Petar Konjović
Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Petar Konjović (Čurug, 5. maj 1883 — Beograd, 1. oktobar 1970) bio je srpski kompozitor klasične muzike.
| Petar Konjović | |
|---|---|
 kompozitor | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 5. maj 1883. |
| Mesto rođenja | Čurug, Austrougarska |
| Datum smrti | 1. oktobar 1970. (87 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, SFR Jugoslavija |
Biografija uredi
Rođen je u Čurugu, a gimnaziju je pohađao u Novom Sadu, da bi, završivši četvrti razred, prešao u srpsku učiteljsku školu u Somboru, u to vreme jedno od žarišta muzičkog života na ovome području. Kao pre toga Josifu Marinkoviću, i Konjoviću je muziku predavao Dragutin Blažek, iskusni horovođa i muzički pisac. Konjović je brzo stao pred hor, a Sombor je čuven po negovanju ovog tipa muzike, da bi ubrzo, već 1903. napisao i svoj prvi opus - operu Ženidba Miloša Obilića (ili drugde Ženidba Miloševa), poštapajući se udžbenicima koji su mu bili pri ruci i Veberovim Čarobnim strelcem. Njegov savremenik i drug, Veljko Petrović ovako govori:
- "Kada je mladi Konjović, čupav i namrgođen kao što pristoji mladim Titanima, dirigovao svoju liturgiju, u kojoj je bilo verovatno i vagnerovskih i debisijevskih prizvuka, omladina, drugovi izvođači ili ostali, galerija i klaka, bili su oduševljeni i slavodobitni. Stariji su, razume se, mahali glavom, a čuveni ceremonijalac i paradoš, prota Kupusarević je iz oltara doviknuo: - Ovo nije opera!".
Kada se Konjović sa mučnom, asketski stečenom ušteđevinom i sa desetak kila kompozicija, među njima i sa čitavom operom, pojavio pred rektorom Praškog konzervatorijuma, ovaj se isto tako začudio, podsmehnuo, čuvši da ovaj panonac-balkanac može s tako malo novaca da izgura samo dvadeset meseci. Pa ipak, prelistao je partiture i utvrdio „da ga treba pustiti odmah u drugu godinu“. Bilo je to 1904. godine.
Dve godine potom, angažovan je kao horovođa i nastavnik u Zemunu, da bi kasnije predavao u Srpskoj muzičkoj školi u Beogradu (danas Muzička škola „Mokranjac“), sve do Prvog svetskog rata, kada se vraća u Sombor. Tu prerađuje svoju prvu operu, koja, tako izmenjena, praizvedbu doživljava u Zagrebu, ali zbog ratne cenzure, kao Vilin veo. Posle dužnosti inspektora za muziku u Ministarstvu prosvete (1921) postaje direktor Opere u Zagrebu (do 1926), da bi nakon toga bio upravnik pozorišta u Osijeku, pa u Splitu i Novom Sadu. 1933. se vraća u Zagreb gde ostaje do 1939. kada je postavljen za profesora Muzičke akademije u Beogradu, čiji kasnije postaje i rektor. 1946. je izabran u zvanje redovnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti (SANU), na čelu čijeg se Muzikološkog instituta nalazio od 1948. do 1954. godine. 1960. godine dobio je Sedmojulsku nagradu SR Srbije za životno delo.
Izvor Konjovićeve inspiracije se nalazi u folkloru, a svoje estetske principe je izneo u svojim studijama i napisima. Zadojen u mladosti vokalnom muzikom, godinama vezan uz scenu, Konjović kao stvaralac najčešće poseže za vokalnim ili vokalno-instrumentalnim delima, u kojima postiže i svoja najbolja ostvarenja. On se u njoj dosledno oslanja na muziku govora, pa čak proširuje taj postupak na instrumentalni deo. U celini uzevši, njegovo se stvaralaštvo nadovezuje na realizam Musorgskog i Borodina, a posebno na Leoša Janačeka, no u isti mah i na Mokranjca, oca nacionalne muzike u Srbiji.
Na području instrumentalne muzike, Konjović nije pružio mnogo dela, ali se među njima ističu Simfonija u c-mollu iz 1907, Jadranski kapričo za violinu i orkestar (1933), simfonijska poema Makar Čudra (prema Gorkom, 1944), dva gudačka kvarteta (d-moll и f-moll) i kao njegovo najznačajnije delo Simfonijski triptihon Koštana, sastavljen iz instrumentalnih delova njegove istoimene opere: interludija između I i II čina (Sobina), preludij V slike (Kestenova gora) i baletskih numera (Velika čočečka igra).
Pored brojnih horova i solo pesama, Konjović je napisao i pet opera: operski prvenac „Ženidba Miloševa” („Vilin veo”), zatim „Knez od Zete” (prema Lazi Kostiću, 1929), „Koštana” (1931, prerađena 1940. i 1949),[1] komična opera „Seljaci” (prema Veselinovićevom Đidu, 1952) i poslednja opera „Otadžbina” (prema Vojnovićevom spevu Smrt majke Jugovića).
1947. godine nakon prve izvedbe opere „Knez od Zete” i oduševljenog prijema kod beogradske publike, Konjović i njegovo delo bili su napadnuti u zvaničnom glasilu Komunističke partije zbog "odobravanja reakcionarne ličnosti Kneza, oživljavanja crnila pravoslavnog misticizma i srednjovekovnih verskih predstava", dok se po diktatu književni kritičari nisu oglašavali. Opera je ubrzo sklonjena sa repertoara, a Konjović smenjen sa pozicije rektora Muzičke akademije u Beogradu i postavljen za sekretara Muzikološkog instituta SANU.[2]
Sin mu je bio reditelj Jovan Konjović.
U međuratnom periodu rad Petra Konjovića bio je prepoznat u evropskim okvirima.[2]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Mitke smatra da čovek nema prava na izbor („Politika”, 14. jun 2019)
- ^ a b Korbel, Josef (1951). Tito's Communism [Titov komunizam] (na jeziku: engleski). University of Denver Press. str. 141. ISBN 978-5-88379-552-6.
Literatura uredi
- Ilija Vrsajkov: „Muzički leksikon“.
Spoljašnje veze uredi
- Biografija na sajtu SANU
- Vlastimir Peričić: Muzički stvaraoci u Srbiji. - Beograd, Prosveta, 1969, 172 str
