Vuk Branković (despot)
- Za članak o njegovom pretku, pogledajte članak Vuk Branković.
Vuk Branković (1471 — 16. april 1485), poznat i kao Vuk Grgurević, te Zmaj Ognjeni Vuk i Jajčanin Vuk, bio je srpski despot, sin je slepog Grgura Brankovića, i unuk despota Đurđa Brankovića.
| Vuk Branković | |
|---|---|
 Vuk Grgurević Branković | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1440. |
| Datum smrti | 16. april 1485. (46/47 god.) |
| Porodica | |
| Roditelji | Grgur Branković |
| Dinastija | Brankovići |
| Prethodnik | Stefan Tomašević |
| Naslednik | Đorđe Branković |
Biografija uredi
U mladosti je bio sa Turcima, koji su pomagali njegovom ocu da dobije despotstvo Srbije posle smrti despota Đurđa (1456).
Kada je 1465. godine u Beograd stiglo jedno tursko poslanstvo da ponudi mir, bio je među njima i Vuk. Tada on ulazi u istoriju, kao akter događaja.[1] Tu je on prešao u službu mađarskog kralja Matije i postao zapovednik srpskih četa u Sremu i okolini. Veoma hrabar i požrtvovan, Vuk je stekao veliki ugled, koji najbolje pokazuje njegovo, u narodu poznato ime, Zmaj Ognjeni Vuk. Junak je mnogih narodnih pesama, bugarštica i deseteračkih. Nadimak je dobio ili po Viteškom redu tog imena ili po specijalnom oružju koje je "bljuvalo vatru" poput aždaje, ali od gvožđa.
Ratovao je sa Mađarima protiv Čeha, Poljaka i Austrijanaca, a naročito protiv Turaka. Dobio je zbog vojničkih zasluga od kralja Matije 1469. godine grad Belu Stenu i distrikt Totuševinu u Slavoniji. Imenovan je za despota Srbije 1471. godine i dobio je velike posede na području današnje Vojvodine, koji su nekad bili svojina despota Đurđa: Kupinik (Kupinovo), Slankamen, Berkasovo (Despotski šanac)[2], Bečkerek (Zrenjanin), Despotov Brod (Slavonski Brod - tvrđava Vukovac), Bijelu Stijenu i druge.
Po legendi, osnovao je fruškogorski manastir Grgeteg i crkvu Sv. Nikole u Slankamenu. U crkvici toj je u zidu visoko klin bio ukucan, o koji je on dolazeći na službu, "svoj klobuk vešao".[3]
Vuk je bio oženjen Barbarom Frankopan kćerkom kneza Žigmunda. U bračnom životu nisu imali poroda. Udova Varvara se nakon smrti muža preudala za Franju Berislavića.[4] U brak je udovica unela "miraz" - velike posede koje joj je ostavio Vuk.
Kao despot, Vuk se posebno proslavio 1476. godine, provalivši u Srebrenicu i boreći se ispod Šapca i Smedereva.
Godine 1479. zapoveda srpskom konjicom u Boju kod Kenjermeza. Hrabrim napadom na turski centar mađarska i srpska konjica su razbile tursku vojsku i naterale je na povlačenje. Ova bitka suzbila je turske napade na Mađarsku za nekoliko narednih godina.
Naročito je čuven njegov smeo pohod 1480. godine na Sarajevo. Ratovao je sa uspehom protiv Turaka po Srbiji i 1481. godine doveo odatle, iz okoline Kruševca, oko 50.000 ljudi, koji su naseljeni oko Temišvara.[5] U stalnoj borbi s Turcima, nakon borbe na reci Uni, despot je umro 16. aprila 1485. godine.
Po jednoj spekulaciji, njegov nadimak bi mogao imati veze sa ratnim napravama iz 15. veka, koje su koristile vatru i imale formu zmaja.[6]
Porodično stablo uredi
| 16. Branko Mladenović | ||||||||||||||||
| 8. Vuk Branković | ||||||||||||||||
| 4. Đurađ Branković | ||||||||||||||||
| 18. Lazar Hrebeljanović | ||||||||||||||||
| 9. Mara Lazarević Branković | ||||||||||||||||
| 19. Milica Hrebeljanović | ||||||||||||||||
| 2. Grgur Branković | ||||||||||||||||
| 20. Matija Kantakuzin | ||||||||||||||||
| 10. Dimitrije I Kantakuzin | ||||||||||||||||
| 21. Irina Paleolog Kantakuzin | ||||||||||||||||
| 5. Jerina Branković | ||||||||||||||||
| 22. Jovan Uroš | ||||||||||||||||
| 11. Jelena | ||||||||||||||||
| 1. Vuk Branković | ||||||||||||||||
| 3. | ||||||||||||||||
Reference uredi
- ^ "Politika", Beograd 6. januar 1939. godine
- ^ Vaniček 1881, str. 124.
- ^ "Politika", Beograd 1939. godine
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 16. novembar 1903.
- ^ "Pravda2", Beograd 24. januar 1934.
- ^ "Politika", 8. april 1939
Vidi još uredi
Literatura uredi
- Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Ivić, Aleksa (1929). Istorija Srba u Vojvodini od najstarijih vremena do osnivanja potisko-pomoriške granice (1703). Novi Sad: Matica srpska.
- Popović, Dušan J. (1957). Srbi u Vojvodini. Knj. 1: Od najstarijih vremena do Karlovačkog mira 1699. Novi Sad: Matica srpska.
- Spremić, Momčilo (2007). „Srpski despoti u Sremu”. Srem kroz vekove: Slojevi kultura Fruške gore i Srema. Beograd: Vukova zadužbina. str. 45—73.
- Ćirković, Sima (1970). „O despotu Vuku Grgureviću”. Zbornik za likovne umetnosti. 6: 283—290.
- Ćirković, Sima (1982). „Poslednji Brankovići”. Istorija srpskog naroda. 2. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 445—464.
- Vaniček, Franc (1881). Istorija Vojničke krajine ili istorija vascelog srpskog naroda sa ove i one strane Dunava, Save, Une, Vrbasa tako i primorja (od 1538 do 1873 - 335 godina), prva knjiga (od 4). Novi Sad: Jovan Đuričić Biorac.
