Sergej Mašera
Sergej Mašera (Gorica, 11. maj 1912 — Boka kotorska, 17. april 1941) bio je poručnik bojnog broda druge klase Jugoslovenske vojske, koji je tokom Aprilskog rata 1941. godine, zajedno sa svojim saborcem Milanom Spasićem, potopio razarač „Zagreb” da ne bi pao u ruke Italijanima. Mašera i Spasić, koji su u ovoj akciji poginuli i posthumno su 1973. godine proglašeni za narodne heroje Jugoslavije.
| sergej mašera | |||
|---|---|---|---|
 Sergej Mašera | |||
| Lični podaci | |||
| Datum rođenja | 11. maj 1912. | ||
| Mesto rođenja | Gorica, Austrougarska | ||
| Datum smrti | 17. april 1941. (28 god.) | ||
| Mesto smrti | Boka kotorska, Kraljevina Jugoslavija | ||
| Profesija | vojno lice | ||
| Delovanje | |||
| Služba | Jugoslovenska vojska 1932 — 1941. | ||
| Čin | poručnik bojnog broda II klase | ||
| Heroj | |||
| Narodni heroj od | 10. septembra 1973. | ||
| Odlikovanja |
| ||
Biografija uredi
Rođen je 11. maja 1912. godine u Gorici. Posle Prvog svetskog rata, njegova porodica je izbegla iz Italije i nastanila se u Ljubljani. Nakon završene osnovne i srednje škole, 1929. godine, Sergej se upisao u Sedmu klasu Pomorske vojne akademije u Dubrovniku. Diplomirao je i stekao čin poručnika korvete, 1932. godine, kao peti u rangu.
U trenutku izbijanja Aprilskog rata, 1941. godine, Mašera se, u činu poručnika bojnog broda druge klase, nalazio na mestu prvog artiljerijskog oficira na razaraču Zagreb u Boki kotorskoj. Zajedno sa njim, službovao je i Milan Spasić, njegov drug iz klase. Razarač Zagreb je prvog dana rata, 6. aprila, bio izložen napadima neprijateljske avijacije, ali je pretrpeo samo neznatna oštećenja. Novi veći napad na Boku kotorsku i brodove u njoj izvršen je 13. aprila, ali ponovo bez posledica. Iako je ostala netaknuta, zbog razvoja situacije na kopnu, flota je sve više gubila borbenu gotovost, pogotovo kada je brodovima naređeno da se maskiraju, a posade iskrcaju na kopno.
Vest o primirju dospela je u Boku kotorsku 15. aprila, a saopštena je i svim komandantima brodova, uz upozorenje da se zabranjuje uništenje brodova i otvaranje vatre na neprijateljske avione. Dana 17. aprila, kada je stigla vest o kapitulaciji Vojske Kraljevine Jugoslavije i kada su Italijani počeli da ulaze u Boku kotorsku, posadama je naređeno da se brodovi napuste.
Oficire Sergeja Mašeru i Milana Spasića, bolno je pogodio brzi slom Jugoslavije i fašistička okupacija. Ne videći mogućnost da se borba nastavi, odlučili su da svoj brod unište i poginu na njemu. Razarač Zagreb je prvo napustila posada, zatim mlađi oficiri, a oko 14 časova uz brod je pristigao motorni čamac da preveze komandanta, prvog oficira, poručnike Spasića i Mašeru i jednog artiljerijskog narednika. Međutim, prema dogovoru, Spasić i Mašera su odbili da uđu u čamac i saopštili komandantu da će pripaliti štapine koji su vodili do municionih komora. Stavljen pred svršen čin, komandant se sa ostalima brzo udaljio. Nekoliko minuta kasnije eksplodirala je prva, a potom i druga municiona komora, a brod je raznet u komade, nestao s površine zajedno s oficirima koji su ga digli u vazduh. Mašera i Spasić su poslednji put viđeni kako pozdravljaju zastavu neposredno pre eksplozije.
Telo Sergeja Mašere, je nestalo u eksploziji, dok su telo Milana Spasića sutradan pronašli ribari. Na spomeniku na vojničkom groblju u Savini, kraj Herceg Novog, gde je sahranjen Milan Spasić, uklesano je i ime Sergeja Mašere.
Ovaj hrabri čin dvojice jugoslovenskih oficira, izazvao je veliku pažnji britanskih medija, koji su dosta pisali o ovom događaju. Ukazom Vlade Kraljevine Jugoslavije u egzilu od 27. januara 1942. godine, Mašera je posthumno odlikovan Ordenom Karađorđeve zvezde sa mačevima četvrtog reda zajedno sa Milanom Spasićem.[1] Iste godine u okviru jedne britanske kasarne na Malti postavljena je spomen-ploča posvećena Sergeju Mašeri i Milanu Spasiću. Britanski publicista Artur Darem Divajn (engl. Arthur Durham Divine) je 1944. godine u svojoj knjizi „Mornarice u egzilu“ (engl. Navies in Exile), posebno istakao podvig Mašere i Spasića. Godine 1968. Francuzi su o ovom događaju snimili film pod nazivom „Plamen nad Jadranom“ (franc. Flammes sur l'Adriatique), za koji je scenario napisao Meša Selimović.
Povodom tridesetogodišnjice Jugoslovenske ratne mornarice, predsednik SFR Jugoslavije Josip Broz Tito je 10. septembra 1973. godine doneo Ukaz o proglašenju Sergeja Mašere i Milana Spasića za narodne heroje.[2] U gradskom parku, u Tivtu, nalazi se spomenik ovoj dvojici hrabrih mornaričkih oficira, a u Beogradskom naselju Žarkovo, nalazi se ulica poručnika Spasića i Mašere. Od 1967. godine Pomorski muzej u Piranu nosi njegovo ime.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Ukaz V. K. Br. 53, Službene novine (ratno izdanje), Broj 5, 31. januar 1942.
- ^ „Spasić i Mašera narodni heroji”. istorijskenovine.unilib.rs. Borba. 10. 9. 1973. str. 5.
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija (knjiga peta). Beograd 1973. godina.
- Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.
