Dardanci
Dardanci ili Dardani (antgrč. Δαρδάνιοι [Dardánioi], Δάρδανοι [Dárdanoi]; lat. Dardani), su bili izuzetno moćan ilirsko-trački narod, veoma blizak Tribalima, srodni sa Dačanima i Mezima. Po legendi, Dardanci su bili osnivači Troje (vidi: Dardan (grad)) i saveznici Trojanaca u Trojanskom ratu.
Otac Eneje, prema legendi osnivač rimske slave i veličine, poreklom je Dardanac, kao i njegov rod gens Iulia, iz kojeg je proizašao i Gaj Julije Cezar poočim Oktavijana Avgusta. Stoga u kultu rimskih careva posebno mesto zauzima Afrodita-Venera (koja je i julijska zvezda). Poznato je da je Dardanac Eneja prema legendi sin boginje Afrodite.[1]
Živeli su u staro doba u velikom delu današnje južne Srbije, zatim Makedonije, Kosova i Metohije
Dardanska kraljevinaUredi
Dardanska oblast pružala se otprilike od Knjaževca do Velesa i od Šar-planine do Bugarske. Dardance su pokorili Rimljani verovatno krajem 1 veka p. n. e.[1]
Dardanija je bila bogata rudama. Dardanci su bili dobro obučeni ratnici. Susedni narodi, Makedonci, a posle Rimljani, mnogo su propatili od njihovih upada sa Skordiscima.
200 i 197. p. n. e., poplavili su severni deo države makedonskog kralja Filipa III.
Kraljevstvo Dardanije, 3-1. vek pre nove ere
Kraljevstvo Dardanije, 3-1. vek pre nove ere
NaseljaUredi
Važniji i veći gradovi Dardanaca su bili Ulpiana (Priština) Therranda (Prizren) Vicianum (Vučitrn) Skopi (Skoplje) Damastioni (blizu Ohridskog jezera). Naissus (Niš) je kasnije postao najvažniji grad i sedište rimske provincije Mezije.[2]
Rimska DardanijaUredi
97. p. n. e. Dardance su porazili Rimljani.
84. p. n. e. borio se protiv njih slavni rimski vojvoda i državnik Sula.
75 i 62. p. n. e. vođeni su ratovi između njih i Rimljana.
58 i kasnije, više puta, oni su poplavili Makedoniju.
Do kraja 3 veka posle Hrista dardanska oblast zvala se Dardanija, ali nije činila zasebnu provinciju, već je bila deo provincije Mezije (posle Gornje Mezije). Niš, Skoplje i Lipljan nalazili su se u to doba u Dardaniji. Krajem 3 veka posle Hrista Dardanija je postala posebna provincija, ali joj je oblast bila malo uža, jer je Niš pripao Dakiji (mediteranskoj, unutrašnjoj).[2]
Pod rimskom vlašću, oni su gospodarima davali izvrsne vojnike. U njihovoj zemlji vađene su i rude (gvožđe, srebro i olovo), a za vlade cara Trajana i Hadrijana kovan je rudarski novac.
Rimska provincija Dardanija, 4. vek
Rimska provincija Dardanija u kasnom Rimskom carstvu
Vizantijska DardanijaUredi
U vreme Vizantijske uprave, postojala je vizantijska provincija Dardanija koja je obuhvatala delove današnje južne Srbije i delove Makedonije. Dardanci su u ovo vreme već bili romanizovani i pretopljeni u stanovništvo kasnije poznato pod imenom Vlasi. Dolaskom Slovena, Sloveni i Vlasi će privremeno koegzistirati na nekadašnjem području Dardanaca, da bi se ovi Vlasi tokom vremena konačno pretopili u Slovene, odnosno u pretke današnjih Srba i Makedonaca.
Iako današnji kosovski Albanci svojataju Dardance kao svoje etničke i političke prethodnike, ne postoje dokazi koji bi ih doveli u direktnu vezu sa Dardancima. Srednjovekovni izvori pominju na Kosovu i Metohiji romanizovane potomke balkanskih starosedelaca, dok su današnji Albanci potomci drugog, neromanizovanog ogranka Ilira, koji se na Kosovo i Metohiju doselio kasnije sa područja današnje Albanije.[3]
Vizantijska provincija Dardanija, 6. vek
Sloveni i Vlasi na području nekadašnje Dardanije (današnje južne Srbije) u 6-8. veku
Običaji DardanacaUredi
Prema jednom starom piscu, Dardanci su živeli vrlo primitivnim životom, nisu znali za čistotu, jer su se kupali svega tri put u životu, i živeli su u zemunicama, pokrivenim đubretom. U isto vreme priča se, da su bili veoma muzikalni i da su voleli flautu i instrumente sa žicom (vidi gusle). Kaže se, dalje, da su bili surovi i vrlo otporni. Bavili su se stočarstvom, i čuven je bio dardanski sir. Spominju se i grubi dardanski štofovi. Od njihovog jezika poznata su nam samo imena dveju biljaka.
Dardanski vladariUredi
Vidi jošUredi
ReferenceUredi
LiteraturaUredi
- Mirković, Miroslava (1981a). „Rimsko osvajanje i organizacija rimske vlasti”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 66—76.
- Mirković, Miroslava (1981b). „Ekonomsko-socijalni razvoj u II i III veku”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 77—88.
- Mirković, Miroslava (1981v). „Centralne balkanske oblasti u doba poznog carstva”. Istorija srpskog naroda. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 89—105.
- Papazoglu, Fanula (1964). „Dardanska onomastika”. Zbornik Filozofskog fakulteta. Beograd. 8 (1): 49—75.
- Papazoglu, Fanula (1969). Srednjobalkanska plemena u predrimsko doba: Tribali, Autarijati, Dardanci, Skordisci i Mezi. Sarajevo: Akademija nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine.
- Papazoglu, Fanula (1978). The Central Balkan Tribes in pre-Roman Times: Triballi, Autariatae, Dardanians, Scordisci and Moesians. Amsterdam: Hakkert.
- Papazoglu, Fanula (1980). „O helenizaciji i romanizaciji”. Glas SANU. 320 (2): 21—36.
- Papazoglu, Fanula (1988). „Ilirska i dardanska kraljevina: Poreklo i razvoj, struktura, helenizacija i romanizacija”. Iliri i Albanci. Beograd: SANU. str. 145—199.
- Petrović, Vladimir P. (2007). Dardanija u rimskim itinerarima: Gradovi i naselja (PDF). Beograd: Balkanološki institut SANU.
- Petrović, Vladimir P. (2007). „Pre-Roman and Roman Dardania: Historical and Geographical Considerations” (PDF). Balcanica. Balkanološki institut SANU (37): 7—23.