Википедија

Mihailo Veličković

српски лекар и официр

Veličković Mihailo (Beograd, 4. oktobar 1867 – Veliki Bečkerek, 19. avgust 1919) bio je srpski lekar, sanitetski pukovnik, lični lekar Kralja Aleksandra Obrenovića i Kraljice Drage, komandir sanitetskog voza za vreme Prvog svetskog rata.

Mihailo Veličković
Dr Mihailo Veličković
Lični podaci
Datum rođenja(1867-10-04)4. oktobar 1867.
Mesto rođenjaBeograd, Kneževina Srbija
Datum smrti19. avgust 1919.(1919-08-19) (51 god.)
Mesto smrtiVeliki Bečkerek, Kraljevstvo SHS
Vojna karijera
ČinSanitetski pukovnik
Učešće u ratovimaPrvi balkanski rat
Drugi balkanski rat
Prvi svetski rat
OdlikovanjaOrden Belog orla
Orden Svetog Save

Biografija uredi

Veličković Mihailo rođen je u Beogradu 4. oktobra 1867. godine, od oca Marka i majke Jelene.[1] Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Beogradu. Nakon završene gimnazije odlazi u Beč gde upisuje i završava Medicinski fakultet

Život i rad uredi

Posle završenog fakulteta vraća se u zemlju i kao kapetan I klase biva postavljen za trupnog lekara beogradskog garnizona. Pored redovne službe bio je postavljen i za nastavnika higijene u pešadijskoj podoficirskoj školi 22. novembra 1899. godine.[2] Na tom mestu zamenio je sanitetskog majora dr Đoku Vladisavljevića. Početkom aprila 1900. godine postavljen je za ordinirajućeg lekara u Dunavskoj stalnoj vojnoj bolnici.[3] Njegovo službovanje u vojsci obeleženo je nizom uspeha. U čin sanitetskog majora unapređen je 6. januara 1901. godine.[4]

Početkom 1901. godine imenovan je za ličnog lekara kralja Aleksandra Obrenovića i kraljice Drage.[1] Lekar kraljevskog para bio je sve do Majskog prevrata. U noći između 28. i 29. maja 1903. godine ubijen je kralj Aleksandar Obrenović i njegova žena kraljica Draga Mašin.[5] Tim činom prekinuće se vladavina dinastije Obrenovića, koja je vladala Srbijom od polovine XIX veka. Nakon Majskog prevrata na presto Srbije vratiće se dinastija Karađorđević.[6] U Majskom prevratu učestvovalo je oko 100 oficira i nekoliko političara. Na čelu starijih zaverenika bio je generalštabni pukovnik u penziji Aleksandar Mašin, rođeni brat Draginog prvog muža Svetozara, a na čelu mlađih kapetan Dragutin Dimitrijević Apis i konjički poručnik Antonije Antić.[7]

Nakon atentata na kralja, Veličković se privremeno sklanja van Beograda. Pošto nije bio režimski čovek, po povratku sa odmora, a po potrebi službe, Mihailo Veličković postavnjen je 13. avgusta 1903. godine za upravnika negotinske privremene vojne bolnice i vršioca dužnosti trupnog lekara negotinskog garnizona.[8] Posle dva meseca provedenih u Negotinu, seli se u Požarevac gde je 7. oktobra 1903. godine postavljen za upravnika požarevačke privremene vojne bolnice i vršioca dužnosti trupnog lekara požarevačkog garnizona [9], posle čega je ubrzo penzionisan.[1]

Iako je bio u penziji, radio je neizmenično kao opštinski lekar u Negotinu, privatni lekar u Boru i opštinski lekar u Paraćinu.

Balkanski rat i Prvi svetski rat uredi

Odmah po izbijanju Balkanskog rata 1912. godine, kao srpski patriota stavlja se na raspolaganje vojnim vlastima. Vraća se u vojsku sa činom sanitetskog majora.

Vrhovna Komanda mu daje težak i odgovoran zadatak, organizaciju sanitetskih vozova.[10] Sanitetski vozovi su za rat 1912. godine morali biti preuređeni i dovedeni u mogućnost, da se ranjenici udobno prenose na duga odstojanja. Ovo je sve izvršeno za relativno kratko vreme, jer smo već u samom početku operacija imali dva voza, a kasnije još jedan, tako da smo imali ukupno tri sanitetska voza. Nijedna druga vojska, ni saveznička ni neprijateljska, za vreme Balkanskog rata nije imala uređene sanitetske vozove.[11] Tri, sanitetska srpska voza, formirana 1912. godine prevezla su, sa svih bojišta u Balkanskim ratovima oko 110.000 srpskih i savezničkih ranjenika i bolesnika.[12]

Balkanski ratovi bili su uvod u Prvi svetski rat. Nakon Balkanskog rata i dobre organizacije sanitetskih vozova, Veličković dobija isti zadatak od Vrhovne komande. Bio je komandir sanitetskog voza broj 2.[13] Zahvaljujući sanitetskim vozovima, koji su se kretali prugama Srbije u toku 1914. i 1915, prevezen je veliki broj ranjenika i bolesnika u mnoge bolnice u unutrašnjosti Srbije. U teškim danima odstupanja, 1915. sanitetskim vozovima evakuisan je i veliki broj ranjenika i bolesnika iz Srbije u Grčku. Kao komandir sanitetskog voza ostao je sve do 1915, odnosno do povlačenja srpske vojske preko Albanije.[10] Njegova revnost za vreme velikih ratova i epidemija donela mu je mnogo pohvala i odlikovanja.

Na predlog Vojnog Ministra i nadležnih komadanata, a za zasluge stečene u ratu protiv Austro-Ugarske 1914-1915. godine sanitetski potpukovnik Mihailo Veličković odlikovan je ordenom Svetog Save trećeg stepena.[14]

Dobrovoljni odlazak u Rusiju 1916. godine uredi

Već u periodu reorganizacije ostataka srpske vojske na Krfu, februara meseca 1916. godine, na vesti iz Rusije o prilivu dobrovoljaca iz redova slovenskih zarobljenika i obrazovanju već brojno snažnog odreda u Odesi pod komandom tamo prisutnih srpskih oficira, srpska vlada je donela odluku o slanju potrebnog broja vojnih lica radi stvaranja dobrovoljačke divizije.[15] Tako je aktima Ministarstva vojnog i Vrhovne Komande 22 i 24. februara određena, između ostalih, grupa od 13 sanitetskih oficira, 10 medicinara i jednog veterinara, koja je upućena u Rusiju. Lekari i medicinari pristizali su u nekoliko grupa, zaobilaznim putem, morem i kopnom, iz Soluna preko Engleske i Skandinavije. Tako su početkom 1916. godine pristigli pukovnik dr Milan Žerajić, potpukovnici dr Dragoslav Popović i dr Mihailo Veličković, major dr Momčilo Ivković i drugi.[16] U sanitetu, najviši komandni položaji povereni su srpskim sanitetskim oficirima. Mihailo Veličković dobrovoljno je otišao u Dobrudžu. Bio je referent saniteta Druge dobrovoljačke divizije.[17]

Povratak u Srbiju uredi

Nakon godinu dana vraća se u Srbiju. Unapređen je u čin sanitetskog pukovnika. Po potrebi službe odlazi u Veliki Bečkerek gde je postavljen za referenta saniteta konjičke divizije.[10] Na predlog Ministra Vojnog i Mornarice, a za zasluge stečene u ratu 1917, 1918 i 1919. godine, sanitetski pukovnik Mihailo Veličković odlikovan je Ordenom Belog orla četvrtog stepena.[18]

Umro je u Velikom Bečkereku (Zrenjanin) od paralize srca 19. avgusta 1919. godine.[19]

Za svoju dugu i savesnu službu odlikovan je brojnim visokim domaćim i stranim odlikovanjima.

Galerija uredi

  •  
    O vojničkoj obući
  •  
    O prirodi i suzbijanju zaraznih bolesti

Bibliografija uredi

  • Veličković M., Povrede od zrna brzometnih pušaka, Ratnik, knjiga XLV, sveska 2, (1900). str. 115.
  • Veličković M., O vojničkoj obući, Ratnik, god. XXV, knjiga LV, sveska I, septembar (1903). str. 53.
  • Veličković M., O prirodi i suzbijanju zaraznih bolesti, Ratnik, god. XXV, knjiga LV, sveska III, novembar (1903). str. 387.

Reference uredi

  1. ^ a b v Subotić V., Pomenik poginulih i pomrlih lekara i medicinara u ratovima 1912-1918 redovnih, dopisnih i počasnih članova, osnivača, dobrotvora i zadužbinara 1872-1922, Beograd : Srpsko lekarsko društvo, 1922 (Beograd : Vreme). str. 19.
  2. ^ Službeni vojni list, godina XIX, broj 46, Beograd, 27. novembar 1899. godine.
  3. ^ Službeni vojni list, godina XX, broj 13, Beograd, 2. april 1900. godine. str. 287-288.
  4. ^ Službeni vojni list, godina XXI, broj 2, Beograd, 14. januar 1901. godine. str. 19-20.
  5. ^ Konstantinović B., Krvava noć u Beogradu : (29. maj 1903. godine.), U Novome Sadu : Srpska štamparija Svetozara Miletića, (1903). str. 3.
  6. ^ Vasić D., Devetsto treća : (majski prevrat) : prilozi za istoriju Srbije od 8. jula 1900. do 17. januara 1907, Beograd : Štamparija "Tucović", (1925). str. 81.
  7. ^ Vasić D., Devetsto treća : (majski prevrat) : prilozi za istoriju Srbije od 8. jula 1900. do 17. januara 1907, Beograd : Štamparija "Tucović", (1925). str. 42.
  8. ^ Službeni vojni list, godina XXIII, broj 33, Beograd, 17. avgust 1903. godine. str. 627-628.
  9. ^ Službeni vojni list, godina XXIII, broj 39 i 40, Beograd, 8. oktobar 1903. godine. str. 761-762.
  10. ^ a b v Subotić V., Pomenik poginulih i pomrlih lekara i medicinara u ratovima 1912-1918 redovnih, dopisnih i počasnih članova, osnivača, dobrotvora i zadužbinara 1872-1922, Beograd : Srpsko lekarsko društvo, 1922 (Beograd : Vreme). str. 20.
  11. ^ Petrović M.: Sanitetski vozovi u ratovima 1912–1918; Stanojević V.: Istorija srpskog vojnog saniteta ; Naše ratno sanitetsko iskustvo, Beograd : V. Stanojević, 1925 (Beograd : Zlatibor) pp. 765.
  12. ^ Petrović M.: Sanitetski vozovi u ratovima 1912–1918; Stanojević V.: Istorija srpskog vojnog saniteta ; Naše ratno sanitetsko iskustvo, Beograd : V. Stanojević, 1925 (Beograd : Zlatibor) pp. 766.
  13. ^ Pavlović B., Maksić J., Popović B., Sanitetski vozovi u ratovima Srbije od 1912. do 1918. godin, Nedok A., Popović B., Srpski vojni sanitet 1914—1915. godine, Beograd : Ministarstvo odbrane Republike Srbije, Uprava za vojno zdravstvo : Akademija medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva, 2010 (Beograd : Vojna štamparija). str. 260.
  14. ^ Službeni vojni list, godina XXXV, broj 15, Niš, 4. jun 1915. godine. str. 293-294.
  15. ^ Nedok A., Dimitrijević B., Srpski vojni sanitet u 1916. godini, Beograd : Akademija medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva, 2007 (Beograd : "Filip Višnjić"). str. 167.
  16. ^ Nedok A., Sanitet dobrovoljačkog pokreta Južnih Slovena u Rusiji (1914–1919)-srpski dobrovoljački pokret, Vojnosanitetski pregled, god. 70 (2013), br. 1. str. 94.
  17. ^ Nedok A., Dimitrijević B., Srpski vojni sanitet u 1916. godini, Beograd : Akademija medicinskih nauka Srpskog lekarskog društva, 2007 (Beograd : "Filip Višnjić"). str. 170.
  18. ^ Službeni vojni list, godina XXXIX, broj 17, Beograd, 26. april 1920. godine. str. 547-548.
  19. ^ Srpsko lekarsko društvo, Spomenica 1872-1972, Beograd : Srpsko lekarsko društvo, 1972 (Kragujevac : "Nikola Nikolić"). str. 116.

Literatura uredi

  • Nedok A., Popović B., Todorović V., Srpski vojni sanitet u Prvom svetskom ratu, Beograd : Medija centar "Odbrana", 2014. (Beograd : Vojna štamparija)
  • Dr Mihailo Veličković, Srpski arhiv za celokupno lekarstvo : časopis Srpskog lekarskog društva = Archives Serbes de médecine générale : organe de la Soćiété médicale Serbe = Serbian Archives of Medicine : Journal of the Serbian Medical Society, god. XXI (septembar 1919), sveska 2. str. 99.
  • M. Protić, B. Pavlović, Uloga sanitetskih vozova za oslobođenje Srbije, Zbornik radova 21 naučnog sastanka, Niš 1971, 43-48;

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Михаило_Величковић&oldid=26941927”