Kultura Hrvatske
Kultura u Hrvatskoj vuče korene u istoriji Hrvatske. Hrvati su naseljavali ova područja 14 vekova, a sa njima i značajni ostaci drugih, starijih naroda koji su živeli na ovim područjima.
Zbog svog geografskog položaja, Hrvatska predstavlja mešavinu četiri različite kulturne sfere. Područje je bilo raskrsnica između zapadnog i istočnog kulturnog i političkog uticaja, još od podele na Zapadno rimsko carstvo i Istočno rimsko carstvo, ali i deo srednje Evrope i Mediteranske Evrope.[1] Ilirski pokret bio je najznačajniji period nacionalne kulturne istoriji, i u 19. veku predstavljao je ključnu ulogu u razvoju hrvatskog jezika i razvoju umetnosti i kulture na svim poljima.
Najpoznatiji hrvatski kulturni doprinos ostatku svetske kulture, bilo je otkriće kravate.
Drevna baština uredi
.JPG)
Drevni spomenici iz doba paleolita sastoje se od jednostavnih kamenih i koštanih predmeta. Neki od najranijih preostalih istorijskih karakteristika uključuju 100.000 godina stare kosti.
Najinteresantniji bakarno doba ili eneolitu otkrića su od vučedolske kulture. Od te kulture iznikla iz bronzanog doba Vinkovci kulture (nazvana po gradu Vinkovcima) koji je prepoznatljiv po bronzana fibule da je zamenio objekte kao što su igle i dugmadi.
Bronzano doba kulture Ilira počela je da se organizuje u 7. veku pre nove ere. Sačuvane su brojne monumentalne skulpture, kao i zidovi katadele u Nezakciji nedaleko od Pule, jedanom od brojnih istarskih gradova iz gvozdenog doba.
Naseljavanje Grka iz Sirakuze na Siciliji, 390. godine naselili su ostrva Vis, Hvar i Korčula gde su osnovali grad-država u kojima se živelo izolovano. Ilirska umetnost bila je pod velikim uticajem grčke umetnosti. Kraljica Teuta od Isa, današnje ostrvo Vis, ratovala je sa Rimljanima.
Rimljani su zauzeli ceo priobalni prostor za transformaciju tvrđave u urbanim gradovima. U to vreme najbolje očuvane mreže rimskih ulica su one u Epetion - Poreč i Jader -Zadar i rimski spomenici kao što je Pola - Pula i amfiteatar iz 2. veka.[2]
U 3. veku, grad Salona bio je najveća i najvažniji grad Dalmacije. Blizu grada izgrađena je Dioklecijanova palata, najveći i najznačajniji spomenik kasnoantičke arhitekture u svetu. U 4. veku, salon je postao centar hrišćanstva za ceo zapadni Balkan.[3]
Jedna od retkih sačuvanih bazilika u zapadnoj Evropi, iz vremena rane vizantije je Eufrazijeva bazilika u Poreču iz 6. veka.
Umetnost uredi
U 7. veku Hrvati, zajedno sa drugim Slovenima i Avarima došli iz severne Evrope i naselili se u region u kome žive.[4] Hrvati su bili otvoreni za rimske umetnosti i kulture i hrišćanstvo.
Skulptura uredi
Prve crkve izgrađene su kao kraljevska svetišta. Najači uticaji Rimske umjetnosti bili su u Dalmaciji gde je urbanizacija bila najgušća i gde se nalazio veliki broj spomenika.
Oltar, kućište i prozori ranih srednjovekovnih crkava bili su veoma ukrašeni providnim ornamentima, poznatim pod nazivom hrvatski pleter. Neki od natpisi bili su pisani glagoljicom. Ubrzo je glagoljica zamenjena latinicom na ogradama oltara i arhitravom starih hrvatskih crkava.
Hrvatske romanske skulpture transformiše i dekorativno prepliće reljefe. Najbolji primeri romanskih skulptura su: drvene vrata u Splitu katedrale Andrije Buvina i kameni portal na Trogir katedrali u Zadru.
Među najpoznatijim savremenim vajarima su: Ivan Meštrović i Antun Augustinčić.
_1.jpg)
Slikarstvo uredi
Gotsko slikarstvo je očuvana, a najbolji radovi nalaze se u Istri. Među poznatim radovima su freske u crkvi Svete Marije u Somboru, Svete Katarine u Zagrebu i Isusove crkve u Dubrovniku.[5]
Najistaknutiji slikar Hrvatske su je Federiko Benković [6] koji je radio skoro čitav svoj život u Italiji, dok je italijanski slikar, Frančesko Roba, radio najbolje barokne skulpture u Hrvatskoj.
U austrijskim zemljama na početku 19. veka pokret romantizma bio je sentimentalan, nežan i suptilan. Krajem 19. veka, arhitekta Vlaho Bukovac doneo duh impresionizma iz Pariza. Snažno je uticao na mlade umetnike, uključujući i autora Zlatne dvorane u Zagrebu.[7]
Na Milenijumska izložbi u Budimpešti postojale mogućnosti da se izdvoje sve umetničke opcije u Austro-Ugarskoj.[8]
Arhitektura uredi
Najstariji sačuvani primeri arhitekture u Hrvatskoj su crkve iz 9. veka. Među najvećim reprezantivnijim je je crkva Svetog Donata u Zadru.[9] Neke od prvih crkava koje su graditi Hrvati, bila su kraljevska svetilišta. Uticaji rimske umetnosti bili su najjači u Dalmaciji gde je sagrađen najveći broj spomenika. Duž obale, arhitektura je mediteranska sa jakim uticajem renesansne arhitekture u velikim urbanim sredinama što se najbolje vidi u delima Đorđa Orsinija i Nikole Firentinca.
Arhitektura u Hrvatskoj odražava uticaje na granici naroda. Austrougarski uticaj vidljiv je u javnim prostorima i objektima na severu i u centralnom regionu.
Muzika uredi
Muzika u Hrvatskoj ima dva glavna uticaja: centralo evropski, koji je prisutan u centralnim i severnim delovima zemlje, uključujući i Slavoniju i Mediteran. Naročito je prisutna u primorskim krajevima, Dalmaciji i Istri.
U Hrvatskoj, pop i rok su veoma popularni. Često je ispunjena dalmatinskim ili slavonskim narodnim elementima. Od sredine 20. veka, šlageri i šansone inspirisani su muzikom koji predstavlja stub hrvatske popularne muzike.
Izvori uredi
- ^ „Culture and History”. Arhivirano iz originala 16. 10. 2011. g. Pristupljeno 18. 05. 2016. Tekst „publisher” ignorisan (pomoć)
- ^ Arhiva
- ^ Dioklecionova palata
- ^ projekat Arheologije
- ^ Crkva Isusa Hrista
- ^ Federiko Benković
- ^ Zlatna dvorana u Zagrebu
- ^ Milenijumska izložba
- ^ Sveti Donat
