9. dalmatinska divizija NOVJ
9. dalmatinska divizija NOVJ formirana je 13. februara 1943. godine u Imotskom naredbom Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita. U njen sastav su ušle Treća, Četvrta i Peta dalmatinska brigada.
| Deveta dalmatinska udarna divizija | |
|---|---|
.svg) Jugoslovenska partizanska zastava | |
| Postojanje | 13. februar 1943. Mesto formiranja: Imotski |
| Formacija | Treća dalmatinska brigada Četvrta dalmatinska brigada Peta dalmatinska brigada |
| Jačina | .[traži se izvor]
|
| Deo | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije |
| Angažovanje | |
| Odlikovanja | decembra 1944. proglašena „udarnom“ |
| Komandanti | |
| Komandant | Ante Banina |
| Politički komesar | Eduard Santini |
Borbeni put Devete divizije uredi
Tokom Bitke na Neretvi divizija je vodila odbrambene borbe u okolini Imotskog i u zapadnoj Hercegovini protiv četnika i Nemaca. Tokom prebacivanja preko reke Neretve Vrhovni štab NOV i POJ je diviziju angažovao za prenos ranjenika preko planine Prenj i zaštitu Centralne bolnice. Pokret pod teretom nosila sa ranjenicima preko vrleti zaleđene planine predstavljao je za slabo obučene borce teško iskušenje. Osim gubitaka od izmrzavanja, prilikom transporta ranjenika u diviziji je zavladala epidemija tifusa, koji je veoma umanjio brojnost jedinica.
Nakon zauzimanja Nevesinja divizija je ostala u Nevesinjskom Polju, angažovana u odbijanju neprekidnih italijansko-četničkih napada. Zbog veoma umanjenoj brojnog stanja i borbene efikasnosti divizija je naredbom Vrhovnog štaba od 12. aprila rasformirana, kao i Četvrta i Peta dalmatinska brigada. Njihovim ljudstvom popunjene su ostale jedinice. Tokom bitke na Sutjesci, 3. juna 1943. godine rasformirana je i Treća dalmatinska udarna brigada.
9. dalmatinska divizija obnovljena je početkom septembra 1943. godine odlukom štaba Četvrte operativne zone Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske u okolini Splita. Formiran je štab na čelu sa komandantom Antom Baninom i političkim komesarom Edom Santinijem, a diviziju su sačinjavale Prva i novoformirana Treća dalmatinska udarna brigada. U sastav divizije ušla je 12. septembra 1943. godine i novoformirana Četvrta dalmatinska brigada, sa kojom je divizija imala oko 3.500 boraca.
Od samog osnivanja 9. dalmatinska divizija angažovana je u oštrim borbama tokom odbrane Splita. Od osnivanja Osmog dalmatinskog korpusa 7. oktobra 1943. godine do kraja rata 9. dalmatinska divizija bila je u njegovom sastavu.
Od decembra 1943. do kraja jula 1944. jadransko zaleđe bilo je poprište niza dobro smišljenih i energično vođenih operacija nemačke Druge oklopne armije usmerenih na obezbeivanje vitalnih tačaka i komunikacija i nanošenje što težih udaraca NOVJ. U svim ovim operacijama i ofanzivnim protivmerama NOVJ u dalmatinskom zaleđu između Livna i Like učestvovala je i 9. dalmatinska divizija. Ona je konačno oslobodila Livno 10. oktobra 1944. godine i nakon toga predstavljala desnokrilnu napadnu kolonu koja je kroz neprijateljsku pozadinu sadejstvovala ostalim jedinicama Osmog dalmatinskog korpusa tokom Kninske operacije.
Februara 1945. godine divizija je učestvovala u Mostarskoj operaciji, a tokom marta i aprila u Ličko-primorskoj operaciji. Tokom Tršćanske operacije desantom sa ostrva Cresa na obalu Istre izvršila je energičan upad u pozadinu teško utvrđenog riječkog fronta nemačkog 97. korpusa, značajno doprinoseći tempu i krajnjem uspehu operacije.
Ukazom Vrhovnog štaba NOV i POJ decembra 1944. godine 9. dalmatinska divizija proglašena je udarnom u znak priznanja za postignute uspehe.
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija, Beograd 1975. godina
- Obrad Egić (1977). DVA ROĐENjA DEVETE DALMATINSKE DIVIZIJE. Zadar: Narodni list.
- Nikola Anić: Osmi dalmatinski korpus NOVJ, Split 2005.
Spoljašnje veze uredi
- 9th Division - Vojska.net (jezik: engleski)
