Ravna (lokalitet)

Ravna je arheološki lokalitet rimskog i ranovizantijskog kastela na desnoj obali rukavca Dunava naspram Porečke ade. Štitio je prelaz preko Dunava (preko Porečke ade i brojnih peščanih sprudova sa njene severne strane), kao i deo limesa između dva velika kastruma, Velikog Gradca (Taliata) i Gradca na Lepeni (Smorna).

Na Porečkoj adi konstatovani su tragovi rimske kule koja je uništena izgradnjom crkve u 18. veku. Pretpostavlja se da je Campsa bila carinska pogranična stanica (portorium). Imao je gotovo kvadratnu osnovu, dimenzija 40x42m, orijentisanu uglovima prema stranama sveta, sa spoljašnjim, ofanzivnim kulama na uglovima i po jednom ofanzivnom kvadratnom kulom na jugoistočnom i severozapadnom bedemu. Oblik kula različit je u kasnoantičkoj i ranovizantijskoj fazi gradnje utvrđenja. Starije kule su kvadratnog oblika, a mlađe su različite: na jugu pravougaone sa apsidom ka jugoistoku, na zapadu potkovičaste, na severu kvadratne sa apsidom ka severoistoku, na istoku kvadratne.

Arheološka istraživanja otkrila su četiri perioda života antičke Campse. Iz prvog perioda (kraj 1. i početak 2. veka) potiče oskudan kulturni sloj iznad zdravice i građevina od lakog materijala u severnom uglu kastela. Drugi period (2. i prva polovina 3. veka), kome pripada i velika građevina u severnom delu utvrđenja, karakteriše intenzivni život u kastelu. Trećem periodu (od 3. veka do Hunske najezde sredinom 5. veka) pripada starije utvrđenje, dok je četvrti period (trajao sve do pada limesa pred Avarskom invazijom u Podunavlje krajem 6. veka) doba Justijanove obnove dunavske granice, kada je podignuto ranovizantijsko utvrđenje, koje je sledilo plan kasnoantičkog kastela, sa tom razlikom što su bedemi nadzidani i kule proširene apsidama. O ranocarskom utvrđenju nema nikakvih podataka, iako veličina građevine iz 2—3. veka ukazuje da je bilo znatno većih dimenzija od kasnijih. Pretpostavlja se da je podignuto kao logistika dačkim ratovima za vladavine Domicijana ili Trajana, krajem 1. i početkom 2. veka, a da je rekonstruisano u vreme dinastije Severa.

U ranom srednjem veku, tokom 9—11. veka u unutrašnjosti kastela formirano je naselje kuća od lakog materijala, a u 14—15. veku nastala je nekropola.

Nalazište Ravna potopljeno je đerdapskom akumulacijom.

Literatura

• Više autora (2015). Leksikoni nacionalnih parkova Srbije - Đerdap. Beograd: JP Službeni glasnik - Geografski institut "Jovan Cvijić" SANU. str. 241. ISBN 978-86-519-1799-1.