Frankfurt na Majni
Frankfurt na Majni (nem. Frankfurt am Main) opština je u nemačkoj saveznoj državi Hesen. Grad je sa preko 670.000 stanovnika najveći grad Hesena, a posle Berlina, Hamburga, Minhena i Kelna i peti grad po veličini u Nemačkoj. Poseduje regionalnu šifru (AGS) 6412000, NUTS (DE712) i LOCODE (DEFRA) kod.
| Frankfurt na Majni Frankfurt am Main | |
|---|---|
 Pogled na Frankfurt (2015) | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Njemačka |
| Savezna država |  Hesen |
| Stanovništvo | |
| Stanovništvo | |
| — | 671.927 [1] |
| — gustina | 2.706,11 st./km2 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 50° 07′ 00″ S; 8° 41′ 00″ I / 50.11667° S; 8.68333° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 112 m |
| Površina | 248,3 km2 |
  Frankfurt na Majni Frankfurt na Majni na karti Nemačke | |
| Ostali podaci | |
| Gradonačelnik | Mike Josef (SPD) |
| Poštanski broj | 60308–60599, 65929–65936 |
| Pozivni broj | 6109, 6101, 069 |
| Registarska oznaka | F |
| Veb-sajt | |
| www.frankfurt.de | |
Izgradnja grada se proširila daleko izvan usko povučenih prvobitnih granica. Uže gradsko područje ima oko 1,8 miliona stanovnika, dok šire gradsko (Rajna-Majna) područje ima preko 5 miliona stanovnika - drugo po veličini u Nemačkoj, odmah posle oblasti Rajna-Rur.
Frankfurt je i sedište Evropske centralne banke i najvažniji finansijski centar Nemačke. Kao sajamski grad, Frankfurt ima svetski značaj. Uz to je i jedan od najvažnijih saobraćajnih čvorova Evrope. Još od srednjeg veka, neprekidno, Frankfurt spada u najvažnije urbane centre Nemačke. Počevši od 1875. godine, Frankfurt broji više od 100.000 stanovnika.
Geografija uredi
Geografski položaj uredi
Grad leži na objema stranama rijeke Majne, južno od planinskog masiva Taunus u centralnoj Njemačkoj. Na jugu Frankfurta se prostire najveća gradska šuma Njemačke. Najviša tačka leži na bergerovoj osmatračnici u Zekbahu i iznosi 222 m nadmorske visine, a najniža na 88 m nadmorske visine, na obali Majne u Sindlingenu. Grad leži na sjevernoj ivici gornjorajnske doline koja se proteže od Bazela pa sve do Rajna-Majna oblasti.
Klima uredi
| Frankfurt na Majni | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Klimatogram | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Klima Frankfurtski aerodrom 1981–2010, ekstremi 1949–sadašnjost | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Pokazatelj \ Mesec | Jan. | Feb. | Mar. | Apr. | Maj | Jun | Jul | Avg. | Sep. | Okt. | Nov. | Dec. | God. |
| Apsolutni maksimum, °C (°F) | 15,9 (60,6) |
19,1 (66,4) |
24,7 (76,5) |
30,3 (86,5) |
33,2 (91,8) |
39,3 (102,7) |
38,8 (101,8) |
38,7 (101,7) |
32,8 (91) |
28,0 (82,4) |
19,1 (66,4) |
16,3 (61,3) |
39,3 (102,7) |
| Maksimum, °C (°F) | 4,2 (39,6) |
5,9 (42,6) |
10,7 (51,3) |
15,4 (59,7) |
20,0 (68) |
23,1 (73,6) |
25,5 (77,9) |
25,1 (77,2) |
20,3 (68,5) |
14,6 (58,3) |
8,4 (47,1) |
4,9 (40,8) |
14,8 (58,6) |
| Prosek, °C (°F) | 1,6 (34,9) |
2,4 (36,3) |
6,4 (43,5) |
10,3 (50,5) |
14,7 (58,5) |
17,8 (64) |
20,0 (68) |
19,5 (67,1) |
15,2 (59,4) |
10,4 (50,7) |
5,6 (42,1) |
2,5 (36,5) |
10,6 (51,1) |
| Minimum, °C (°F) | −1,1 (30) |
−1,1 (30) |
2,1 (35,8) |
4,9 (40,8) |
9,1 (48,4) |
12,3 (54,1) |
14,4 (57,9) |
14,0 (57,2) |
10,5 (50,9) |
6,6 (43,9) |
2,8 (37) |
−0,1 (31,8) |
6,2 (43,2) |
| Apsolutni minimum, °C (°F) | −21,6 (−6,9) |
−19,6 (−3,3) |
−13,0 (8,6) |
−7,1 (19,2) |
−2,8 (27) |
0,1 (32,2) |
2,8 (37) |
2,5 (36,5) |
−0,3 (31,5) |
−6,3 (20,7) |
−11,5 (11,3) |
−17,0 (1,4) |
−21,6 (−6,9) |
| Količina padavina, mm (in) | 44,5 (1,752) |
40,9 (1,61) |
48,4 (1,906) |
42,1 (1,657) |
63,4 (2,496) |
58,1 (2,287) |
64,7 (2,547) |
56,5 (2,224) |
53,0 (2,087) |
54,7 (2,154) |
49,1 (1,933) |
53,9 (2,122) |
629,18 (24,7709) |
| Dani sa kišom | 16,0 | 13,0 | 14,0 | 14,0 | 15,0 | 15,0 | 14,0 | 14,0 | 12,0 | 12,0 | 14,0 | 16,0 | 169 |
| Sunčani sati — mesečni prosek | 50 | 80 | 121 | 178 | 211 | 219 | 233 | 219 | 156 | 103 | 51 | 41 | 1.662 |
| Sunčano vreme — mesečni procenti | 18 | 29 | 33 | 42 | 45 | 46 | 47 | 51 | 40 | 30 | 19 | 16 | 34,7 |
| Izvor #1: Data derived from Deutscher Wetterdienst[2] | |||||||||||||
| Izvor #2: Weather Atlas (sunshine data)[3] | |||||||||||||
Susedni gradovi i područja uredi
Frankfurt se na zapadu graniči sa oblasti Majna-Taunus, (Hatershajm na Majni, Kriftel, Hofhajm na Taunusu, Kelkhajm, Liderbah, Sulcbah, Švalbah i Ešborn), na sjeverozapadu sa oblasti Visoki Taunus (Štajnbah, Oberurzel i Bad Homburg), na sjeveru sa Veterau oblasti (Karben i Bad Vilbel), na sjeveroistoku sa Majn-Kincig oblasti (Niderdorfelden, Majntal), na jugu i jugoistoku sa gradom Ofenbahom i mjestima oblasti Ofenbah (Noj-Izenburg), i na jugozapadu sa oblasti Gros-Gerau (Morfelden-Valdorf, Riselshajm i Kelsterbah).
Delovi grada uredi
Delovi grada i opštine uredi
Grad je podeljen na 46 delova grada a oni na 118 gradskih opština. Najveći dio grada je Zaksenhausen-Jug. Većina sadašnjih delova grada su bivša samostalna mjesta koja su porastom Frankfurta ušla u njegov sastav. Neki su bili čak i manji gradovi, kao npr. Hehst.
Tih 46 delova grada su sabrani u 16 opština, koje posjeduju svoju samoupravu i opštinski savet sa jednim predsedavajućim.
Rast Frankfurta uredi
Do sredine 19. vijeka grad Frankfurt se sastojao iz sl. današnjih delova grada: Stari grad, Centar, Železnička stanica, Gutlojt, Galus, Zapad, Sever, Istok i Zaksenhauzen. Od 1877. su mnoga samostalna mjesta pripojena gradu Frankfurtu.
Istorija uredi
Frankfurt na Majni je prvi put spomenut 22. februara 794. godine u jednoj povelji Karla Velikog za regensburški manastir svetog Emerama. U dokumentu na latinskom jeziku piše: „… actum super fluvium Moin in loco nuncupante Franconofurd“ – „izdato na rijeci Majni u mjestu zvanom Frankfurt.“ Međutim, dokazano je da kontinuirano naseljavanje postojalo još od kamenog doba. Na istom mjestu Rimljani su još u prvom vijeku osnovali vojnu utvrdu, a u doba Merovinga tu je bio kraljevski dvor Franaka. Poslije podele Franačke 843. godine Frankfurt je bio najvažniji dvor Istočne Franačke i mjesto skupština carstva. Od 1220. godine Frankfurt je slobodni carski grad.
Zlatna povelja iz 1356. godine javno je potvrdila praksu da se u Frankfurtu održavaju izbori rimsko-njemačkih kraljeva, koje se od 1147. godine većinom bile održane u ovom gradu. Od 1562. godine rimsko-njemački car se krunio u Frankfurtu, a poslednje krunisanje je bilo 1792. godine kada je za cara krunisan Franc II).
S raspadom starog carstva 1806. godine Frankfurt je dospeo u posed kneza Karla Teodora od Dalberga koji je pridodao svojim kneževinama Regensburg i Ašafenburg. Godine 1810. Dalberg je predao Regensburg Bavarskoj, a zauzvrat dobio Hanau i Fuldu koji zajedno s Frankfurtom i Ašafenburgom tokom kratkog perioda od 1810. do 1813. godine obrazuju veliko vojvodstvo Frankfurt.
Poslije Napoleonskih ratova Frankfurt je od 14. novembra 1813. do 9. juna 1815. godine bio pod privremenom upravom Maksimilijana od Ginderoae, sve dok je Bečki kongres u svome spisu pod članom 46 potvrdio da je Frankfurt slobodni grad.
Od 5. novembra 1816. godine u Frankfurtu se održavao sabor Njemačke konfederacije pod nominalnim predsjedništvom austrijskog cara. U revolucijskoj 1848. godini održan je njemački nacionalni skup u crkvi svetog Pavla u Frankfurtu. Taj skup je bio prvi, na slobodnim izborima izabrani parlament Njemačke.
Poslije pruske pobjede u Prusko-austrijskom ratu 1866. godine Frankfurt je ušao u Sjevernonjemački savez. Godine 1871, nakon Prusko-francuskog rata Frankfurt je ušao u sastav ujedinjenog Njemačkog carstva.
Za razvoj privrede grada ujedinjenje je bila korisno jer se grad pretvorio u industrijski centar s velikim rastom stanovništva. Između 1871. i 1914. godine raste broj stanovnika od 90.000 na skoro 400.000. U sljedećim decenijama Frankfurtu su priključena okolna mjesta tako da se površina grada udvostručila 1866.. Godine 1928. postao grad s najvećom površinom u Njemačkoj. Dana 18. avgusta 1888. otvorena je železnička stanica koja je sve do 1915. godine bila najveća u Evropi.
U vrijeme nacizma 11.134 Jevreja je deportovano i ubijeno. U Drugom svjetskom ratu vazdušni napadi saveznika uništili su oko 70% svih zgrada i skoro čitav stari grad. To srednjovjekovno starogradsko jezgro, jedinstveno za jednu njemačku metropolu, nestalo je jer se 1950-ih godina obnova nije orijentisala na staru strukturu grada. Velike dijelove nekadašnjeg starogradskog jezgra danas ispunjavaju zgrade i prometnice iz tog perioda.
Nakon završetka rata u Frankfurtu je američka vojna vlast uspostavila svoju glavnu bazu, koja je ubrzo postala sjedište uprave triju savezničkih sila u Zapadnoj Njemačkoj. Na izboru za glavni grad Zapadne Njemačke Frankfurt je izgubio od Bona, favorita kancelara Konrada Adenauera. Čak je već bila izgrađena skupštinska zgrada koju danas koristi Radio-televizija Hesena.
Frankfurt se u drugoj polovini 20. stoljeća opet razvio u prvu ekonomsku metropolu Njemačke.
Izgled grada uredi
Stari grad i centar uredi
Kao i kod mnogih drugih nemačkih gradova, izgled Frankfurta poslije Drugog svjetskog rata se drastično izmenio. Ta promjena, uslovljena razaranjima bombardovanja i zaključne poslijeratne izgradnje, grad jeu podarila moderan i ekonomskim potrebama prilagođen izgled, ali sa tipičnim centrom grada sadašnji izgled nema puno zajedničkog. Od pređašnjeg, najvećeg nemačkog starog centra grada, je ostalo malo. Od preko 4000, starim tipom gradnje („fahverk“) izgrađenih kuća, samo je ostala jedna - „kuća verthajm“ na Fartoru. Kratko poslije 1900. već je početo sa korekturama ulica i naselja. Mnoge ulice su proširivane, mnoga naselja kompletno ponovo izgrađena. Ostaci istorijskog starog grada nalaze se oko Romerberga, jednim od najpoznatijih trgova Njemačke. U starom gradu nalaze se i frankfurtska carska katedrala i čuvena Pavlova crkva.
Stari Frankfurt 17. vijeka je u svojim grafikama vjerno prikazao grafičar Mateus Merian.
Današnji centar, osnovan kao novi grad 1333, doživljava jake promjene u ranom 19. vijeku. Barokni dijelovi utvrđenja sa velikim bastionima, koji su od 17. vijeka opasavali stari kao i novi dio grada, preneseni su i kružno pozicionirani samo oko starog dijela grada.
Novi grad (izvan starih gradskih zidova 12. vijeka) je ponovo izgrađen po planovima gradskog urbaniste Georga Hesa, koji je tim povodom izradio i urbanistički plan budućeg izgleda grada u kome je zahtijevao od graditelja da se pridržavaju klasicističkog stila izgradnje. Jedan primjer frankfurtskog klasičnog stila predstavlja bivša zgrada gradske biblioteke, koja se pod imenom „kuća literature“, upravo restaurira. Uz to se održala i zabrana izgradnje u području pješačkih staza bivšeg utvrđenja oko grada. Od tog pravila je napravljeno par izuzetaka, kao npr. kod stare opere, glumačke kuće, ili gradskog kupališta u centru.
Još od 50-ih godina je Frankfurt etabliran kao grad solitera. Heningerov toranj u Zaksenhauzenu je 1960. bila prva zgrada koja je sa svojih 120 m po visini premašila zapadni toranj carske katedrale. Najviši soliteri 70-ih, hotel Placa, DG-Banka i Srebrni toranj (Drezdenska banka), su sa svojih 150 m visine bili najviši u cijeloj Njemačkoj. Sajamski toranj, izgrađen 1988, sa svojih 257 m visine je bio najviša zgrada Evrope u to vrijeme. U Frankfurtu je danas od njega viši samo, 1997. izgrađeni, toranj Komercijalne banke (današnji evropski rekorder je trijumf-palas u Moskvi sa 264 metra visine).
Stanovništvo uredi
U samom mjestu je, prema procjeni iz 2010. godine, živjelo 671.927 stanovnika. Prosječna gustina stanovništva iznosi 2.706 stanovnika/km².
Privreda uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Saobraćaj uredi
Ovaj odeljak bi trebalo proširiti. Možete pomoći dodavanjem sadržaja. |
Partnerski gradovi uredi
Reference uredi
- ^ Broj stanovnika po nem. Saveznom zavodu za statistiku. Stanje 30. 6. 2010.
- ^ „Ausgabe der Klimadaten: Monatswerte”. Arhivirano iz originala 22. 12. 2013. g.
- ^ „Frankfurt, Germany – Climate data”. Weather Atlas. Pristupljeno 15. 4. 2017.
Spoljašnje veze uredi
- Zvanični veb-sajt
- Njem. Savezni zavod za statistiku (jezik: nemački)
- Stalna konferencija gradova i opština (jezik: nemački)
- KommOn - Informacioni sistem gradova, opština i okruga. (jezik: nemački)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
