Aerodrom Konstantin Veliki
Aerodrom Konstantin Veliki (IATA: INI, ICAO: LYNI) je aerodrom koji opslužuje jugoistok Srbije. Nalazi se 4 km od centra Niša u naselju Medoševac i Popovac na teritoriji niške opštine Crveni krst. Drugi je aerodrom u Srbiji po broju primljenih putnika godišnje (posle aerodroma Nikola Tesla).
| Aerodrom Konstantin Veliki | |||
|---|---|---|---|
|
| |||
|
| |||
| Opšti podaci | |||
| IATA | INI | ||
| ICAO | LYNI | ||
| Tip | Javni/Vojni | ||
| Operator | Republika Srbija | ||
| Otvoren | 1986. | ||
| Država |  Srbija
| ||
| Lokacija | Medoševac i Popovac | ||
| Najbliži grad | Niš | ||
| Gradovi koji se služe aerodromom |
Niš, Leskovac, Pirot, Vranje | ||
| Nadmorska visina | 198 m | ||
| Koordinate | 43° 20′ N 21° 51′ E / 43.333° S; 21.850° I | ||
| Statistika | |||
| Broj putnika | 422.255 | ||
| Količina robe | 1.180.000 kg | ||
| Avio-operacije | 1.967 | ||
| Poletno-sletne staze | |||
| Smer | Dužina | Površina | |
| m | ft | ||
| 11/29 | 2.502 | 8.209 | asfalt |
| 11/29 | 1.700 | 5.577 | trava[1] |
Sa povoljnim vremenskim uslovima tokom većine godine, a takođe sa povoljnim položajem, aerodrom Konstantin Veliki služi i kao alternativni aerodrom susednim aerodromima u Beogradu, Ohridu, Prištini, Skoplju i Sofiji. Kapacitet aerodroma je tri aviona po času.
Poslednjih godina aerodrom niški aerodrom je zabeležio veliki porast putnika. 2019. godine broj putnika je prešao 420 hiljada.[2]
Istorija uredi
Ministar vojni general Stepa Stepanović doneo je Uredbu da se u Nišu po pravilniku inžinjerijskog kapetana i „aeronauta” Koste Miletića ustroji stanica „Golubije pošte” u Nišu 1908. godine. Prvi komandir „golubije stanice” je bio inžinjerijski poručnik Lazar Kostić, a već naredne godine podignuta je namenska stanica za potrebe stanice na Trupalskom polju. Krajem 1908. godine u Nemačkoj su poručena dva balona, jedan zmaj balon i jedan slobodan balon, koji je kršten „Srbija". Novi ministar vojni general Radomir Putnik odobrio je sredstva za izgradnju vodoničke centrale u Nišu 1911. godine. Sledeće godine raspisan je konkurs za pitomce za izučavanje pilotaže u inostranstvu. Kraj Niša na Trupalskom polju, u blizini železničke stanice Toponica, bio je uređen prvi aerodrom. Podignuto je šest poljskih platnenih hangar-šatora. Vojvoda Radomir Putnik je 24. decembra 1912. godine potpisao rešenje kojim je ustanovljena Vazduhoplovna komanda sa sedištem u Nišu, koja se sastojala od Aeroplanske eskadre, Balonske čete i Golubije pošte. Za komandanta je postavljen major Kosta Miletić. Nacionalni avio-prevoznik Kraljevine Jugoslavije Aeroput uvrstio je niški aerodrom kod Medoševca u redovni putnički saobraćaj na liniji Beograd-Niš-Skoplje-Bitolj-Solun, u letnjoj sezoni od maja do kraja oktobra 1935. godine. Posle Drugog svetskog rata aerodrom je korišćen kao vojna baza. Na aerodromu je, među ostalim, bio stacioniran 63. padobranski bataljon i 119. helikopterska brigada koja je osnovana 1945. kao 1. vazduhoplovni transportni puk.
Na lokaciji današnjeg aerodroma je 1952. godine izgrađena prva betonska staza dužine 1.500 m, koja je služila za vojno letenje. 1972. godine je staza produžena na 2.200 m.
Godine 1986. osnovana je Radna organizacija „Aerodrom Niš“ koja je upravljala aerodromom, a danas je to Javno preduzeće „Aerodrom Niš“.
Aerodrom je svečano otvoren 12. oktobra 1986. godine sletanjem prvog aviona Boing 737 i aero-mitingom.
Tokom NATO bombardovanja SRJ 1999. godine, poletno-sletna staza aerodroma „Niš“ pogođena je 57 puta i u potpunosti je uništeno 11% asfalta. Nakon rata aerodrom je bio van upotrebe nekoliko godina.
Godine 2003. norveško kraljevsko ministarstvo spoljnih poslova je uložilo velika sredstva u obnovu aerodroma. Aerodrom je otvoren 12. oktobra 2003. i dobio ime „Aerodrom Konstantin Veliki“. Pre toga, 2002. godine, urađene su studije u fazi rekonstrukcije, prema kojima je određen ciljni broj putnika koji bi godišnje mogli da koriste aerodrom — od 90.000-120.000.
Projekat rekonstrukcije aerodroma koštao je 4 miliona evra, a radovi na njemu su trajali od marta 2003. do decembra 2004. godine. U rekonstrukciju je utrošeno 2.130 m³ betona i 58.400 t asfalta, i tokom rekonstrukcije poletno-sletna staza je produžena na 2.500 m.[3]
Godine 2017. je obnovljena je fasada zgrade aerodroma.
Od 2017. godine vlasnik aerodroma je Republika Srbija nakon što je Grad Niš odlukom predao vlasništvo i upravljanje republici. Ovo je izazvalo negodovanje svih građana Niša[4].
Redovne linije uredi
Sledeće redovne putničke avio-kompanije koriste aerodrom Konstantin Veliki:
| Avio-kompanija | Odredišta |
|---|---|
| Viz er | Bazel/Miluz/Frajburg, Memingen |
| Er Srbija | Bolonja, Geteborg, Karlsrue/Baden-Baden, Ljubljana, Nirnberg, Rim-Fijumićino, Salcburg, Frankfurt-Han, Fridrihshafen, Hanover, Sezonski: Tivat [5][6] |
| Rajaner | Bergamo, Berlin-Brandenburg (od 25. oktobra 2020), Berlin-Šenefeld (do 22. oktobra 2020), Bratislava, Malta |
Statistike uredi
Nakon otvaranja savremenog kompleksa 1986. godine aerodrom je imao uspone i padove u broju putnika. Do bombardovanja 1999. jedino je 1989. godine broj putnika blago prešao 20.000, a 1987, 1988. i 1998. je broj putnika bio između 15.000 i 20.000 putnika. Najmanje je prevezeno 1995. kada je broj putnika bio oko 3.000.
| Godina | Putnici | Promena | Avio operacija | Promena | Kargo (t) | Promena |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2004. | 19.040 |  927%
|
284 | 13%
|
147 |
|
| 2005. | 26.787 | 41%
|
315 | 11%
|
452 | 207%
|
| 2006. | 35.518 | 33%
|
382 | 12%
|
112 |  75%
|
| 2007. | 30.453 | 14%
|
456 | 19%
|
448 | 300%
|
| 2008. | 22.870 | 24%
|
353 | 23%
|
163 | 64%
|
| 2009. | 17.159 | 25%
|
349 | 1%
|
390 | 139%
|
| 2010. | 23.627 | 38%
|
558 | 60%
|
1.554 | 298%
|
| 2011. | 25.112 | 6%
|
591 | 5,9%
|
705 | 66%
|
| 2012. | 27.426 | 9,2%
|
781 | 32,1%
|
322 | 54,3%
|
| 2013. | 21.700 | 21%
|
497 | 36%
|
357 | 10%
|
| 2014. | 1.335 | 93%
|
271 | 45%
|
288 | 19%
|
| 2015. | 36.200 | 2611,6%
|
526 | 94%
|
553 | 91,82%
|
| 2016. | 124.917 | 345,1%
|
722 | 37%
|
1.967 | 355,5%
|
| 2017. | 331.582 | 165,4%
|
1.477 | 104,6%
|
2.537 | 29,33%
|
| 2018. | 351.582 | 6%
|
1.417 | 4%
|
688 | 74,5%
|
| 2019. | 422.255 | 20%
|
1.967 | 39%
|
1.180 | 71,5%
|
| 2020. | 154.233 | 63%
|
1.011 | 49%
|
523 | 56%
|
| 2021. | 146.296 | 5%
|
1.040 | 3%
|
310 | 32.2%
|
| 2022. | 389.022 | 166%
|
1.928 | 85%
|
91 | 70%
|
| 2023. | 448.312 | 15,24%
|
3.974 | 3,06%
|
70 | 24,08%
|
 | |
| Poslednji unos: 17. mart 2024. | |
Usluge uredi
Aerodrom je udaljen oko 4 km od središta Niša. JP „Aerodrom” poseduje autobuse kojim se obavlja prevoz putnika po kružnoj liniji u Nišu (linija 34).[9] Autobusi su nabavljeni kao donacija nakon 2000. godine.
Taksi-usluge takođe postoje na aerodromu i povezuju putnike za bilo koji deo grada. Vožnja taksijem od aerodroma do središta grada košta oko 300 din. Rent-a-car agencije se nalaze u zoni za sortiranje prtljaga.
Poslednjih godina pojavio se i kombi-prevoz iz Beograda i gradova duž auto-puta Beograd-Niš (Velika Plana, Jagodina, Paraćin), koji prevozi putnike u skladu sa satnicom polazaka i dolazaka aviona na aerodrom.
Centar za vanredne situacije uredi
Od avgusta 2010. na aerodromu su stacionirani ruski avion Iljušin Il 76 kao i dva helikoptera (Mil Mi 26 i Kamov Ka 32) sa ciljem gašenja požara u Srbiji i okruženju, prema Zakonu o vanrednim situacijama. Za sedište ovog centra, Niš je izabran zbog svoje povoljne geografske lokacije, a tokom 2007. godine, aerodrom u Nišu je korišćen kao baza za gašenje požara koji su zahvatili Srbiju i okolne zemlje.
Iljušin Il-76 je pored Berieva Be-200 služio u gašenju požara na Tari 2012.[10][11]
Reference uredi
- ^ „World Aero Data: SKAVSTA - ESKN”. Arhivirano iz originala 18. 02. 2019. g. Pristupljeno 17. 02. 2019.
- ^ EX-YU airport race 2018
- ^ „GP Planum AD - Gradjevinsko preduzece”. Planum.rs. Arhivirano iz originala 13. 12. 2013. g. Pristupljeno 24. 4. 2012.
- ^ Politika Online - Protest u Nišu zbog predaje aerodroma državi
- ^ Air Serbia to launch twelve routes from Niš
- ^ Air Serbia to be subsidised for Nis flights | News | Flight Global
- ^ „Statistics | Nis Constantine the Great Airport” (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 01. 03. 2020. g. Pristupljeno 2020-07-14.
- ^ Niš, Fly From (ponedeljak, 11. januar 2016). „FLY FROM NIŠ: Wizz Air bez zamerki, rukovodstvo aerodroma očekuje nove linije”. FLY FROM NIŠ. Pristupljeno 2020-07-14. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|date=(pomoć) - ^ „JP Aerodrom - Niš”. Jgpnis.rs. Arhivirano iz originala 17. 4. 2012. g. Pristupljeno 24. 4. 2012.
- ^ „Press Online :: Vesti dana - politika, skupstina, Srbija, Tadić, vlada, premijer :: "Iljušin" sleteo u Niš, odmah se uključuje u gašenje”. Pristupljeno 28. 3. 2013. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (1. septembar 2012)
- ^ „Ruski avion za gašenje požara sleteo u Niš”. Pristupljeno 28. 3. 2013. Tekst „ Glas javnosti ” ignorisan (pomoć)
