Stefan Urošic

Stefan Urošic Nemanjić
Stefan Urošic Nemanjić
	Urošic, detalj Dečanske Loze Nemanjića
Lični podaci
Puno ime	Stefan Urošic Nemanjić
Datum rođenja	oko 1285.
Mesto rođenja	nepoznato, Kraljevina Srbija (Sremska zemlja)
Datum smrti	pre 1315.
Mesto smrti	nepoznato, Kraljevina Srbija (Sremska zemlja)
Grob	crkva Svetog Ahilija u Arilju
Porodica
Supružnik	nepoznato
Potomstvo	Vojihna (kesar)
Roditelji	Stefan Dragutin; Katalina Arpad
Dinastija	Nemanjići

Stefan Urošic Nemanjić (kraj XIII i početak XIV veka) bio je srpski knez, sin kralja Dragutina i ugarske princeze Kataline. Umro je mlad i sahranjen je kao monah Stefan u manastiru Svetog Ahilija u Arilju, zadužbini svog oca. Prema legendi, iz groba mu je teklo miro, zbog čega ga je Srpska pravoslavna crkva proglasila za svetitelja.

Manastir Tavna na Majevici, u Bosni smatra se zadužbinom njega i njegovog brata Vladislava. Neki izvori tvrde da je njihova, kao i njihovog oca, zadužbina i manastir Papraća.

Slavi se 11. novembra, po julijanskom kalendaru, odnosno 24. novembra po gregorijanskom kalendaru.

Neki istoričari navode da bi on mogao biti otac kesara Vojihne.

Biografija

Godina rođenja

Stefan Dragutin, crkva Svetog Ahilija u Arilju (1296).

O Urošicu je prvi pisao Miodrag Purković koji je prikupio oskudne podatke iz izvorne građe kojima nauka raspolaže. On je smatrao da je Urošic rođen oko 1285. godine. Razlog je bio taj što nije naslikan na paraklisu Đurđevih Stupova od strane svoga oca Dragutina. Kako je na fresci naslikan Urošicov brat Vladislav, smatra se i da je Urošic mlađi Dragutinov sin. Da li je prilikom oslikavanja Đurđevih Stupova (1282), Urošic bio dečak, ili nije bio ni rođen, nije poznato. Dejan Ječmenica piše da je Urošic svakako rođen posle 1283. godine. Njegov lik nailazimo na fresci u Crkvi Svetog Ahilija u Arilju, koja je živopisana 1296. godine. Tamo je prikazan kao dečak od 10-11 godina^[1]^[2].

Građanski rat Milutina i Dragutina

Danilov učenik donosi podatak da se Dragutin u građanskom ratu borio za prava svoga sina Urošica. Arhiepiskop Danilo, pišući žitija Dragutina, Milutina i Jelene, ne donosi nikakve informacije o građanskom ratu koji je u Srbiji trajao punu deceniju. Međutim, u žitiju arhiepiskopa Danila, pisanom od strane njegovog učenika, nailazi se na bitnu informaciju da se Dragutin "podigao od sremske zemlje sa mnogom silom, hoteći da uzme njegov (Milutinov) presto i da ga dade sinu svojemu Urošicu". Ranija istoriografija odbacivala je navode Danilovog učenika smatrajući da se Dragutin u građanskom ratu borio za prava svoga sina Vladislava. Međutim, poznato je da se Dragutin borio za prava svoga sina na ugarski presto. U Ugarskoj se od 1301. do 1310. godine vodio građanski rat, nakon smrti Andrije Mlečanina, poslednjeg pripadnika porodice Arpad. Preko majke, Vladislav je imao jednaka prava na presto kao i anžujski pretendent Karlo Robert koga je podržavao i papski legat Gentil. Kako je rat Dragutina i Karla Roberta završen nakon građanskog rata u Srbiji, logično je pretpostaviti da se u Srbiji Dragutin borio za sina Urošica, a u Ugarskoj za Vladislava. Borba na dva fronta rezultirala je porazima na oba^[3]^[4].^[5]

Smrt

Crkva Svetog Ahilija u Arilju u kojoj je sahranjen Urošic.

Nije poznata godina smrt Urošica, ali je svakako umro pre oca. Na saboru koga je Dragutin sazvao pred smrt prisustvuje samo Vladislav. Umro je, dakle, pre 1315. godine, ne napunivši ni 30 godina. Stari srpski rodoslovi i letopisi pamte ga u lepom svetlu, po vrlini i pobožnosti. Vrhobreznički letopis nosi informaciju da se podvizivao, odnosno da se zamonašio. U Danilčevom tipiku jedan Dragutinov sin nazvan je "Stefan monah". Sahranjen je u očevoj zadužbini Svetog Ahilija u Arilju, a iz groba mu je poteklo miro. Koporinjski, Pećki, Studenički i Belopoljski letopis takođe pominju Urošica kao monaha. U crkvi Svetog Ahilija postoje grobnice, ali nisu pronađene kosti. Tronoški rodoslov nosi informaciju da su Urošic i Vladislav sahranjeni u manastiru Papraća kod Zvornika, čiju su izgradnju dovršili (započeo ju je njihov otac, Stefan Dragutin). Najstarije vesti o manastiru Papraći sežu u 16. vek, te se podatak iz Tronoškog rodoslova mora uzeti sa rezervom. Urošic je prikazan na tri loze Nemanjića: u Pećkoj patrijaršiji, Gračanici i Dečanima. Pravoslavna crkva proslavlja ga 11. novembra^[6].

Porodica

Manastir Tavna u Republici Srpskoj (BiH), zadužbina Urošica i njegovog brata Vladislava

Urošic je bio sin Stefana Dragutina i Kataline. Po ocu poticao je iz srednjovekovne srpske vladarske porodice Nemanjića, a po majci iz vladarske porodice Arpadovca koja je od 1000. do 1301. godine vladala Kraljevinom Ugarskom. Deda po ocu bio mu je srpski kralj Uroš, dok mu je deda po majci bio ugarski kralj Stefan V. Imao je starijeg brata Vladislava koji će nakratko naslediti oca na prestolu 1316. godine, a za njega će se boriti protiv Milutinovog sina Stefana Dečanskog 1324. godine. Imao je najmanje tri sestre, od kojih je po imenu poznata Jelisaveta, supruga Stefana I Kotromanića i majka Stefana II Kotromanića. O više Dragutinovih ćerki svedoči Anonimni opis Istočne Evrope iz 1310. godine, kao i dubrovački dokumenti^[7]^[8].

Porodično stablo

16. Stefan Nemanja

8. Stefan Prvovenčani

17. Anastasija Nemanjić

4. Stefan Uroš I

18. Rajnero Dandolo

9. Ana Dandolo

2. Stefan Dragutin

20. Isak II Anđel

10. Jovan Anđel od Srema

21. Margareta Ugarska

5. Jelena Anžujska

11. Matilda od Kurtenea

1. Stefan Urošic Nemanjić

24. Andrija II Arpadović

12. Bela IV

25. Gertruda Meranska

6. Stefan V Ugarski

26. Teodor I Laskaris

13. Marija Laskaris

27. Ana Anđelina Komnina

3. Katalina Arpad

14. Šejhan ili Kotan?

7. Jelisaveta Kumanka

Vidi još

Spisak svetitelja Srpske pravoslavne crkve

Reference

^ Purković 1938, str. 244
^ Ječmenica 2018, str. 117
^ Ječmenica 2018, str. 118–9
^ Dinić 1955, str. 65
^ Živković 2021, 93-95
^ Ječmenica 2018, str. 120–2
^ Ječmenica 2018, str. 117–22
^ Purković 1938, str. 244–6

Literatura

Živković, Vojislav (2021). Srpski kraljevi Dragutin i Milutin. Problem nasleđa srpskog prestola krajem 13. i početkom 14. veka. Niš-Vranje: Centar za crkvene studije, Svepravoslavno društvo Justin Ćelijski i Vranjski. * Radojčić, Đ. (1954). „O jednoj genealoškoj pogrešci (Urošic nije Urošica)”. Istorijski pregled. 2.
Purković, Miodrag, Prilošci srednjovekovnoj srpskoj istoriji, Glasnik Srpskog naučnog društva 19 (1938), 244-246
Ječmenica, Dejan, Nemanjići drugog reda, Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu (2018)
Dinić, Mihailo, Kćeri kralja Dragutina, Iz naše ranije prošlosti, Prilozi za KJIF 30, sv. 3-4 (1964), 239-242
Dinić, Mihailo, Odnos između kralja Milutina i Dragutina, Zbornik radova Vizantološkog instituta 3, Vizantološki institut SANU, Beograd (1955), 49-80

Spoljašnje veze

[1] Purković 1938, str. 244

[2] Ječmenica 2018, str. 117

[3] Ječmenica 2018, str. 118–9

[4] Dinić 1955, str. 65

[5] Živković 2021, 93-95

[6] Ječmenica 2018, str. 120–2

[7] Ječmenica 2018, str. 117–22

[8] Purković 1938, str. 244–6

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]