Episkop šumadijski Sava
Sava (svetovno Svetozar Vuković; Senta, 13. april 1930 — Beograd, 16. jun 2001) bio je episkop šumadijski i dopisni član SANU.
| Sava (Vuković) | |
|---|---|
 Vladika Sava, decembra 1996. godine | |
| Osnovni podaci | |
| Pomesna crkva | Srpska pravoslavna crkva |
| Eparhija | Eparhija šumadijska |
| Čin | episkop |
| Titula | episkop šumadijski |
| Sedište | Kragujevac |
| Godine službe | 1977—2001 |
| Prethodnik | Valerijan (Stefanović) |
| Naslednik | Jovan (Mladenović) |
| Lični podaci | |
| Svetovno ime | Svetozar Vuković |
| Datum rođenja | 13. april 1930. |
| Mesto rođenja | Senta, Dunavska banovina, Kraljevina Jugoslavija |
| Datum smrti | 16. jun 2001. (71 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Srbija, SR Jugoslavija |
Biografija uredi
Njegovo svetovno ime bilo je Svetozar. Osnovnu školu i nižu realnu gimnaziju završio je u Senti, zatim Bogosloviju Svetog Save u manastiru Rakovici 1950, a Bogoslovski fakultet u Beogradu 1954. godine. Postavljen je za suplenta Bogoslovije Svetog Save u Beogradu 1958. godine. Godine 1957. i 1958. proveo je na postdiplomskim studijama na starokatoličkom bogoslovskom fakultetu Univerziteta u Bernu (Švajcarska) radeći istovremeno na doktorskoj disertaciji „Tipik arhiepiskopa Nikodima”. Doktorirao je 15. maja 1961. godine na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu.
Zamonašen je u manastiru Vavedenje 1959. godine, a za vikarnog episkopa moravičkog je hirotonisan 1961. godine u Sabornoj crkvi u Beogradu od strane patrijarha srpskog Germana, episkopa bačkog Nikanora i episkopa banatskog Visariona.
Na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu predavao je liturgiku sa istorijom umetnosti od 1961. do 1967. godine kada je izabran za episkopa istočnoameričkog i kanadskog gde je ostao do 1977. godine kada je postao episkop šumadijski. Predstavljao je Srpsku pravoslavnu crkvu u komisiji za pripremu Svetog i Velikog sabora pravoslavne crkve u Ženevi (1979—1991) i u Dijalogu sa Rimokatoličkom crkvom (1980—1991).
Administrirao je sledećim eparhijama: Istočnoameričkom i kanadskom, Žičkom, Banatskom, Temišvarskom, Srednjozapadnoameričkom, Zapadnoameričkom i Bačkom. Započeo je gradnju više od stotinu novih hramova u Šumadiji a preko pedeset je osveštao. Podigao je Crkvu Svetog Georgija u Viševcu, rodnom mestu vožda Karađorđa kao ličnu zadužbinu i obnovio mnoštvo manastira širom Šumadijske eparhije. Osnovao je više eparhijskih fondova za finansiranje građevinske delatnosti, stipendiranje svešteničkih kandidata, za brigu o penzionisanim sveštenicima, Dom za decu „Sveti Jovan Krstitelj” (Topola, Divostin), ambulante u selima Kloka i Cvetojevac, Dobrotvorni fond „Čovekoljublje”, Bogosloviju „Svetog Jovana Zlatoustog” u Grošnici. Za vreme službe u Americi osnovao je četrnaest novih parohija i jedan manastir.
Tokom administriranja Temišvarskom eparhijom (16 godina), osnovao je više pravoslavnih crkvenih opština i starao se o očuvanju i obnovi čuvenih srpskih manastira Bazjaš, Bezdin, Zlatica, Kusić, Sv. Đurđe na Brzavi i obezbedio je bogoslovsko školovanje i stipendiranje za više od pedeset srpskih mladića iz rumunskog dela Banata.
Preminuo je 16. juna 2001. godine.[1] Sahranjen je 19. juna u Sabornoj crkvi u Kragujevcu.[2]
Povodom 20 godina od njegove smrti 2021. godine objavljena je spomenica.[3][4]
Radovi uredi
Bavio se naučnim radom a radove iz istorije i liturgike objavljivao je u našim i stranim časopisima i listovima.
Napisao je sledeća dela „Istorija Srpske pravoslavne crkve u Americi i Kanadi 1891-1941.” zatim knjigu „Srpski jerarsi”, „Grobna mesta srpskih arhijereja”. Kao episkop moravički bio je pokretač izlaženja časopisa „Srpska pravoslavna crkva - njena prošlost i sadašnjost / Serbian Orthodox Church - Its Past and Present” na srpskom i engleskom jeziku, kao i novina Srpske patrijaršije „Pravoslavlje”, čiji je odgovorni urednik bio od prvog do sedmog broja, do odlaska na novu dužnost u SAD. Glavi urednik „Glasnika, službenog lista Srpske pravoslavne crkve“ bio je od juna 1966. do jula 1967. godine. Pokrenuo je časopis Istočnoameričke i kanadske eparhije „Staza pravoslavlja”, koji je kasnije postao zvanični list Srpske pravoslavne crkve u SAD i Kanadi. Uredio je spomenicu pod naslovom „Sedam i po stoleća Srpske crkve”, na srpskom i engleskom jeziku i „Kalendar Srpske pravoslavne crkve u Americi i Kanadi za 1971. godinu”. Pokrenuo je „Kalenić”, list Šumadijske eparhije. Kao administrator eparhija banatske (1980—1985) i bačke (1988—1990) obnovio je nekadašnje časopise ovih eparhija: „Banatski vesnik” (1981) u Vršcu i „Beseda“ (1989) u Novom Sadu. Administrirao je i temišvarskom eparhijom 1980-1996.[5] Uređivao je „Crkvu, kalendar Srpske patrijaršije“ za 1981, 1982. i period od 1996. do 2001. godine.
Autor je priloga u knjizi "Sto najznamenitijih Srba". Za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti je izabran 1997. godine. Matica srpska ga je izabrala za člana saradnika 1991. godine, a stalni član postao je 1995. godine.
Odlikovanja uredi
Sveti arhijerejski sabor Srpske pravoslavne crkve na redovnom zasedanju 2001. godine odlikovao je episkopa dr Savu Ordenom Svetog Save I stepena povodom četrdesetogodišnjice arhijerejske službe u znak priznanja za četrdesetogodišnje samopregorno i uspešno arhijerejsko služenje crkvi, kao i za naučni rad u duhu pravoslavlja kojem je danonoćno posvećivao sve Bogom date mu talente.
Ukazom predsednika SR Jugoslavije Vojislava Koštunice, posthumno je odlikovan Medaljom Belog anđela za izuzetno lično ostvarenje i doprinos u oblasti crkvene istorije i humanističkih nauka.[6]
Galerija uredi
-
U mladosti -
U bašti svog rodnog doma u Senti -
U pratnji Patrijarha srpskog Germana sa Titom i Jovankom Broz -
Sa majkom Milicom i ocem Vasom -
Ispred Vladičanskog dvora u Vršcu -
Sa Patrijarhom srpskim Pavlom
Reference uredi
- ^ Umro episkop šumadijski Sava
- ^ Sahranjen episkop šumadijski Sava
- ^ „Episkop šumadijski Jovan: “Ja posadih, ali Bog učini da uzraste” (1 Kor 3, 6) – Služenje Crkvi vladike Save Vukovića (SPC, 18. jun 2021)”. Arhivirano iz originala 19. 06. 2021. g. Pristupljeno 19. 06. 2021.
- ^ „Povodom dvadesetogodišnjice upokojenja episkopa Save (Vukovića) (SPC, 26. jul 2021)”. Arhivirano iz originala 26. 07. 2021. g. Pristupljeno 26. 07. 2021.
- ^ „Episkopi Pravoslavne Srpske Eparhije Temišvarske u Rumuniji”. Pristupljeno 5. 4. 2013. Tekst „ www.banaterra.eu ” ignorisan (pomoć) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (12. jun 2011)
- ^ „Ukazom predsednika SR Jugoslavije episkop šumadijski Sava posmrtno odlikovan, 18. jun 2002. godine”. Arhivirano iz originala 17. sep 2019. g. Pristupljeno 16. sep 2019. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|access-date=, |archive-date=(pomoć)
Literatura uredi
- Puzović, Predrag (1996). „Eparhije Srpske pravoslavne crkve u rasejanju” (PDF). Bogoslovlje: Časopis Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta u Beogradu. 40 (1-2): 87—96. Arhivirano iz originala (PDF) 08. 06. 2019. g. Pristupljeno 25. 03. 2018.
Spoljašnje veze uredi
- Biografija na sajtu SANU
- Episkop Sava Vuković, biografija na sajtu šumadijske eparhije
- Deset godina od upokojenja Episkopa šumadijskog Save (SPC, 11. jun 2011) Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. april 2020)
