Grčka kraljevska porodica
Grčka kraljevska porodica je direktno proistekla iz kraljevske kuće Šlezvig-Holštajn-Sonderburg-Gliksburg (nem. Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburg). Prvi vladar na grčkom tronu iz ove porodice bio je kralj Đorđe I Grčki (grč. Γεώργιος Α', Βασιλευς των Ελληνων), (1845—1913) danski princ, sin danskog kralja Kristijana IX. Njegova supruga je bila Velika kneginja Olga Konstantinovna (1851—1926) iz ruske carske porodice Romanov. Venčali su se 1867. godine.
Dolazak na vlast uredi
Porodica je došla na grčki tron, kada je prvi grčki novovekovni Kralj Oto I od Vitelsbaha dozvolio Britancima i Francuzima da okupiraju luku Pirej, kako bi sprečili savezništvo Grčke sa Rusijom u toku Krimskog rata (1853—1856). Ova situacija naterala je Grčku vojsku da sa prestola zbaci kralja Ota I. Velike sile ponudile su grčki presto danskom Princu Vilhelmu. Krunisan je 1863. godine, kao Kralj Đorđe I. Kraljevi ove dinastije vladali su sa prekidima Grčkom sve do 1974. godine. Cilj od početka vladavine, bio je širenje grčke teritorije. Dinastija je preživela mnoge ratove kao npr. Balkanske ratove, Prvi svetski rat, italijansku okupaciju Grčke u Drugom svetskom ratu, građanski rat, parlamentarnu demokratiju i vojnu huntu.
Istorijat porodice uredi
Još od vremena svog venčanja 1842. godine, princ Kristijan od Holštajn-Sonderburg-Gliksburga (1818—1906), morao je da se bori za svoje i preživljavanje svoje porodice. Vojnik, po profesiji, Kristijan je sa svojom suprugom Lujzom od Hesen-Kasela (1817—1898), živeo mirno i obično, mnogo godina, u porodičnoj kući u Kopenhagenu. Oboje su bili nemačkog porekla. Kasnije, dve njihove ćerke koje su se udale u kraljevske porodice, obezbedile su enormno bogatstvo kojim se izdržavala porodica.
Danska kraljevska porodica čiji je Lujza bila član, inače, jedna je od najstarijih evropskih kraljevskih kuća. Sredinom XIX veka najbliži danskom prestolu bio je Lujzin brat princ Frederik (1814—1885). S obzirom da on nije bio zainteresovan da vlada, ponuda trona prešla je na njegovu sestru Lujzu. Kasnije, razumevajući to vreme i političke odnose tog doba, krunu je nasledio njen suprug princ Kristijan. Okolnost je bila takva, da jedan vojnik, vojvoda od Holštajna, nasledi danski presto 1863. godine.
Kao kralj, Kristijan IX (1863—1906), bio je suočen sa situacijom da vlada zemljom posle rata sa Pruskom, u kome je Danska izgubila južnu pokrajinu Šlezvig, a nacija je bila željna reformi u državi i društvu. U samoj porodici, usledili su novi događaji. Kraljeva starija ćerka princeza Aleksandra, udala se za Edvarda (u porodici poznatiji kao Berti), princa od Velsa, kasnije kralja Edvarda VII od Velike Britanije i Irske (rođ.1841, vladao od 1901—1910), a usledila je i ponuda grčkog prestola kraljevom drugom sinu Vilhelmu, sedamnaestogodišnjem princu, rođenom 1845. godine.
Bez obzira na brzi i slavni uspeh i „uzlet“ porodice, kao i sposobnost vladanja, ova porodica imala je i druge kvalitete. Bračni par Kristijan i Lujza bio je svakako jedan od najlepših, najprivlačnijih i veoma fotogeničnih parova u to doba. Lepota i privlačnost njihove ćerke Aleksandre, bila je tolika da je princeza postala izuzetno popularna. I, iznad svega njihova inteligencija, posvećenost dužnostima prema narodu i otadžbini, kao i sposobnost adaptacije i prilagođenost promenama, izdvaja ih od drugih evropskih dinastija toga doba.
Uspostavljanje vlasti uredi
Za XIX vek, veoma je neobična činjenica da je grčki presto ponuđen jednom danskom princu, nemačkog porekla, ali za to doba, bio je to sasvim logičan splet okolnosti. Grčka je od zemlje slavne prošlosti prehrišćanskog vremena i zlatnog doba stare Vizantije, postala tek jedna obična provincija Otomanske Imperije, i bila u tom statusu čitavih pet vekova. Borbom nacionalnih boraca za slobodu i nezavisnost, zanesenim romantičarima koji su crpli svoju inspiraciju iz starogrčke istorije i mitologije, kakav je bio i engleski pisac Lord Bajron, kao i uz pomoć velikih sila, Grčka se oslobodila 1821. i postala nezavisna Kraljevina 1832. godine.
Velike sile, u ovom slučaju Velika Britanija (koja gotovo do današnjih dana ima izuzetan uticaj na grčku državu i njenu politiku), zatim, Francuska i Rusija, donele su odluku 1832. godine, da grčki presto ponude još jednom nemačkom princu. Bio je to Oto od Vitelsbaha. Ova ponuda, što će se kasnije i pokazati, bila je izuzetno loše rešenje. Oto je vladao autokratski, što je za Grke koji su negovali dugu demokratsku tradiciju bilo nezamislivo, posebno posle oslobođenja od viševekovnog turskog jarma. Kralj Oto, inače je bio jako detinjast i nesposoban za zrele odluke, i zbog situacije da nije ispunio očekivanja naroda i svetskih velesila, neformiranja dinastije i uopšte, neuspešne vladavine, abdicirao je 1862. godine.
Zbog ovakvog stanja, počela je potraga za novim kraljem, u čitavoj Evropi. Presto je, između ostalih, ponuđen i princu Alfredu od Edinburga, sinu slavne Kraljice Viktorije od Velike Britanije i Irske, koji iako je stekao brojne simpatije i uživao veliku popularnost među Grcima, za ovaj poduhvat nije dobio odobrenje u zamku Vindzor. U svakom slučaju, danski princ Vilhelm, pokazao se kao savršen izbor, vredan pažnje. Vojnički sin, nije se bojao teškog i napornog rada, pa je pun mladalačke energije i poleta stigao u Atinu.
Dokumenti i svedočanstva govore, da je on svoju dužnost kralja shvatio izuzetno ozbiljno, što sam po sebi, nikako nije bio. Bio je čovek vedrog duha, uvek nasmejan i prijatan. Njegova slava i popularnost u narodu, postala je još veća, kada je sa uspehom vratio pod grčki suverenitet Jonska ostrva, koja su do tada bila pod engleskom vlašću. Kao Kralj Đorđe I, doneo je svojoj novoj otadžbini stabilnost i prosperitet. Zemlja kojom je vladao, u njegovo doba, teritorijalno se gotovo udvostručila. Prvo je 1881. godine od Turaka oslobodio severnu Tesaliju, a u Balkanskim ratovima (1912—1913) od iste, Otomanske Imperije osvojio i pripojio Grčkoj: Egejsku Makedoniju, Epir, istočnoegejska ostrva i ostrvo Krit, na krajnjem jugu Grčke.
Svi ovi uspesi, svakako su obezbedili prostor za stvaranje nasledne dinastije, u čemu je uspešno učestvovala i njegova supruga, ruska princeza Velika Kneginja Olga Konstantinovna, iz vladajuće dinastije Romanov, najpopularnija Grčka kraljica.
Ženidba i osnivanje dinastije (1867) uredi
Politički uspeh Danske kraljevske porodice, nastavio se i posle odlaska Princa Vilhelma, u Atinu. Njegova mlađa sestra princeza Dagmar (poznatija u porodici pod nadimkom Mini), 1866. godine, udala se za ruskog prestolonaslednika Carevića Aleksandra Aleksandroviča (rođ.1845, vladao Rusijom od 1881—1894), posle prethodne, neuspešne veridbe sa njegovim starijim bratom, koji je umro pre nego što je moglo da dođe do venčanja. Ova tradicija ponovila se i kasnije u Engleskoj, 1894. godine, kada se princeza Mej (Marija od Teka), udala za Princa Džordža (kasnije Džordža V, rođ.1865, vladao Velikom Britanijom i Irskom od 1910—1936) brata svog nesuđenog, rano preminulog verenika.
Carević Aleksandar (poznatiji kao Saša), bio je po svom spoljnjem izgledu ogroman i snažan čovek i planirao je da se oženi ženom „iz naroda“, dakle ne princezom. Kada mu je bilo ponuđeno da se oženi nesuđenom verenicom svog pokojnog brata, sa zadovoljstvom je prihvatio da bude naslednik ruskog prestola. Njihov brak, bez obzira na početne sumnje u odnosu na uspeh od strane porodice, pokazao se kao izuzetno skladan i uspešan, a proizvod neizmerne ljubavi mladih supružnika, bila su brojna njihova deca, uključujući tu i poslednjeg ruskog cara Svetog Nikolaja II Romanova.
U oba slučaja, i kao grčki kralj i kao šurak Ruske carske dinastije, Đorđe I pozvan je u posetu, u rusku carsku prestonicu Petrograd 1867. godine. Bilo je poznato da je Đorđe tražio nevestu, a ruski Car Aleksandar III imao je samo jednu ćerku (Đorđevu sestričinu), koja je već bila udata, i to za već pomenutog princa Alfreda od Edinburga (kome je nuđen grčki presto), tako da je car imao plan. Znajući da njegov brat Konstantin ima nekoliko ćerki zrelih za udaju, predložio je jednu od njih, princezu Veru, kao buduću, moguću mladu, pa im je organizovao susret u Konstantinovoj palati, u Pavlovsku, u blizini Petrograda. Pri susretu, međutim, Đorđe je upoznao i zagledao se u Verinu mlađu sestru, petnaestogodišnju princezu Veliku Kneginju Olgu. Bila je to ljubav na prvi pogled. Par se venčao, još iste godine.
Olga, koja je bila toliko mlada da je sa sobom u Atinu, ponela čak i svoje lutke, delovala je kao vrlo inspirativan izbor za titulu grčke kraljice. Stigla je u Atinu u grčkoj narodnoj nošnji i bila izuzetno uzbuđena dočekom, koji je obuhvatao opšte slavlje na ulicama drevnog grada. U pozitivnom smislu, jedna neverovatna žena tokom čitavog svog života, Kraljica Olga rodila je osmoro dece, a bila je izuzetno omiljena u narodu i zbog svoje prostodušnosti, kao i posvećenosti domu i porodici. Dičila se i titulom prve pravoslavne grčke kraljice posle Turskog perioda. Đorđe i Olga proveli su u braku 45 godina, sve do 1913. kada je Kralj Đorđe ubijen u atentatu.
Početkom Prvog svetskog rata, kraljica-udovica otišla je u rodnu Rusiju iz neutralne Grčke, kada je to njenoj staroj otadžbini bilo najpotrebnije. Po ruskim vojnim bolnicama pomagala je ranjenicima i bavila se humanitarnim radom. Tokom života ove žene, troje njene dece venčanjima se „vratilo“ u okrilje Ruske carske porodice, tako da je Kraljica Olga uvek bila dobrodošla kod svoje familije, u Pavlovsk, gde je provela čitav rat i period boljševičke revolucije. Dva njena brata, četiri bratanca i dva zeta ubijena su od strane boljševičkih hordi, na najsuroviji način, za samo nekoliko meseci. Tokom intervencije danske Vlade, grčka kraljica uspela je da napusti Rusiju u decembru 1918. godine i da se bezbedno vrati kući. Hrabro je vladala Grčkom, kao regent do 1920. godine, sve do napuštanja otadžbine u koju se udala i koju je neizmerno volela, kada je proglašena Prva grčka Republika. Umrla je u Rimu, 1926. godine.
Dva osnivača grčke dinastije, Đorđe i Olga, bili su u potpunosti odani i posvećeni svojoj novoj otadžbini, kao što su to bili i jedno prema drugom. Činjenica da nemaju ni kapi grčke krvi nije imala nikakvog uticaja na ljubav prema grčkom narodu. Njihova posvećenost i odgovornost prema zemlji i narodu, kao i međusobni skladan odnos, uticali su i na budućnost njihovih potomaka, koji su nasledili iste osobine, inače, vaspitavani u duboko pravoslavnom duhu, pa tako i danas igraju važnu ulogu na svetskoj političkoj sceni i predstavljaju ostatak prave hrišćanske aristokratije.
Kako je grčki kralj Konstantin II jednom primetio, „Progonstvo je grčka sudbina“. I bio je u pravu. U novije doba, grčki kraljevi bili su u egzilu nekoliko puta, s'tim što su se vraćali na presto nekoliko godina kasnije. Često progonstvo je samo jedna od interesantnih činjenica vezanih za ovu kraljevsku porodicu. Druga zanimljivost je njihovo uzdizanje na visoki položaj, posle vladavine samo jedne generacije i njihova konstantna prisutnost na svetskoj sceni, preko bliske povezanosti sa gotovo svim vladajućim evropskim dinastijama. Možda najzanimljivija činjenica je izuzetna ljubav i posvećenost grčkoj državi i narodu, iako, osim samo jednog slučaja, ova porodica nema ni kapi grčke krvi.
Prva generacija „Oldenburgovih“ (grana Gliksburg) uredi
Iz braka Kralja Đorđa i kraljice Olge, rođeno je osmoro dece. To su:
| ime | slika | datum rođenja | datum smrti | supružnik |
|---|---|---|---|---|
| Kralj Konstantin I |  |
2. avgust 1868. | 11. januar 1923. | Sofija od Pruske |
| Princ Đorđe |  |
24. jun 1869. | 25. novembar 1957. | Marija Bonaparta |
| Princeza Aleksandra | .jpg) |
30. avgust 1870. | 24. septembar 1891. | Pavle Aleksandrovič |
| Princ Nikola |  |
22. januar 1872. | 8. februar 1938. | Jelena Vladimirovna |
| Princeza Marija | .jpg) |
3. mart 1876. | 14. decembar 1940. | Đorđe Mihailovič; admiral Perikles Joanidis |
| Princeza Olga | 1880. | 1880. | živela nekoliko meseci | |
| Princ Andrej |  |
2. februar 1882. | 3. decembar 1944. | Alisa od Batenberga |
| Princ Hristofor |  |
10. avgust 1888. | 21. januar 1940. | Nensi Stjuart Vortington Lids; Fransoaz od Orleana |
