1252(b)(5) ("Treatment of nationality claims").
  9. ^ „Local US Army recruiting station ranked #1 in the world – Samoa News”. Arhivirano iz originala 2. 4. 2015. g. Pristupljeno 10. 3. 2015. 
  10. ^ Asbar.org. Title 22 - Highways and Motor Vehicles. Chapter 03 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. oktobar 2014) - Rules of the Road. Retrieved August 30, 2019.
  11. ^ „Freedom Run and Obstacle Course back for third year”. www.samoanews.com. 11. 6. 2018. 
  12. ^ https://americansamoatourism.com/getting-around-bus Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. avgust 2019) Americansamoatourism.com. Getting around on the bus. Retrieved August 30, 2019.
  13. ^ https://www.frommers.com/destinations/american-samoa/planning-a-trip Frommer's - Planning a trip in American Samoa. Retrieved August 30, 2019.
  14. ^ „Profile: The Samoas”. BBC News. 30. 9. 2009. Arhivirano iz originala 3. 10. 2009. g. Pristupljeno 30. 9. 2009. 
  15. ^ Population of American Samoa: 2000 and 2010, U.S. Census Bureau.
  16. ^ a b 2010 American Samoa Demographic Profile Data Arhivirano 2020-02-14 na sajtu Archive.today, U.S. Census Bureau.
  17. ^ „Pago Pago, AS”. Zip-Codes.com. Datasheer, LLC. Arhivirano iz originala 26. 02. 2010. g. Pristupljeno 24. 1. 2010. 
  18. ^ „Official USPS Abbreviations”. United States Postal Service. Pristupljeno 28. 7. 2014. 

Literatura uredi

  • Ellison, Joseph (1938). Opening and Penetration of Foreign Influence in Samoa to 1880. Corvallis: Oregon State College.
  • Sunia, Fofo (1988). The Story of the Legislature of American Samoa. Pago Pago: American Samoa Legislature.
  • Meti, Lauofo (2002). Samoa: The Making of the Constitution. Apia: Government of Samoa.

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Америчка_Самоа&oldid=27550928”