Википедија

Dvoglavi orao

фигура које је у вексилологији и хералдици повезана са концептом царства

Dvoglavi orao je u veksilologiji i heraldici figura povezana sa konceptom carstva.

Srpski dvoglavi orao Nemanjića

Motiv dvoglavog orla izgleda ima krajnje porijeklo u Antičkom Bliskom istoku, posebno u hetitskom ikonografiji. Ponovo se javlja u visokom srednjem vijeku, tokom 10. ili 11. vijeka, posebno je korišćen u Vizantijskom carstvu, ali u 11. i 12. vijeka poznati su prikazi iz islamske Iberije, Francuske i Bugarske, a od 13. vijeka pa nadalje postaje široko rasprostranjen, javlja se u Svetom rimskom carstvu, Srbiji i Rusiji u hrišćanskoj sferi, ali i u seldžučkom Rumskom sultanatu, Mamelučkom sultanatu u islamskoj sferi.

Antički Bliski istok uredi

 
Dvoglavi orao na Sfinginoj kapiji u Aladža Holuku

Višeglave mitološke životinje su veoma česte u slikarskom nasljeđu na prelazu bronzanog u gvozdeno doba u Antičkom Bliskom istoku, posebno u asirskoj sferi, odakle je usvajaju Hetiti. Korišćenje dvoglavog orla na hetitskom slikama tumači se kao „vladarska oznaka”.[1] Monumentalni hetitski reljef dvoglavog orla koji grabi dva zeca pronađen je na istočnom stubu Sfingine kapije u Aladža Holuku.[2]

Srednji vijek uredi

Nakon kolapska bronzanog doba, došlo je do jaza u trajanju od dva milenijuma prije ponovnog pojavljivanja motiva dvoglavog orla. Najranije javljanje u Vizantijskom carstvu je na svilenom brokatu tokom 10. vijeka, koji je vjerovatno bio proizveden u islamskoj Iberiji;[3][4] slični rani primjeri, iz 10. ili 11. vijeka, su iz Bugarske i Francuske.

Istočno rimsko carstvo - Vizantijsko carstvo uredi

 
Grb dinastije Paleolog
 
Vizantijski dvoglavi orao sa zgrade Patrijaršije u Carigradu. Levi orao gleda prema Zapadu (simboliše Rim) a desno prema Istoku (simboliše Carigrad). U kandžama drže krst i krunu - predstavljaju crkveno i sekularno vladanje države.

Orao se u Vizantiji pojavljuje od njenog nastanka i predstavlja kontinuitet sa Rimskim carstvom čiji je simbol bio. Konstantinopolj je bio naslednik Rima i Romeji su nastavili da koriste stari carski simbol 'jednoglavog orla' kao motiv. Iako je sasvim sigurno da je promena u dvoglavog orla vezana za stare prikaze dvoglavog orla iz Male Azije, nije jasno kako i zašto je do toga došlo. Predstavljao je Carstvo koje je okrenuto i Istoku i Zapadu odnosno i Aziji i Evropi. Iz Vizantije se dvoglavi orao proširio na zemlje pod njenim direktnim uticajem (Srbija, Crna Gora, Rusija...)

Rani novi vijek uredi

Sveto rimsko carstvo uredi

 
Grb Svetog rimskog carstva, oko 1510.

Prvi pominjanje dvoglavog orla u zapadnoj Evropi vezuje se za 1250. godinu, u grbovniku Mateja od Pariza kao grb cara Friderika II, cara Svetog rimskog carstva. Obično je prikazivan u crnoj boji (crni dvoglavi orao) na zlatnoj pozadini, zamenjujući prethodnog jednoglavog orla, i pod uticajem ovog grba su motiv dvoglavog orla usvojili i mnogi nemački gradovi i nemačke aristokratske porodice. Nakon raspada Svetog rimskog carstva 1806. godine, dvoglavi orao se ponovo našao na grbu Austrijskog carstva, a takođe se koristio i kao grb Nemačke konfederacije.

Druge zemlje uredi

Iz Vizantije, motiv dvoglavog orla je stigao i do Rusije, kada se Ivan III oženio Sofijom Paleolog. Nemanjići su usvojili srebrnu verziju dvoglavog orla da bi istakla svoju samostalnost i nezavisnost od Konstantinopolja, i čak istakla svoje pravo koje polaže na carski tron Konstantinopolja.

Srebrnog dvoglavog orla su usvojile mnoge srednjovekovne plemićke porodice sa naših prostora, među kojima: Nemanjići, Mrnjavčevići, Lazarevići, Kastriotići itd.

Kasnije, usvojile su ga i dinastije Obrenovića, Karađorđevića i Petrović-Njegoša, i ostale su i do dan danas na grbu Srbije i Crne Gore.

Đurađ Kastriot Skenderbeg je usvojio sličnu zastavu tokom svoje borbe protiv Osmanskog carstva, na kojoj je bio predstavljen crni dvoglavi orao na crvenoj pozadini, koji se kasnije ponovo pojavio na zastavi Albanije.

Tokom narednih vekova, dvoglavi orao je često držao mač ili skiptar u jednoj kandži, i kuglu sa krstom u drugoj, kao simbole dvostruke vlasti - nad materijalnim i duhovnim.

Ovaj simbol se danas upotrebljava i od strane Grčke pravoslavne crkve, kao dekorativni element, koja je pod Osmanskim carstvom bila naslednik Vizantijskog carstva i u tom periodu je bila popularan simbol kod grčkog naroda. U jednom kratkom periodu, 1925-1926, dvoglavi orao se našao i na grbu Grčke države.

Dvoglavi orao je ostao i važan motiv u heraldici carskih vladarskih dinastija Rusije (dinastija Romanov) i Austrougarske (dinastija Habzburga), kao i kraljevske vladarske dinastije Crne Gore (Petrović-Njegoši).

Grbovi država i teritorija sa dvoglavim orlom uredi

 
Grb Ruske Federacije

Dvoglavi orao se pojavljuje na grbu sledećih država i teritorija:

Kroz istoriju se pojavljivao na još nekoliko grbova država i teritorija:

Primeri dvoglavog orla uredi

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ Collins, Billie Jean (2010). „Animal Mastery in Hittite Art and Texts”. Ur.: Counts, Derek B.; Arnold, Bettina. The master of animals in old world iconography (na jeziku: engleski). Budapest: Archaeolingua. str. 59—74. ISBN 978-9639911147. 
  2. ^ Chariton, Jesse D. (2011). „The Mesopotamian Origins of the Hittite Double-Headed Eagle” (PDF). UW-L Journal of Undergraduate Research XIV (na jeziku: engleski) (University of Wisconsin–La Crosse). Arhivirano iz originala (PDF) 09. 08. 2017. g. Pristupljeno 10. 02. 2018. 
  3. ^ Ackerman, Phyllis (1936). „A Gold-woven Byzantine Silk of the Tenth Century”. Revue des arts asiatiques (na jeziku: engleski). 10 (2): 86—91. 
  4. ^ Shepherd, Dorothy G. (1950). „A Medieval Brocade”. The Bulletin of the Cleveland Museum of Art (na jeziku: engleski). 37 (9): 195—199. 

Literatura uredi

Spoljašnje veze uredi

 
Dvoglavi orao na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Двоглави_орао&oldid=26864663”