Izbište
Izbište je naselje u gradu Vršac, u Južnobanatskom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2011. bilo je 1472 stanovnika.
Izbište | |
|---|---|
 Glavna ulica u Izbištu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Autonomna pokrajina | Vojvodina |
| Upravni okrug | Južnobanatski |
| Grad | Vršac |
| Stanovništvo | |
| — 2011. |  1.472 |
| — gustina | 36/km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 45° 01′ 15″ S; 21° 11′ 06″ I / 45.02085° S; 21.18505° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 100 m |
| Površina | 40,6 km2 |
.svg)  Izbište Izbište na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 26343 |
| Pozivni broj | 013 |
| Registarska oznaka | VŠ |
Istorija uredi
Najstariji sačuvani pisani dokument u kome se pominje naseljeno mesto Izbište datira iz 1660. godine, a onda sledi pomen iz 1666. godine. U oba slučaja to je ručno pisani spomenar Srpske pravoslavne crkve tj. sveštenika, koji vodi evidenciju o prilozima domaćinstava Pećkoj patrijaršiji. Spomenar ili katastih, kako se to tada zvalo, sadrži listu finansijskih i robnih priloga, koji su po nekoj obavezi ili dobrovoljno, dati Pećkoj patrijaršiji. Ovaj dokument čuva se u biblioteci Srpske patrijaršije.
Predanja o naselju uredi
Selište je, kao i sva naselja, kpaj vode. Najpre se 13 familija naselilo na jyžnoj strani, odmah do sadašnjeg Izbišta, na kome je najpre bilo staro Izbište, malo selo sa zemunicama tu su seljaci odavno cigle pravili; te su mnogi tragovi ranijeg naselja uništeni. Nedaleko je sada ciglana, gde su nalazili preistorijske grobove, sa uspravno sahranjenim mrtvacima, i urne. Ne zna niko koje su familije bile na Selištu i prešle ovamo. Znaju da je na današnjem mestu bio onaj red domova kao što je u najstarijem domovnom protokolu zabeleženo. Predanja izbištanskih rodova pokazuju da su se jedni od njih doselili „iz Srbije”, dakle svakako iz severne Srbije, jedni izrikom pominju Smederevo, a drugi iz južne Srbije, svakako nedaleko od ovčeg polja, i tako su se izmešali i jedni i drugi. Selo ima pet „sokaka”, ali ovi nemaju utvrđena imena, nego ih narod naziva po familijama, te svaki sokak ima po više naziva, kako koja familija xoće sebe da istakne. Škola je bila preko puta „čelo crkve”, od nabijača, a temelj od cigala.
Starine — U kraju duboki put postoji u vinogradima krst od kamena koji je podigla familija Milutinović „grada radi” (da ih ne tuče grad), a isto tako, zbog zaveta od grada, petkom se nije brdo nikad oralo. Kod crkve su sahranjivali popove i oficire, a ostale u starom groblju, koje je bilo nakraj sela, sve do 1884. rodine, kada je napušteno, a zatim uništeno i krstovi razvučeni. Bilo je sve po familijama izdeljeno. Crkva je od početka bila na današnjem mestu, samo je starija od ove bila mala. Kako je bila mala i slaba, zvona su bila posebno obešena „na drva”. I ona je bila posvećena Sv. arhangelu Mihailu, kao i ova sad. Nova je bila dovršena 1814 godine. Učitelj Kračun preko od crkve našao je na dubini od 2 metra peć od ppyća, ispletenu i olepljenu kao što su se u staro doba pravile peći. Na mineju meseca februara, na prvim listovima, zapis iz 1795. godine: da je to knjiga hrama „sela Izbište”, a potpisan kao administrator Arsenije Petrović, „paroh Moravice” (sada nemačkog sela). Isti Arsenije Petrović, „paroh moravički”, potpisan je i na svim ostalim minejima. Na mineju meseca juna zapisan je papox Trifun Ilanić, 1806. godine. U mineju za avgust zapisana je da su se lila zvona u Zagajici 23. jula 1799. godine, a po zapisu na krajnjim koricama, novo groblje je osvešteno 1886. godine.
Toponimi — Vrbara (oranica), a jedan deo od Šicarnica (tu je bilo spremište za vreme Granice); Uljmansko voće (bilo nekad voće, sad oranice) i u njoj Vodica (gde se leče bolesnici) i Donje livade (ima mala livada, a ostalo je močvara); Sirkovo (oranice i livade); Vršački put (oranice do Donjih livada); Potporanjski put (njive); Iza ciglana (oranica); Zagajički put (njive); Selište (oranice) i u njemu Veliki put (za Mramorak); Kod brešča (oranice, bila dva bresta); Gornje livade (oranice); Vinogradi (vinogradi) i u njima Duboki put, Mramorački put i Beli put (prvi vodi na grebenačke njive, a treći za Šušaru); do Bela puta je Zemlja bandaška (oranica, uživala je vojna banda kompanijska); Uljmanski vinogradi (vinogradi); Nikoličanski vinogradi (vinogradi); Utrine (opštinski pašnjak sa tri bunara) i u njima budžak ili Pavla Popova uga i Babin budžak kod sela; Stare i Nove ledine (opštinska zemlja, oranice); Duboka dolina (oranica); Velika dolina (oranica); Kod Čabrovljevog bunara (bunar) i u njoj delovi: Čelo ledine, do Uljmana (tu se graniči s uljmanskim atarom) i Suve njive; Iza deteline (bila detelina za vreme Granice) ili Čelo deteline ili Iza čergara (sad oranica) i u njoj Iza dudare.
Tamiški Banat — naseljavanje južnog Banata uredi
Posle proterivanja Turaka iz Banata 1716-1718. godine, granica se pomerila na Dunav i oslobođena teritorija Banata je pripojena Austriji kao posebna krunska oblast. Dugogodišnji ratovi ostavili su teške posledice i duboke tragove. Zemlja je bila opustošena i zaparložena. Ogromna prostranstva su prikrivale neprohodne močvare, a epidemije malarije, kuge, kolere i trbušnog tifusa su duboko kosile stanovništvo. Veći deo naroda se razbežao i odbegao i samo je malo starosedelaca Srba i Rumuna ostalo. Za veliku vrednost ovog zemljišta znao je princ Eugen Savojski, pobednik u mnogim bitkama i “car na bojnim poljima“. Osim što je bio vojnik, on je bio izuzetno mudar državnik, diplomata i savetnik tri cara, Leopolda I, Jozefa I i Karla VI. Ostale su za pamćenje njegove reči upućene caru Leopoldu I. “Ja ću vam govoriti o jednoj zemlji koju vi ne poznajete, o kojoj niste čuli. Ja sam tu zemlju video, ja sam po njenoj masnoj, teškoj crnoj zemlji jahao, ja sam tamo svoje bitke vodio i voleo bih da mogu kroz nju da jašem kao njen gospodar. U toj zemlji ne leži samo hleb za mnogo hiljada ljudi, u toj zemlji je i rad za mnogo nezaposlenih ruku. Ta zemlja čeka na nas, Vas Vaše veličanstvo! Vi imate u carstvu mnogo ljudi koji su gladni i željni zemlje, poklonite tu zemlju njima. Poklonite im i stvorite im novo carstvo, ne sa mačem kako se stvaraju carstva nego sa ašovima i plugovima!”.
Grof Florimund Mersi uredi
Zbog zapuštenosti banatske pokrajine, bečki ratni savet i dvorska komora sa guvernerom Banata, generalom Klaudije Mersijem, bili su prinuđeni da izrade plan uređenja Banata. Osnovne odrednice su bile – vojna i politička uprava i brzi privredni preporod Banata. Grof Kolovrat je rekao: “Dvor neće gubiti vreme, ni priliku da Banat dovede u stanje procvata”. Grof Mersi je dobro znao da do brzog privrednog preporoda Banata može doći samo masovnom i organizovanom kolonizacijom Nemaca, koji su bili dobre zanatlije i uz to su bili odani bečkom dvoru. Nemci su kolonizovani najviše iz južnih nemačkih pokrajina. Oni su u Banat stizali Dunavom na malim, drvenim lađama zvanim “ulmske kutije”. Put od Ulma do Pančeva, dug 1500 km, trajao je oko dva meseca i bio veoma naporan, jer je u svakoj lađi bilo 150 – 200 ljudi.
Prvi kolonisti su došli u Banat već 1718. god. Ubrzo Banat postao obećana zemlja siromasima širom Evrope. Država je pod privilegovanim uslovima naseljavala Nemce zanatlije, koji su bili prvi deset godina oslobođeni svih poreza. Ostalim naseljenicima je bio obezbeđen prevoz, besplatan plac i materijal za izgradnju kuće, oruđe za obradu zemlje i višegodišnje povlastice. Bečka komora je, želeći da od Banata stvori zlatni rudnik, osim Nemaca naseljavala i druge narode, Italijane i Špance koji su bili nosioci potpuno nove privredne grane na ovim prostorima – svilarstva. Italijani su, osim proizvodnje svile razvili veoma uspešno i proizvodnju pirinča. Iz drugih krajeva austrijske carevine i Evrope, doseljavali su se u Banat i drugi narodi: Česi. Slovaci, Rumuni, Srbi, Mađari, Bugari, Jermeni i Cincari. Razlozi njihovog naseljavanja su bili ekonomske prirode, rađeni sa ciljem da se u Banatu pokrene zaostala privreda. Nosioci privrednog razvoja su ipak bili Nemci, koji su sa sobom iz zapadne Evrope doneli najsavremenija oruđa za industriju i zemljoradnju.
Sesija uredi
Vladavina Marije Terezije, poznata u istoriji kao “Terezijina epoha”, bila je duga punih četrdeset godina i zapamćena je po dubokim i korenitim reformama. Status banatskih kmetova je regulisao urbar Marije Terezije iz 1767. god, po kome je regulisan status položnika. Određene su dužnosti i obaveze i veličina poseda kmetova. Po feudalnim zakonima apsulističke države, vladar je bio isključivi vlasnik zemlje, a kmetovi su bili samo plodouživaoci, koji su od države uzimali u zakup jednu sesiju zemlje, koja je iznosila 24 kj. Oranica 6 kj livada 3 kj pašnjaka i 1 kj okućnice, na kojoj su plaćali porez opštinskim i komorskim službenicima
"Prvi službeni popis stanovništva na teritoriji današnje Vojvodine iz 1880. pokazuje njenu šaroliku etničku strukturu. Od 1,2 miliona građana, 35,5% bili su Srbi, 24,4% Nemci, 22,6% Mađari, 6,2% Hrvati, 13,5% Slovaci i 17,5% Rumuni. Etničke skupine različitog porekla, verske i jezičke pripadnosti našle su se, sticajem okolonosti, u zajednici. Međusobni uticaji bili su vrlo jaki, što je dovelo do sličnog načina života, iako čvrsto kulturno i političko zajedništvo nikad nije ostvareno“.
Izbište uredi
Izbište se prvi put pominje 1713. godine sa 23 doma. Godine 1716. pripojeno je vršačkom diktritu temišvarskom Tamiškog Banata. Godine 1717. popisano je 20 domova, a 1722. godine nameravali su Izbištani da se presele u Uljmu, zbog oskudice u vodi. Već 1749. godine bilo je 60 domova. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto ima militarski status, a pripada Vršačkom okrugu i distriktu. Stanovništvo je pretežno srpsko.[1] Godine 1774. Izbište je pripojeno ilirskoj, a 1775. godine vlaško-ilirskoj regimenti. Kada je poslednja regimenta organizovana, izbištanska kompanija, kojoj je pripadalo pet sela, brojala je 968 sposobnih vojnika i 206 poluinvalida. Godine 1777, otpočinje vođenje crkvenih matrikula. Posle toga Izbište je dobilo erarnu nemačku trivijalnu (prostu) školu. Godine 1782, popisano je 998 stanovnika. Po jednima je sadašnja crkva sazidana 1807, a po drugima 1823. godine. Godine 1838, pripojeno je Izbište, opština i kompanija, srpskom bataljonu, a 1845. srpskoj regimenti. Godine 1846, bilo je 1516 pravoslavnih stanovnika sa jednim sveštenikom. Kada je 28. aprila 1849. napustila Vršac, srpska vojska se povukla u Izbište. Godine 1854, popisano je 1778 duša. Izbištanskoj kompaniji pripadala su sela: Izbište, Uljma, Zagajica i Parta, sa ukupno 5647 stanovnika. Godine 1873. ušlo je Izbište u sastav Tamiškog komiteta. Iste godine ukinuta je privatna škola. Godine 1894. pripojena je vinogradarska kolonija Šušara (nem. Sandorf) (mađ.Fejertelep) opštini Izbištu. Rast stanovništva iznosio je: 1869. (1932), 1880. (2108), 1890. (2414), 1900. (2613+302), 1910. (2776+946). Godine 1905. Izbište je velika opština u Belocrkvanskom srezu. Tu živi 2613 stanovnika u 550 domova, većinom Srbi. Ima ih 2387 pravoslavnih duša (ili 91%) sa 509 kuća. Od javnih zdanja pominju se srpska pravoslavna crkva i četiri kominalne škole. Vezu sa svetom imaju preko pošte i telefona.[2] Na početku svetskog rata (1914) bilo je internirano 5 stanovnika (1 sveštenik, 1 student filozofije, 1 trgovac i 2 ekonoma). Na kraju rata, 8. novembra 1918, srpska vojska zauzela je Izbište, koje je pripojeno torotalsko-tamiškoj županiji. Dana 31. januara 1921. popisano je 3669 duša, od kojih je bilo Srba 2571, Čehoslovaka 59, Slovena 8, Rumuna 42, Nemaca 589, Mađara 400, ostalih 7. Padaci su se odnosili zbirno na Šušaru i Izbište. Odnosno, Šušara je brojala 1044, a Izbište 2625 stanovnika. U to vreme, shvatajući važnost zadrugarstva i prosvete, dva dobrotvora meštana, zaveštali su svoju imovinu. Arsa Đurić je 1922. godine zaveštao 50 katastarskih jutara (kj) oranice zemljoradničkoj zadruzi, a 1914. god. Đura Kračun tri kuće i 30 kj oranica čitaonici. Sem čitaonice i zemljoradničke zadruge Izbište ima i pevačko društvo. Sve ove kulturno-prosvetne ustanove spadaju među najstarije koje su u ovom kraju osnovane. Dana 1. avgusta 1927. odvojena je Šušara od Izbišta, i postala zasebna opština. Dana 19. novembra iste godine izvršen izbor novog opštinskog predstavništva.
Kulturna istorija i duhovni život uredi
Po državnom šematizmu pravoslavnog klira u Ugarskoj iz 1846. godine, bilo je u Izbištu 1516 pravoslavaca. Parohija spada u Vršački protoprezvirat, Vršačke eparhije sa sedištem u Vršcu. Mesno pravoslavno parohijsko zvanje osnovano je i parohijske matične knjige vode se od 1777. godine. Osim matice umrlih koja se beleži od 1794. godine. U mestu je 1846. godine pravoslavni hram posvećen Sv. Arhanđelima, a paroh je bio pop Sava Bošković, koji je direktor školski i katiheta. Te godine radi osnovna narodna veroispovedna škola, u kojoj učitelj Jovan Mladenović uči čak 100 đaka.[3] Pravoslavna crkva je sazidana 1807. godine, i templo je tada oslikano. Ima u hramu dve slike iz srpske istorije: Krunisanje Stefana Prvovenčanog, i na drugoj izmirenje braće Stefana i Vukana Nemanjića. Postoji srpska crkvena opština, skupština je redovna pod predsedništvom Vase Petrovog. Godine 1905. parohija je druge platežne klase, parohijski dom nema, parohijska sesija iznosi 33 kj. zemlje. Sveštenici su: pop Mihail Drndarski rodom iz Dobrice, sa službom u mestu trideset godina; pop Božidar Kovačević rodom iz Ade, kapelan, tek prispeo. U mestu je srpsko pravoslavno groblje, a crkveno-opštinski posed iznosi 61 kj.[4]
Za vreme burnih ratnih događaja u Vršcu i okolini aprila 1849. godine Vrščani su izmolili od Glavnog odbora u Karlovcima da im bude komandant kapetan Jefta Barajić, rodom iz Omoljice. Iako veliki junak, nije mogao odbraniti sa malo narodne vojske grad Vršac, pa se povukao pred mađarskom vojskom koju je predvodio general Bem. Barajić je u Izbištu 22. aprila 1849. godine našao novo uporište, ali nije bilo predaha. Javljeno mu je da u blizini Vojvodinaca Mađari napadaju vodenicu, koja je bila snadbevač brašnom srpske trupe i narod. Odjurio je kapetan sa 12 vojnika tamo, gde se izrodio sukob tokom kojeg će i nastradati. Pogođen je iz puške u trbuh, i teško ranjen prenet u Izbište, gde je sutradan, u mukama preminuo. Sahranjen je na groblju u Izbištu, a kasnije mu je podignut i nadgrobni spomenik.[5]
Izbište je tokom postojanja Vojne granice menjalo pripadnost pukovima, da na kraju bilo Kompanija u sastavu XIII Srpsko-banatskog puka, sa sedištem u Beloj Crkvi. Iz popisa se vidi da broj stanovnika u tom militarskom, kompanijskom mestu lagano raste. Tako je 1847. godine tu bilo 1516 žitelja, a 1867. godine - 1780.[6] U Izbištu je rođen 1864. godine Dušan Spernjak, profesor Karlovačke gimnazije od 1890. godine. Spernjak se školovao u Pančevu, Karlovcima i Univerzitetu u Pešti, koji je završio sa pohvalnim uspehom. Obrazovao se za glavni nemački, i sporedni mađarski jezik sa književnošću.[7] Po popisu crkvenom iz 1865. godine vidi se da u Izbištu živi 1678 pravoslavnih duša, Srbi i Rumuni nisu crkveno podeljeni, to je jedna pravoslavna parohija, druge platežne klase. Bila bi najviše, prve klase da ima preko 2000 stanovnika.[8] Od novca dobijenog nakon podele imovine bivše graničarske pukovnije, na predlog beležnika Žive Grujića, u Izbištu je osnovana stipendija za školovanje jednog siromašnog i darovitog mladića iz sela - za učitelja, na Somborskoj preparandiji.[9]
Avgusta 1884. godine potvrđena je za stalnu učiteljicu u Izbištu, nakon šest godina službovanja u mestu - Jelisaveta Marjanović. Dug je spisak Izbištana koji su 1894. godine dali prilog za podizanje spomenika mitropolitu Stefanu Stratimirovića u Karlovcima. Tako su pomogli kulturno-nacionalni projekat, sa ukupno 20 f.: Srpska pravoslavna crkvena opština izbiška 10 f., pop Mihail Drndarski protonamesnik 5 f., a drugi mnogo manje (u novčićima) - Proka Ilanić učitelj, Mirko Marjanović penzionisani učitelj, Sava Popov šumar, Aleksandar Stefanov trgovac, Lazar Stefanov ćurčija i još dvadesetak ratara.[10] Sledeće 1895. godine u Izbištu se skuplja prilog za Fond Sv. Save iz kojeg je planirano da se gradi hram na Vračaru u Beogradu. Dali su ovog puta novac: Crkvena opština 5 f. i pop Mihail Drndarski 5 f., po 1 f. Mileva Jovanović i Jefta Iljanić, na tasu je u crkvi na drugi dan Duhova skupljeno 80 novčića, a ostali priložnici - njih 17 pokloniše mnogo manje, u novčićima.[11] Ikonopisac Đoka Putnik iz Bele Crkve je naslikao ikonostas u srpskoj pravoslavnoj crkvi u Izbištu.[12] Prota Mihail Drndarski (rodom iz Dobrice) je 1904. godine imao problem sa komunalnim učiteljem Vasom Brankovim koji ga je ometao u službi, zbog čega je protiv ovog pokrenut disciplinski postupak na nivou Tamiške županije. Škola je od 1872. godine komunalna, opštinska, ima dva zdanja, jedno za zabavište a drugo za školu. Učiteljsko telo 1905. godine čine: učitelj Kosta Nistoran rodom iz Barande, koji je tu tri godine, zatim učitelj Vasa Brankov rodom iz mesta, svih šest godina sa službom u rodnom mestu, učitelj Branko Goronić rodom iz Vršca, koje nedavno došao i učiteljica Olga Novaković rodom iz Pančeva, koja radi u izbištanskoj školi tri godine. Te 1905. godine redovnu nastavu pohađa 285 đaka, u nedeljnu školu ide 100 učenika, a za zabavište ima 154 male dece. [4] Saradnik "Školskog lista" iz Sombora, bio je 1912. godine Vladimir Dakić svršeni bogoslov iz Izbišta. Ministar prosveta Kraljevine SHS postavio je svojim ukazom septembra 1921. godine učitelje u Izbištu: Simeona Putnika, Vasu Brankovog, Branka Goromića, Maru Langulovu - Beljin, i Jelenu Beljin (iz Izbišta).[13]
Na opštinskim izborima u Izbištu 1927. godine sledeći je rezultat: radikali - 229 kuglica (11 mesta), samostalne demokrate - 282 (18) i zemljoradnici 61 glas (2 skupštinara). Vlast su dobile demokrate stranke Svetozara Pribićevića. Pobedi je izgleda doprineo, prošlogodišnji veliki zbor demokrata, na trgu u Izbištu održan marta 1926. godine, na kojem je nastupao lično stranački lider advokat Pribićević. Ciglana u Izbištu je 1928. godine ponovo počela da radi. Na Narodnom univerzitetu koji je postojao u Izbištu 1929. godine, jedno od predavanja pod nazivom "Smisao i značaj detinjstva" držao je dr Branislav Krstić. Sredinom januara 1930. godine izgoreo je u Izbištu mlin meštanina Žive Zrenjanina, namernom paljevinom tokom noći. Vlasnik je od osiguranja naplatio milion dinara, mada šteta je bila procenjena na dva miliona.[14] Avgusta 1930. godine osnovano Dobrovoljno vatrogasno društvo u Izbištu, na inicijativu učitelja Petra Putnika. Prvi članovi su postali učitelji i trgovački pomoćnici. Na čelu uprave je bio Toša Iskruljev opštinski beležnik, komandant čete Petar Putnik učitelj i kao sekretar Justin Francuski podbeležnik.[14] Vršačko sokolsko društvo je održalo avgusta 1930. godine sokolski javni čas u Izbištu. U organizaciji svečanosti u mestu su najviše pomogli beležnik Toša Iskruljev istaknuti sokolski radnik, podbeležnik Francuski i Žarko Zrenjanin. Glavni savez srpskih zemljoradničkih zadruga primio je 1931. godine u članstvo, Izbištansku žitarsku zadrugu. Veliki požar usred leta, jula 1931. godine zadesio je Izbište. Vatra je izbila predveče u dvorištu Arse Đurića, pa se brzo proširila na okolna domaćinstva. Izgorelo je do temelja sedam kuća sa pomoćnim zgradama, među kojim i učitelja Vase Brankova, koji je imao na tavanu vagon žita.[15]
Godine 1934. održana je Sveslovenska pčelarska izložba, na kojoj su srebrnu medalju dobili pčelari izlagači iz Izbišta: Sava Korać zemljoradnik, Živojin Milunov zemljoradnik i Petar Putnik učitelj.[16] U Izbištu je 1937. godine stvorena Zadruga za elektrifikaciju, sa ciljem da mestu obezbedi električno osvetljenje. Zajedno su radili na tome viđeniji ljudi Uljme i Izbišta. Svaki član je priložio članarinu 5 dinara, plus udeo od 20 dinara, a ostatak potrebnog kapitala skupljen je unutrašnjim zajmom, sa kamatom 5%. Pregovarano je sa ing Miodragom Nikolićem iz Beograda, kako da dođu do besplatnog projekta električne centrale. U prvo vreme električna mreža je trebalo da ide od željezničke stanice do Opštine, a struju bi davao industrijalac Jakob Gloger iz svoje sušare, dok se ne podigne opštinska centrala.[17] Pevačko društvo "Venac" iz Izbišta, je tokom avgusta 1938. godine pod vođstvom Đorđa Tanaskovića, posetilo Oplenac, gde su nad grobom kralja mučenika Aleksandra održali pomen.[18]
Poznate ličnosti uredi
- Jefta Barajić, srpski junak, carski kapetan, umro i sahranjen u Izbištu 23. aprila 1849. godine, od posledica ranjavanja za vreme Mađarske bune
- Žarko Zrenjanin, narodni heroj Jugoslavije i lider komunističkog pokreta u Vojvodini, rođen 1902. godine. Tu je i Rodna kuća Žarka Zrenjanina
- Isa Jovanović, narodni heroj, jugoslovenski partizan, a posle rata visoki političar SFRJ
- Anđa Ranković (rođ. Jovanović), narodni heroj, jugoslovenski partizan, poginula u NOB-u.
- Timotej Popović Tima, plemić, austrijski oficir, general.
- Zanimljivosti
- Ime Anđe Ranković nosila je tekstilna radionica koja se nalazila u najstarijoj zidanoj kući u Beogradu i iz koje je nastao čuveni beogradski tekstilni kombinat „BEKO“.
Sport uredi
JUŽNOBANATSKA ZONA Rekordna liga
- Južnobanatska zonska liga ima rekordan broj ekikpa — čak 16. Maksimalan učinak.
- FK Polet Izbište se trenutno nalazi u Beton Ligi
Demografija uredi
U naselju Izbište živi 1345 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 40,2 godina (38,6 kod muškaraca i 41,7 kod žena). U naselju ima 548 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,15.
Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 0 | 4 | ||
| 80+ | 12 | 28 | ||
| 75—79 | 19 | 37 | ||
| 70—74 | 43 | 64 | ||
| 65—69 | 56 | 56 | ||
| 60—64 | 51 | 53 | ||
| 55—59 | 26 | 47 | ||
| 50—54 | 61 | 54 | ||
| 45—49 | 70 | 65 | ||
| 40—44 | 75 | 64 | ||
| 35—39 | 57 | 53 | ||
| 30—34 | 45 | 50 | ||
| 25—29 | 61 | 51 | ||
| 20—24 | 50 | 47 | ||
| 15—19 | 66 | 67 | ||
| 10—14 | 55 | 45 | ||
| 5—9 | 56 | 53 | ||
| 0—4 | 42 | 45 | ||
| Prosek : | 38,6 | 41,7 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 692 | 246 | 387 | 33 | 25 | 1 |
| Ženski | 740 | 174 | 384 | 155 | 26 | 1 |
| UKUPNO | 1.432 | 420 | 771 | 188 | 51 | 2 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 410 | 268 | 0 | 1 | 31 |
| Ženski | 207 | 127 | 0 | 0 | 22 |
| UKUPNO | 617 | 395 | 0 | 1 | 53 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 8 | 19 | 4 | 9 |
| Ženski | 0 | 0 | 14 | 3 | 2 |
| UKUPNO | 0 | 8 | 33 | 7 | 11 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 5 | 13 | 5 | 5 |
| Ženski | 0 | 0 | 6 | 11 | 9 |
| UKUPNO | 0 | 5 | 19 | 16 | 14 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 4 | 0 | 0 | 38 | |
| Ženski | 2 | 0 | 0 | 11 | |
| UKUPNO | 6 | 0 | 0 | 49 | |
Galerija slika uredi
-
Polja pšenice u atarima Izbišta -
Jezero u Izbištu -
Pravoslavna crkva u Izbištu -
Spomenik prirode drvored dudova na putu Zagajica Izbište -
Spomenik prirode drvored dudova na putu Zagajica Izbište -
Spomenik prirode Drvored dudova na putu Izbište Uljma -
Spomenik prirode Drvored dudova na putu Izbište Uljma -
Spomenik prirode Drvored dudova na putu Izbište Uljma
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
- ^ Mata Kosovac: "Srpska pravoslavna mitropolija Karlovačka po podacima iz 1905. godine", Karlovci 1910. godine
- ^ Reesch de Lewald, Aloysius: "Universalis schematismus ecclesiasticus venerabilis cleri orientalis ecclesiae graeci non uniti ritus regni Hungariae partiumque eidem adnexarum, necnon magni principatus Transilvaniae, item literarius, seu nomina eorum, qui rem literariam et fundationalem scholarem ejusdem ritus procurant ... pro anno ...", Buda 1846.
- ^ a b Mata Kosovac, navedeno delo
- ^ Jovan St. Vilovski: "Iz života jednog carskog i kraljevskog oficira...", Zemun 1863. godine
- ^ "Glasnik društva srpske slovesnosti", Beograd 1872. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1902. godine
- ^ "Srpski letopis", Budim 1866. godine
- ^ "Školski list", Sombor 1881. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1894. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1895. godine
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1901. godine
- ^ "Prosvetni glasnik", Beograd 1921. godine
- ^ a b "Vreme", Beograd 1930. godine
- ^ "Vreme", Beograd 1931. godine
- ^ "Pravda", Beograd 1934. godine
- ^ "Pravda", Beograd 1937. godine
- ^ "Pravda", Beograd 1938. godine
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Literatura uredi
- Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno (1927„Napredak Pančevo,,)
- Srbi u Banatu — Dr.Jovan Erdeljanović 1928 u Izbištu.
- Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu 1928 g.*
- Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Felix Milecker: (Vršac 1920) bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928. g.
- A delibláti homok hőmérséklet ingadozása-u.a. (Mathem. És természtud. Ertes. 1903)
- Délmagyar. őskori régisiségi leletei; Milecker Felix Temesvár 1891.
- Der europäische Flugsand J. 1873.
- Banatski živi pesak. H. Košanin. (Politika 22/ XII-1923).
- Peščara P. Vujević. U narodnoj Enciklopediji. Knj. III, str. 328–333
- Letopis Period 1812–2009. g. Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Izbišta nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani: [1]
