Crkva Svetog Nikole u Brezovi
Crkva Svetog Nikole (Bela crkva) u selu Brezovi na planini Mučnju kod Ivanjice, podignuta je tokom prvih decenija XVII veka, na mestu starije crkve.[1] Nalazi se na 26 km od Ivanjice. Narodno predanje njeno podizanje vezuje za Stefana Lazarevića,[1] čiji se fresko portret nalazi u crkvi.[2]
| Crkva svetog Nikole | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Brezova |
| Opština | Opština Ivanjica |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | crkva |
| Vreme nastanka | prva polovina XVII veka |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture od velikog značaja |
| Vlasnik | Republika Srbija |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo |
| www | |
Radovi na arheološkom istraživanju crkve, ali i njenoj konzervaciji i restauraciji izvođeni su u više navrata (1971–1972, 1973–1975. i 1987) i ona se danas nalazi pod zaštitom republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja.[1]
Arhitektura uredi
Crkva Svetog Nikole u Brezovi ima osnovu jednobrodne građevine sa poligonalnim kubetom i rozetama na zadnjoj strani. Naos crkve je podeljen na tri traveja. Nad srednjim od njih se uzdiže kupola, dok se nad bočnima nalaze poluobličasti svodovi.Oltarska apsida je polukružnog oblika, dok je samoj crkvi kasnije dozidan veliki narteks i napravljen još jedan ulaz, na severnom zidu.
Prema svojoj osnovi i drugim arhitektonskim elementima, crkva u Brezovi spada u grupu crkava koje su tokom otomanskog perioda podignute po ugledu na stare crkve Raškog stila. Sačuvan je originalni ikonostas iz četranaestog veka.
Živopis uredi
Freske u crkvi nastale su tokom `30 godina XVII veka[2] i radila su ih dvojica slikara potpuno različitog obrazovanja, talenta i stilskih shvatanja,[1] koji nisu uspeli da ostvare usaglašenu celinu,[1] ali i pored toga njihove freske imaju izrazito zanimljivu ikonografiju.[1] Oslikavanje većeg dela crkve, izveo je lošiji od njih dvojice, inače sledbenik popa Strahinje iz Budimlja. Rad drugog slikara odlikuje sklonost ikonopisu, elegancija izduženih figura i modelovanje bojom.[1]
U živopisu se izdvajaju scene iz života Sv. Nikole, likovi cara Lazara, carice Milice i despota Stefana Lazarevića. Portret despota Stefana, smešten je na severnom zidu, u blizini njegovog spoja sa zapadnim, a smatra se da je rađen prema autentičnoj fresci[2], koja je, na osnovu titule, nastala između 1421. i 1427. godine.[2] Pored njega, u crkvi je naslikan i knez Lazar (zapadni zid).
Simeon Lazović je 1805. godine izradio carske dveri i nadverje sa Nedremanim okom,[1] u sklopu crkvenog ikonostasa.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g d đ e ž „Crkva svetog Nikole — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Brezova, crkva svetog Nikole”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126. - ^ a b v g Radojčić, Svetozar (1996). Portreti srpskih vladara u srednjem veku (fototipsko izdanje originala iz 1934. godine sa dopunama). Beograd. ISBN 86-80879-07-X.
Literatura uredi
- „Crkva svetog Nikole — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Brezova, crkva svetog Nikole”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126. - Zavod za zaštitu spomenika Kraljevo
