Arhiepiskop i mitropolit karlovački German
German Anđelić (svetovno Grigorije Anđelić, 10. avgusta 1822, Sremski Karlovci — 26. novembra 1888, Sremski Karlovci) je bio arhiepiskop i mitropolit karlovački od 1881. do 1888. godine i jedan od braće Anđelića.[1] Bio je nosilac austrijskog Ordena gvozdene krune i srpskog Ordena Svetog Save.[2]
| German (Anđelić) | |
|---|---|
 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 10. avgust 1822. |
| Mesto rođenja | Sremski Karlovci, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 26. novembar 1888. (66 god.) |
| Mesto smrti | Sremski Karlovci, Austrougarska |
| Episkop bački | |
| Godine | (1870–1881) |
| Prethodnik | Platon Atanacković |
| Naslednik | Vasilijan Petrović |
| Arhiepiskop i mitropolit karlovački | |
| Godine | (1881–1888) |
| Prethodnik | Prokopije (Ivačković) |
| Naslednik | Georgije Branković |
Svetovni život uredi
Grigorije Anđelić, u monaštvu German, rođen je 1822. godine u Sremskim Karlovcima od oca Pavla, paroha Saborne karlovačke crkve, i majke Ane, rođ. Šeroglić. Otac je rano umro, kada je Grigorije imao sedam godina; majka Ana mlada udovica sa četvoro male dece nije se više udavala. Gimnaziju je on završio u Sremskim Karlovcima, a takođe i kasnije nakon studija - bogosloviju. Studirao je filozofiju u Pešti a zatim Prava u Šarošpataku, zahvaljujući materijalnoj pomoći ujaka Pavla Šeroglića, graničarskog advokata.[3] Karlovačku bogosloviju završili su 1845. godine zajedno braća Anđelići; Grigorije se spremao za kaluđerstvo, a mlađi Stefan za mirsko sveštenstvo. Na drugoj godine bogoslovije Grigorije se "zakleo" za jurata (pravnika) u Požunu, a tek po završenoj bogosloviji, položio je marta 1846. godine advokatski ispit.
Monaški život uredi
Stupio je 1846. godine u mitropolijsku kancelariju u Karlovcima. Otišao je sledeće 1847. godine u manastir Grgeteg da bude iskušenik. Zamonašio ga je 20. maja 1848. godine arhimandrit krušedolski Prokopije (Ivačković) u manastiru Grgetegu. Rukopoložio je sada kaluđera Germana u čin jerođakona 12. maja 1848. godine gornjokarlovački episkop Evgenije (Jovanović). Kada se crkvena opština u Trstu obratila mitropolitu Josifu (Rajačiću) 1848. godine, s molbom da im pošalje đakona, izbor je pao na jerođakona Germana. Šaljući im jerođakona Germana, Josif (Rajačić), sada već patrijarh, kaže da:
„mladi đakon srbski, slavonski, nemecki i latinski i od česti madžarski govori“. On je, nastavlja patrijarh, „ne samo bogosloviju ovde u Karlovci, no i filosofiju i prava na drugi mesti s pohvalnim uspehom završio, daže i advokacionalnu cenzuru položio“.
Kao đakon hrama Svetog Spiridona u Trstu vršio je dve godine i učiteljsku dužnost pri crkveno-školskoj opštini. Od 1850. do 1866. godine bio je profesor, a takođe i rektor Karlovačke bogoslovije. Za arhiđakona je proizveden 1853. godine, postavši i konzistorijalnim beležnikom, a sinđelskim dostojanstvom odlikovan je 1858. godine. Tri godine docnije, 1861, postaje protosinđel i, najzad, 1864. godine arhimandrit grgeteški.
Epiksopsko zvanje uredi
Posle smrti zaslužnog episkopa bačkog Platona, 9. aprila 1867. godine, postaje mandatar, a potom i administrator eparhije bačke. Kada su Tršćani završili svoj novi hram, pozvali su, 1869. godine, patrijarha Samuila (Maširevića) da osveti hram. „U patrijarhovo ime došao je da osveti crkvu arhimandrit German Anđelić, koji je dvadeset godina pre toga služio kao đakon u Trstu i proiznosio jektenije u staroj i maloj crkvi Sv. Spiridona“.
Iste godine je arhimandrit German izabran za episkopa bačkog. Kako je patrijarh Samuilo (Maširević) umro 7. januara 1870. godine, zbog dugo upražnjene patrijarhove stolice (sedis vacantis) novoizabranog episkopa bačkog, posvećen je za episkopa tek 11. avgusta 1874. godine od strane novog patrijarha Prokopija (Ivačkovića).
Zvanje patrijarha uredi
Posle nasilnog penzionisanja patrijarha Prokopija, 1879. godine, episkop German je postavljen za administratora karlovačke mitropolije. Niko u mitropoliji nije odobravao ovaj potez. Još veće će nezadovoljstvo izazvati u srpskom narodu i kliru njegovo imenovanje za patrijarha 1881. godine. prvo je na izbornom saboru dobio je 12 glasova, dok je 53 glasa osvojio episkop budimski Arsenije Stojković. Potom, bečki car nije potvrdio izbor episkopa gornjokarlovačkog Teofana, školskog druga Germanovog i najvećeg besednika 19. veka, za patrijarha, već je za patrijarha imenovao episkopa Germana.
Ličnost patrijarha Germana još nije dovoljno proučena, iako je o njemu i njegovom radu dosta pisano. Patrijarh German je bio čovek široke ruke i bio je u mogućnosti da od sredstava dobijenih od daljskog spahiluka daje „stipendije, penzije i milostinje, na koje je u toku svoga života dao preko 60.000 forinata, a sa bratom Stevanom za podizanje karlovačke gimnazije 162.500 forinata".
No, ipak je ostao retko nepopularan. Narod mu nikada nije mogao zaboraviti na kakav se način uspeo na presto Arsenija Trećeg i Četvrtog. Tome je doprinelo i njegovo neprijateljsko držanje prema arhimandritu Ilarionu Ruvarcu, koga je iz Sremskih Karlovaca prognao u manastir Grgeteg.
Umro je 26. novembra 1888. godine u Sremskim Karlovcima. Umirući ostavio je u amanet svome bratu Stefanu, da sazida vrlo uglednu zgradu za gimnaziju i bogosloviju u Karlovcima; dok je svešteničko-udovičkom fondu u arhidijecezi ostavio 40.000, a profesorskom penzionom fondu karlovačke gimnazije 60.000 kruna.
Mitropolit Kosanović o patrijarhu Anđeliću uredi
Sava Kosanović, koji se zbog rimokatolitičkih prozelitskih spletki, nakon austrougarske okupacije Bosne i Hercegovine, povukao sa trona dabrobosanskih mitropolita (savetnik u Zemaljskoj vladi, sveštenik grof Miroševski mu je otvoreno nudio uniju sa Rimom [4]) je imao negativan stav prema Germanu Anđeliću. U pismu svom nasledniku na tronu dabrobosanskih mitropolita Georgiju Nikolajeviću od 26. jula 1887. je napisao da se s njim u Glajhenbergu (banja) nalaze i Teofan Živković, German Anđelić i biskup Senjski Juraj Posilović. Sa Živkovićem se družio, a sa Anđelićem kao izdajnikom Srpstva i Pravoslavlja, Savo nema posla, ni u susretu pozdrava. Prezirao ga je. Osim Crne Gore, te sezone je tu bilo Srba iz svih srpskih predela, i svi su ga prezirali i klonili ga se, kao kuge. Savu su svi pozdravljali i pred njim skidali kape, na očigled Anđeliću. Po Savi, German se sasvim izmenio, oči su mu upale u glavu kao mrtvacu, a iz lica mu je virilo neko očajanje. Parkom se sam vukao kao prebijena zmijurina ili ranjena orlušina. Gledajući ga, Savi je pala na um stihire po Sv. Damaskinu: đe ti je sada zlato i srebro, slava i molva ovoga svijeta?! Pa ostavljajući to sve, još, kukavni Germane, ponijećeš u grob i narodnje kletve i omrazu. [5] I u poslanici, tada arhimandritu - Nikodimu Milašu, Germana Anđelića i ne prizna za patrijarha. [6]
Zanimljivosti uredi
Prvi broj srpskog satiričnog lista Vrač pogađač, pored Jevreja, nije poštedeo u kritici ni najviše srpske crkvene jerarhe. Tako je u tekstu pod nazivom Različice napisano da je razlika između bivšeg patrijarha Germana i tadašnjeg Georgija Brankovića u tome što je prvi bratoljubac, a drugi rodoljubac. German je daljskim prihodima pomogao samo svog brata, a Georgije pomaže sav rod svoj. Svoje rođake je obasipao ne samo daljskim prihodima, nego i mnogim drugim narodnim prihodima i stipendijama.[7]
Reference uredi
- ^ Vuković 1996, str. 131-132.
- ^ Acović, Dragomir (2017). „Šest vekova odlikovanja među Srbima”. Politikin zabavnik. 3438: 36.
- ^ "Glasnik Istorijskog društva u Novom Sadu", Novi Sad 1939.
- ^ Kosanović 2019, str. 353.
- ^ Kosanović 2019, str. 376, 377.
- ^ Kosanović 2019, str. 445-460.
- ^ Lukin Lazić, Simo (1896). Vrač pogađač, br. 1, od 16. (28.) januara, Različice. Zagreb. str. 4.
Literatura uredi
- Slijepčević, Đoko M. (1966). Istorija Srpske pravoslavne crkve. knj. 2. Minhen: Iskra.
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Evro, Unireks, Kalenić.
- Vasin, Goran (2013). „O srpskim crkveno-narodnim saborima u Habzburškoj monarhiji 1861-1890” (PDF). Godišnjak Istorijskog arhiva grada Novog Sada. 7: 32—45. Arhivirano iz originala (PDF) 20. 10. 2016. g. Pristupljeno 02. 01. 2019.
- Kosanović, Sava (2019). Krstom i perom, sabrani spisi. Eparhija budimljansko nikšićka - Nikšić i Institut za teološka istraživanja - Beograd. ISBN 978-86-7405-217-4.
Spoljašnje veze uredi
