Vinko Zevnik
Vinko Zevnik — Viktor Železnik (Praše, kod Kranja, 28. jul 1914 — Ledine, kod Idrije, 28. oktobar 1943), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.
| vinko zevnik | |
|---|---|
 Vinko Zevnik Viktor | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 28. jul 1914. |
| Mesto rođenja | Praše, kod Kranja, Austrougarska |
| Datum smrti | 28. oktobar 1943. (29 god.) |
| Mesto smrti | Ledine, kod Idrije, Italijanska Socijalna Republika |
| Profesija | radnik |
| Delovanje | |
| Član KPJ od | novembra 1941. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Služba | NOV i PO Jugoslavije |
| Heroj | |
| Narodni heroj od | 20. decembra 1951. |
Biografija uredi
Rođen je 28. jula 1914. godine u selu Praše, kod Kranja. Njegova majka Marijana je bila siromašna i radila je kod imućnijih seljaka, a Vinka je rodila vanbračno. Zbog tadašnjih prilika, patrijahalne i religiozne sredine, ona je nakon porođaja napustila selo i prešla da živi u Kranj, gde se zaposlila u fabrici. Vinka su od malih nogu čuvali i vaspitavali fabrički radnici. Osnovnu školu je završio u selu Mavčiče, a nakon toga je radio kao čobanin kod imućnijih seljaka.[1]
Kada je odrastao, Vinko je radio kao sluga kod imućnijih seljaka, a nakon odsluženja vojnog roka prihvatao se svakog posla — radio je na građevinama, kupovao stoku za mesare, gonio je stoku na sajmove ili švercovao preko granice u Italiju. Radio je i kao čuvar lovišta i dr. Pred početak Drugog svetskog rata, 1941. godine je živeo u selu Železniki, kod Kranja.[1]
Nakon Aprilskog rata i okupacije Jugoslavije, najveći deo Slovenije je bio pripojen Trećem rajhu, nakon čega je otpočeo otvoreni progon slovenačkog stanovništva i njihovo iseljavanje za Srbiju. Vinko je bio je među prvima koji je kao „opasan za javni mir i poredak”, juna 1941. godine bio deportovan u Užičku Požegu. Nakon dolaska u novu sredinu, kako bi se prehranio počeo je da radi kod imućnijih seljaka u selu Dobrače, kod Arilja.[1]
Kada je početkom jula 1941. godine u Srbiji izbio ustanak protiv okupatora, Vinko se među prvima priključio ustaničkim jedinicama i postao borac Ariljske čete Užičkog partizanskog odreda „Dimitrije Tucović”. Zajedno sa ovom četom učestvovao je u mnogim borbama tokom prvih ustaničkih dana, a kada je 5. novembra 1941. godine u oslobođenom Užicu bila formirana Slovenačka partizanska četa postao je njen borac.[1]
Sa Slovenačkom četom je učestvovao u borbama u prvim danima Prve neprijateljske ofanzive, a posebno se istakao u borbi protiv četnika Draže Mihailovića, koji su iza leđa napali partizane kod sela Pranjani. U ovoj akciji je sam zarobio sedmoricu četnika. Kao hrabar i istaknuti borac, koji se prvih ustaničkih dana priključio ustanku, Vinko je novembra 1941. godine bio primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije (KPJ). Prilikom prijema u KPJ, Vinko je plašeći se da zbog svoje prošlosti ne bi imao neprilika, svoje zvanično ime izneo kao Viktor Železnik. Viktor je bio njegov partizanski nadimak, a prezime Železnik je uzeo po imenu sela u kome je živeo pred početak rata. Pod ovim imenom je bio unet u sve spiskove. Pod ovim imenom je bio i predložen za narodnog heroja, a kada je 1951. godine bio proglešen herojem, bio je proglašen pod ovim imenom. Nakon tri godine traganja, 1954. godine, Istorijski arhiv Centralnog komiteta Saveza komunista Slovenije je utvrdio da je Viktor Železnik u stvari Vinko Zevnik.[1]
Vinko je zajedno sa Slovenačkom partizanskom četom, u kojoj je bio vodnik, učestvovao u svim borbama tokom Prve neprijateljske ofanzive, a potom se sa glavninom partizanskih snaga povukao u Sandžak, gde je potom učestvovao u borbama u Sandžaku i istočnoj Bosni. Kada je 21. decembra 1941. godine formirana Prva proleterska udarna brigada postao je njen borac i s njom učestvovao u borbama tokom Druge neprijateljske ofanzive, januara i februara 1942. godine. Nakon ofanzive svi borci Slovenci iz nekadašnje Slovenačke čete su bili uključeni u Prateću četu Vrhovnog štaba NOPOJ. Vinko je tada na sopstvenu molbu bio prebačen u Drugu proletersku udarnu brigadu, u njen Prvi užički bataljon, gde se ponovo našao sa svojim drugovima iz Ariljske partizanske čete.[1]
U Drugoj proleterskoj brigadi ostao je do juna 1942. godine. Tada je u Vrhovni štab NOPOJ stigla prva grupa slovenačkih partizana, s kojom je prilikom njenog povratka u Sloveniju, krenula i grupa prognanih Slovenaca, iz nekadašnje Slovenačke partizanske čete. Vinko je bio među ovim borcima koji su pošli u Sloveniju. Avgusta 1942. godine ova grupa je stigla u Sloveniju, gde je Vinko bio uključen u Prvu slovenačku udarnu brigadu. Krajem 1942. godine bio je prekomandovan u pratnju Glavnog štaba NOV i PO Slovenije.[1]
Januara 1943. godine grupa rukovodilaca NOP Slovenije i KP Slovenije je pošla u Bosnu, kako bi Vrhovnom štabu i CK KP Jugoslavije referisala o vojno-političkoj situaciji u Sloveniji, pošto zbog neprijateljske ofanzive, slovenačka delegacija nije mogla novembra 1942. godine da dođe u Bihać i učestvuje na Prvom zasedanju AVNOJ-a. Na ovom putu, u selu Bakrc, kod Ambrusa grupa rukovodilaca i njihova pratnja su upali u zasedu slovenačke Bele garde. Grupa se pod borbom izvukla iz sela, a kada se okupila primećeno je da nema torbe sa važnim dokumentima. Vinko se tada dobrovoljno javio da se vrati u selo po torbu. Pripadnici Bele garde su ga dočekali jakom vatrom, pa se morao vratiti. Hteo je ponovo da pokuša da se vrati u selo, ali je u međuvremenu torba s dokumentima pronađena kod jednog partizana koji se odvojio od grupe.[1]
U leto 1943. godine, Vinko je s grupom izabranih boraca otišao u Gornjesku, sa zadatkom da svojim iskustvom pomogne u organizaciji brigade. U selu Lučina, kod Gorenje Vasi Vinko je sa dvojicom drugova napao nemačku motorizovanu patralu, nakon čega je zarobio njeno oružje i opremu. Nešto kasnije ponovo je bio određen za pratnju rukovodioca, odnosno članova Pokrajinskog komiteta KPS za Gorenjsku. Jednom prilikom dvojica članova ovog rukovodstva su upala u nemačku zasedu, pa je Vinko zašao iza leđa ove zasede i zasuo je vatrom, što su dvojica drugova iskoristila i pobegla iz zasede.[1]
Na predlog sekretara CK KP Slovnije Franca Leskošeka Luke, Vinko je septembra 1943. godine bio prekomandovan u tada formiranu Šesnaestu slovenačku brigadu, u kojoj je bio najpre komandir čete, a zatim komandant Trećeg bataljona. U borbi u selu Ledine, kod Idrije 28. oktobra 1943. godine bio je teško ranjen od strane minobacačke granate i umro je na putu za partizansku bolnicu.[1]
Ukazom Prezidijuma Narodne skupštine FNR Jugoslavije, 20. decembra 1951. godine, proglašen je za narodnog heroja.[1]
Reference uredi
Literatura uredi
- Narodni heroji Jugoslavije tom II. Beograd: Narodna knjiga. 1982.
